شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر

(ارزش جاری بازار در زمان مبدا/ ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه)* 100 = شاخص کل

شاخص سهام (stock index) چیست؟

شاخص سهام (stock index) معیار مناسبی برای سنجش وضعیت بازارهای سهام (stock markets) است ، در واقع شاخص سهام یک “سبد انتخابی” از سهام شرکت های مختلف است که در کنار همدیگر چیده شده تا نمایشی از عملکرد “دسته جمعی سهام” آن شرکت ها را به شما نمایش بدهد.
به طور مثال وقتی از شاخص اس اند پی ۵۰۰ (S&P 500 index) صحبت می کنیم، یعنی “میانگین عملکرد” سبدی از سهام ۵۰۰ شرکت برتر در بازار بورس سهام آمریکا، به عبارت دیگر شاخص اس اند پی ۵۰۰ فهرستی انتخاب شده از عملکرد سهام ۵۰۰ شرکت معتبر و مطرح بازار آمریکا است که در بازارهای سهام حضور دارند. یا در مثال دیگر شاخص داوجونز آمریکا (Dow Jones) مجموعه ای از عملکرد سهام ۳۰ شرکت بزرگ اقتصادی آمریکا مانند شرکت های اپل، مایکروسافت، فیسبوک، اکسون موبایل، بوینگ، کوکاکولا و ده ها کمپانی دیگر است، پس عملکرد شاخص های سهام می توانند بازگو کننده وضعیت اقتصاد یک کشور یا منطقه باشند و مانند یک دماسنج اقتصادی برای پیش‌بینی نوسانات کوتاه مدت یک اقتصاد و یا رشد و رکود یک اقتصاد از دیدگاه بلند مدت به آن نگاه کرد. برای آشنایی بیشتر با شاخص های سهام مهم اقتصادی می توانید این مقاله را مطالعه بفرمایید.
شاخص سهام یک معیار آماری است که کاملا پویا بوده و نوسانات آن حاکی از میانگین تغییرات قیمت سهام همه شرکت های آن سبد است، یعنی “افزایش” شاخص سهام مثلا داوجونز کلاً بمعنی سودآوری سهام کلیه شرکت های موجود در لیست داوجونز نیست، و بالعکس آن یعنی “کاهش” ارزش یک شاخص هم بمعنی زیان در کل سهام شرکت های موجود در آن بورس نیست. باید توجه داشت که تغییر قیمت سهام شرکت‌های بزرگتر که در عین حال سرمایه بیشتری نیز دارند بر نوسان شاخص تاثیر بیشتری می‌گذارد. برای آشنایی بیشتر با رابطه بازارهای سهام جهانی و تاثیر آن بر روی بازار فارکس می توانید این مقاله را مطالعه کنید.
ایندکس ها یا شاخص های سهام به روش های متفاوتی برای سبد شرکت ها محاسبه می شوند، یک روش آن شاخص وزنی-قیمتی است (Price-weighted index) که شاخص داوجونز و یا شاخص نیکی ژاپن بر اساس این روش محاسبه می گردد.

در بروکر فیبوگروپ امکان معامله بر روی شاخص های سهام مهم دنیا وجود دارد و هم ارز سازی شده این شاخص ها را در لیست زیر می توانید مشاهده نمایید:
– شاخص US30 فیبوگروپ هم ارز شاخص داوجونز آمریکا (Dow Jones)
– شاخص US500 فیبوگروپ هم ارز شاخص اس اند پی ۵۰۰ آمریکا (S&P 500 index)
– شاخص USTECH فیبوگروپ هم ارز شاخص نزدک آمریکا (NASDAQ)
– شاخص JAP225 فیبوگروپ هم ارز شاخص نیکی ژاپن (Nikkei)
– شاخص UK100 فیبوگروپ هم ارز شاخص فوتسی لندن (FTSE)
– شاخص ESTX50 فیبوگروپ هم ارز شاخص سهام اروپا (Stoxx Europe 50)
– شاخص GERMAN فیبوگروپ هم ارز شاخص داکس آلمان (DAX)

با افتتاح یک حساب دمو از نوع MT4 Fixed و یا MT4 NDD می توانید در بروکر فیبوگروپ نحوه انجام معاملات بر روی شاخص های سهام را ارزیابی نمایید.

شاخص کل بازار بورس چیست؟

شاخص کل بورس نشان دهنده چیست و چگونه محاسبه می شود؟ در مورد شاخص کل بورس خیلی از افراد به ویژه تازه واردان بورسی سوالات زیادی دارند. مهم ترین و پرتکرارترین سوال این است که شاخص کل بازار بورس چیست و فرمول محاسبه آن از چه قرار است؟ یا این که شرکت های بورسی چگونه در عدد شاخص کل بازار بورس تاثیر می گذارند و آیا تاثیر همه شرکت ها یکسان است یا خیر؟ در این مطلب قصد داریم تمام ابهامات در مورد شاخص کل بازار بورس تهران را برطرف کنیم و به شما قول می دهم که در انتهای این مطلب مختصر و ساده، شما قادرید شاخص کل بورس را برای اطرافیان خود تعریف کنید و به اطلاعات بورسی خود اضافه کنید، پس همه چیز راجب شاخص کل بازار سرمایه رو در این مطلب بخونید.

شاخص کل بازار بورس

چنانچه شما هم پیگیر وضعیت بورس باشید، حتما کلمه شاخص بورس زیاد به گوشتان خورده است. در واقع این همان شاخصی است که بارها در تلویزیون، رادیو و دیگر رسانه‌ ها از رشد و افت آن صحبت به عمل می آید. در یک تعریف ساده، شاخص های بورس معیار سنجش بازار بورس ایران به حساب می آیند. بورس اوراق بهادار که در حال حاضر جایگاه خاصی در بین صاحبان سرمايه پیدا کرده است و دارای اصطلاحاتی است كه فعالان اين بازار بايد آگاهی كافی در اين زمينه داشته باشند و به ‌اصطلاح عاميانه با چم ‌و خم آن آشنا باشند.

به این شاخص، شاخص قیمت و بازده نقدی نیز گفته می شود که نشان دهنده سطح عمومی قیمت ‌ها و سود نقدی سهام شرکت‌ های بورسی است. در حقیقت این شاخص بیانگر میانگین بازدهی سرمایه ‌گذاران در بورس است. شاخص بورس از جمله معیارهای اصلی بازار بورس محسوب می شود كه آشنايی با آن و كاربردهايش در روند سرمايه‌ گذاری فعالان اين بازار اثرات زیادی دارد. در اين مطلب راهنما تلاش کرده ایم تا اطلاعات مورد نیاز برای اين كه بدانيد شاخص بورس یعنی چه و چطور بر مبنای نمودار شاخص بورس سرمايه‌ گذاری كنيد ارائه شود، پس تا انتها با وب سایت تخصصی سرمایه گذاری شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر آنلاین مای مانی همراه بمانید.

شاخص کل بازار بورس چیست؟

اصطلاح شاخص یا Index نشان دهنده عددی است که با استفاده از آن می ‌توان تغییرات یک یا چند متغیر را در طول مدت ‌زمان معینی مورد ارزیابی قرار داد. در بازار بورس هم شاخص‌ های بسیاری برای نشان دادن وضعیت عمومی این بازار وجود دارند. هر شاخص از فرمول محاسباتی خاص خود داراست و هر کدام از آن ‌ها جنبه‌ شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر های مختلفی از وضعیت گذشته و فعلی بازار بورس را نشان می‌ دهند.

به این منظور که بدانید شاخص بورس چیست ، با ید با مفهوم شاخص کل یا TEPIX آشنا شوید. شاخص کل یا شاخص قیمت پرکاربردترین شاخص بورس به حساب می آید و نشان دهنده میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌ های حاضر در بورس می باشد که می ‌تواند بازدهی این بازار را نشان دهد، لذا چنانچه شاخص کل بورس در ابتدای سال ۲۰ هزار واحد باشد و در پایان سال با ۱۰ هزار واحد افزایش به ۳۰ هزار واحد برسد، معنای آن این است که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در آن سال ۵۰ درصد بوده است.

البته نباید این نکته را از یاد برد که تاثیر شرکت ‌های بزرگ در افزایش یا کاهش شاخص کل بسیار زیاد است و این امر شاید یکی از نقاط ضعف این شاخص باشد. به عنوان مثال چنانچه اغلب سهام بازار با درصدهای منفی معامله شوند، چند معامله با درصد مثبت بر روی سهام شرکت ‌های بزرگ می ‌تواند شاخص کل بورس را مثبت کند و برعکس. البته برای رفع این مشکل از شاخص کل هم‌ وزن استفاده به عمل می آید که در ادامه به آن اشاره خواهیم داشت. در شاخص هم وزن، تاثیر معاملات و قیمت سهام های مختلف بازار بر روی شاخص یکسان است و شرکت بزرگ و کوچک معنایی ندارد.

شاخص کل بورس نشان دهنده چیست ؟

شاخص ‌ها عمدتا معیارهای رکود یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه هستند، از همین روی فعالان بازار سرمایه با بررسی اين شاخص‌ ها قادرند به وضعیت کلی بازار اشراف پیدا کرده و حتی تغییرات احتمالی قیمت ‌ها در آینده را پیش بینی نمایند، از طرفی سهامداران از طریق شاخص‌ ها، قادرند تغییرات یک پدیده را در دو زمان متفاوت با يكديگر مقايسه نمایند. برای مثال با استفاده از شاخص قیمت می ‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مورد مقایسه قرار داد و فهمید که در حال حاضر بهترین صنعت برای سرمایه گذاری و حتی نوسان گیری کدام است.

اما در نظر داشته باشید که شاخصی كه در اخبار راديو و تلويزيون از آن به‌ عنوان شاخص بورس نام می برند، شاخص كل است كه همه شركت‌ های بورس را در برمی ‌گیرد. شاخص كل در حقیقت مهم‌ ترین شاخص بورس به شمار می رود. به بیان دیگر شاخص کل بیان کننده رفتار عمومی تمام فعالان بازار است. اگر سرمایه ‌گذاران به بازار سهام اقبال نشان دهند، سمت خریدار کمی سنگین‌ تر از سمت فروشنده خواهد شد.

می توان گفت که این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت خواهد کرد، ولی خروج سرمایه‌ ها از بازار می‌ تواند شاخص را به سمت کاهش سوق دهد. در مجموع شاخص کل نشان می ‌دهد که سرمایه ‌دارها چقدر به بازار سرمایه امید دارند. حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند. آیا باز هم امکان دارد شاخص بورس تغییر کند؟ بله! با تغییر در مقدار سود شرکت ‌ها. البته در واقعیت هرگز شاهد همچین اتفاقی نخواهیم بود، به خاطر این که تغییر در سود هر سهم قطعا بر روی قیمت سهام تاثیر می گذارد.

تعریف شاخص کل بورس به زبان ساده

منظور از شاخص بورس عددی است که وضعیت کلی بورس و جریان رشد یا کاهش این بازار را نشان می دهد. ما در بورس شاخص های گوناگونی داریم که هریک از آن ها وضعیت بورس را از جنبه های مختلف به ما نشان می دهند، که محاسبه هر یک از این شاخص ها با فرمول های متفاوتی صورت می پذیرد. یعنی برای تحلیل آن ابتدا باید کارکرد آن شاخص را بدانیم. نکته حائز اهمیت دیگر در مورد شاخص بورس این است که مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی سودآوری یا ضرردهی بودن کل بورس نیست، بلکه شاخص وضعیت کلی بورس را مشخص می کند.

طریقه محاسبه شاخص شاخص کل بازار بورس

به منظور درک بهتر نحوه محاسبه شاخص کل ابتدا لازم است توضیح دهیم که بازدهی سرمایه گذاران که در بورس سرمایه گذاری کرده اند در بورس اوراق بهادار به دو روش محاسبه می ‌شود. در ابتدا بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال مالی شرکت است و دوم تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار.

یعنی فرض کنیم که شخصی سهامی را به ارزش هر سهم ۵۰۰ تومان در ابتدای یک سال خریداری کرده است، قیمت هر سهم این شرکت در پایان سال ۶۰۰ تومان شده و شرکتی که سهام آن خریداری شده است نیز در پایان سال ۵۰ تومان به ازای هر سهم سود نقدی تقسیم کرده است، لذا این سرمایه گذار روی سهام توانسته تا پایان این سال در مجموع ۱۵۰ تومان به ازای هر سهم سود کند و در حقیقت بازدهی این سرمایه گذار در پایان سال ۳۰ درصد بوده است، به خاطر این که سرمایه وی از ۵۰۰ تومان به ۶۵۰ تومان افزایش یافته است. حالا روش و فرمول محاسبه شاخص کل بورس نیز بر همین شکل است :

(ارزش جاری بازار در زمان مبدا/ ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه)* 100 = شاخص کل

به این معنی که شاخص کل افزایش قیمت کلیه سهام‌ های منتشر شده در بورس و همچنین تقسیم سود نقدی این شرکت ‌های سهامی را در نظر گرفته و بدین ترتیب بازدهی کلیه سهام ‌ها شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر و در واقع بازدهی کل بورس را محاسبه می‌ کند که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بازار بورس گفته می شود.

ارزش جاری بازار، از مجموع ارزش جاری شرکت‌ های پذیرفته ‌شده در بورس حاصل می شود. خود ارزش جاری هر شرکت برابر است با حاصل ضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر سهم شرکت. ارزش جاری بازار در زمان مبدا نیز مربوط به مجموع ارزش جاری شرکت‌ های پذیرفته‌ شده در بورس در سال پایه می ‌شود. جالب است بدانید که در بورس اوراق بهادار تهران، سال ۱۳۶۹ به‌ عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن

برخی کارشناسان و تحلیل‌ گران بر این باورند که شاخص کل، معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار سهام نمی باشد. برای رفع این مشکل شاخص دیگری با نام “شاخص کل هم وزن” معرفی ‌شده است. در محاسبه شاخص کل هم وزن، تمام شرکت ‌های بورسی با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل حضور دارند، بنابراین نوسان شرکت ‌های کوچک و بزرگ به اندازه مساوی در تغییرات شاخص کل هم وزن سهیم هستند.

به علاوه شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هم‌ وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ ها در محاسبه آن اثری ندارد و وزن همه شرکت ‌ها در آن به صورت مساوری در نظر گرفته شده است. برای مثال در گروه شیمیایی، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرف دیگر در همین گروه، نماد شکربن (شرکت کربن ایران) شرکتی بسیار کوچک ‌تر با ارزش بازار پایین ‌تر است. چنانچه شاخص کل بر مبنای هم‌ وزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هم ‌وزن دارد.

تفاسیر مهم هم ‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌ وزن

• 1) وقتی که شاخص کل صعودی است، ولی شاخص هم ‌وزن نزولی؛ بدین معنی است که بیشتر سهام بازار نزول داشته ‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.
• 2) وقتی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم ‌وزن صعودی؛ بدین معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کرده ‌اند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است، ولی عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده ‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌ گذاران برای کسب سود باید به سمت سهام کوچک و متوسط حرکت کنند.
• 3) اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند؛ در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت مواجه شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی رخ دهد، بستگی به شرایط حاکم بر بازار امکان دارد شاهد این تفسیر باشیم که بازار به سمت رکود پیش می ‌رود.
• 4) اگر هر دو شاخص صعود کنند؛ در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی خواهند بود و رخداد این حالت در طی چند روز می ‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌ های آتی را بدهد.

نکات مهم در خصوص شاخص کل بازار بورس

• ** در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، لزوما به معنای سودآوری سهام تمامی شرکت‌ های بورسی نیست، همان ‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوما به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ ها در بورس نیست، به خاطر این که همان طور که گفتیم، شاخص کل، نشان دهنده میانگین بازدهی بورس است و چه‌ بسا، در برخی موارد، علیرغم رشد چشم گیر شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌ گذاران که سهام ارزنده ‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی کسب نمایند.
• ** مورد بعدی ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است. یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌ گذاری در بورس، تشکیل سبد شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌ گذار، متنوع ‌تر و به ترکیب سهام شرکت ‌های موجود در بورس نزدیک ‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌ گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که به وسیله شاخص کل نشان داده می‌ شود، نزدیک ‌تر می شود تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را به صورت کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر کند، بازدهی وی نیز به ‌صورت کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و به عنوان مثال با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰ درصد سود کسب خواهد کرد.
• ** از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌ های مختلف اثر می گیرد، پس شرکت ‌های بزرگ ‌تر باعث تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می ‌گردند نباید تنها تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخص‌ ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی اس، ولی به خاطر این که 3 الی 5 سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌ اند، شاخص کل رشد چشم گیری را ثبت می ‌کند که این امر موجب تعجب همگان می شود و دلیل آن همین موضوع تاثیر وزن شرکت در شاخص کل است که خیلی از افراد نمی دانند.

نتیجه گیری و کلام پایانی

در مورد شاخص های بورسی و قیمتی باید گفت که نیازی به بررسی تمامی شاخص ‌هایی که در این زمینه وجود دارند نیست و از میان آن ها تنها باید شاخص کل و شاخص کل هم ‌وزن بورس را مورد بررسی داد و دلیل این موضوع که شاخص های قیمتی دیگر را اصلا عنوان نکردیم دقیقا همین موضوع است که دانستن و تجزیه و تحلیل آن ها شما را گیج خواهد کرد و در عین حال بررسی آن ها هم کمکی به روند انجام معاملات شما نخواهد داشت و از این جهت در این مقاله در مورد آن ها حرفی نزدیم.

همان طور که گفتیم، در خیلی از مواقع امکا ندارد چند شرکت بزرگ وزن زیاد و ارزش بازار بزرگی داشته باشند و با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند و این در حالی است که وضعیت بسیاری از شرکت ‌های دیگر این چنین نباشد! در این جور مواقع، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن می‌تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد. به این دلیل که در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکت‌ های بورسی یکسان است و شرکت‌ های بزرگ نمی ‌توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.

البته این نکته را باز هم عنوان می کنیم که خرید و فروش سهام شرکت‌ ها و سرمایه ‌گذاری در بورس نباید صرفا با توجه به تغییرات روزانه شاخص باشد و مواردی مانند تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی ، آموزش تابلوخوانی در بورس ، روانشناسی بازار و رفتار شناسی معامله گران و … می تواند در روند یک سهم و حتی بازار موثر باشد.

در پایان امیدوارم از این مطلب که درباره شاخص کل بازار بورس بود، نهایت استفاده رو برده باشید.

هر سوال یا ابهامی در خصوص شاخص های بورسی و غیر بورسی داشتید، حتما در بخش دیدگاه ها بنویسید تا تک تک پاسخ بدم.

نکات مهمی درباره شاخص کل بورس که سرمایه‌گذاران باید بدانند

در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی با کمک روش‌های نموداری روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد.

به گزارش سرویس کارو درآمد جی پلاس،‌ بنابراین طبیعتا با توجه به نقش بسیار مهمی که شاخص‌های بورس، در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ خاصی نشان می‌دهد، بنابراین سرمایه‌گذاران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند.

شاخص کل TEDPIX

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

برای درک ساده‌تر مفهوم شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در شاخص کل بورس سهام خریداری کنید، در این صورت تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند، محاسبه می‌کند.

شاخص کل، با عنوان شاخص قیمت و بازده نقدی نیز شناخته می‌شود. نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰درصد بوده است. طبق فرمول محاسبه شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت.

به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس، فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

اخبار مرتبط؛

شاخص کل هم‌وزن

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر روند شاخص کل بیشتر است، به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم‌وزن شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و برخلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم‌وزن

در شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تاثیرگذار است.

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

پیش از آنکه درباره «شاخص سهام آزاد شناور» توضیح دهیم، لازم است مفهوم «سهام شناور آزاد» را مرور کنیم. سهام شناور آزاد(Free float) بخشی از سهام یک شرکت سهامی اطلاق می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن بخش از سهام هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران، بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند. به عنوان مثال سهام شناور آزاد شرکت‌های مخابرات ایران و فولاد مبارکه به ترتیب برابر با پنج درصد و ۲۴درصد است.

با توجه به مفهوم «سهام شناور آزاد» می‌خواهیم درباره «شاخص سهام شناور آزاد» نیز توضیح دهیم. محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه شاخص کل است، با این تفاوت که در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده‌ می‌شود و هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند.

سایر شاخص‌های بورس

در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص قیمت مالی، شاخص قیمت صنعت، شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از این شاخص‌ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.

شاخص بورس چیست؟

سرمایه‌گذاری در هر بازاری نیازمند یک معیار برای ارزیابی عملکرد است. سنجش بازارها باید توسط معیارهایی استاندارد انجام شود. برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس نیز به مؤلفه‌های مختلفی نیاز است تا بتوان عملکرد آن را مورد بررسی قرار داد. شاخص بورس به عنوان یکی از ابزارهای مهم برای سنجش این بازار، معیاری است که با کمک آن می‌توان روند قیمت‌ها و وضعیت شرکت‌های بورسی را ارزیابی نمود. در این مقاله به تعریف شاخص و انواع آن می‌پردازیم.

تعریف شاخص بورس

شاخص در لغت به معنی نماگر یا نشانگر و در حالت کلی عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات ایجاد شده در یک یا چند متغیر را در بازه زمانی مشخص مشاهده کرد. در بازار سرمایه، شاخص یا INDEX معیاری است که تغییرات در بازار را نشان می‌دهد. شاخص سبدی از کل سهامی است که در بازار معامله می‌شود و میانگین تغییرات قیمت‌ها را نشان می‌دهد. با کمک شاخص می‌توان وضعیت گذشته و حال بازار را بررسی و با استفاده از ابزارهای تحلیلی، روند آینده را پیش‌بینی کرد. نوسانات قیمت سهام در شاخص خود را نشان می‌دهد؛ بنابراین شاخص و تغییرات آن یکی از مهم‌ترین ابزارها برای تحلیل سهام است و سرمایه‌گذاران باید در تصمیم‌گیری‌ها و معاملات خود از آن استفاده کنند.

انواع شاخص بورس

برای ارزیابی بازار بورس و روند آن از شاخص‌های مختلفی استفاده می‌شود که هرکدام آن‌ها موارد متفاوتی را به سهامداران نشان می‌دهند. شاخص‌های مختلف، با توجه به معیار مورد بررسی، به شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم می‌شوند که مفهومی متفاوت دارند. سرمایه گذاران می‌توانند بر اساس هدفی که دارند از این شاخص‌ها برای سنجش سرمایه‌گذاری خود استفاده کنند. در ادامه به مهم‌ترین شاخص‌های موجود در بازار می‌پردازیم.

1- شاخص کل قیمت

شاخص کل قیمت یا TEPIX تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها را در کل بازار را نشان می‌دهد. این شاخص میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را به نمایش می‌گذارد. در محاسبه شاخص کل تنها تغییرات قیمت سهام در نظر گرفته می‌شود ولی میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران در محاسبات آن آورده نمی‌شود. در شاخص کل قیمت، وزن شرکت‌ها نیز تأثیرگذار است. این موضوع به این معنی است که هر چه شرکت بزرگ‌تر باشد، تأثیر آن بر شاخص نیز بیشتر خواهد بود.

برای مثال در صورتی که شاخص کل قیمت در طی یک سال ۳۰ درصد رشد داشته باشد، بیانگر این است که سطح عمومی قیمت سهام شرکت‌ها در بازار نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد افزایش‌یافته است. برای محاسبه شاخص کل قیمت یک سال را به عنوان سال پایه در نظر می‌گیرند و ارزش روز بازار را نسبت به ارزش روز سال پایه مقایسه می‌کنند.

معادله شاخص کل قیمت به صورت زیر است:

برای محاسبه شاخص، سال پایه سال 1369 در نظر گرفته شده است. بنابراین با محاسبه TEPIX، میزان رشد بازار نسبت به این تاریخ به دست می‌آید. این شاخص به صورت لحظه‌ای محاسبه می‌شود و در جدول شاخص‌ها در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران قابل مشاهده است. در صورتی که نماد سهمی در زمان محاسبه شاخص بسته باشد، قیمت آخرین معامله آن در شاخص کل در نظر گرفته می‌شود.

2- شاخص قیمت و بازده نقدی

شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX به شاخص کل در بازار بورس معروف است. این شاخص، شاخص اصلی بازار بورس و شاخصی کاربردی میان فعالان بازار برای بیان تغییرات قیمت است. در محاسبه این شاخص علاوه بر تغییرات سطح عمومی قیمت سهام، سود پرداختی شرکت‌ها نیز لحاظ می‌شود؛ به عبارت دیگر شاخص قیمت و بازده نقدی، میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بازار بورس را نشان می‌دهد. در محاسبه این شاخص نیز همانند شاخص کل قیمت، وزن شرکت‌ها اهمیت دارد. به این معنی که شرکت‌های بزرگ‌تر و با سرمایه‌های بیشتر تأثیر بیشتری بر شاخص کل خواهند داشت.

برای نمونه شاخص قیمت در ابتدای مرداد سال ۱۳۹۸ حدود ۲۵۰ هزار واحد بود. در ابتدای مرداد سال ۱۳۹۹ شاخص قیمت برابر شد با ۱،۹۵۲ هزار واحد؛ که نشان‌دهنده رشد ۶۲۲ درصدی شاخص قیمت در این یک سال بوده است. این عدد نشان‌دهنده رشد سطح عمومی قیمت سهام و سود تقسیمی آن‌ها در این یک سال است.

برای محاسبه شاخص کل از معادله زیر استفاده می‌شود:

Q_it: تعداد سهام منتشره شرکت iام در زمان t

P_it: قیمت شرکت i ام در زمان t

RD_t: پایه قیمت و بازده نقدی در زمان t

n: تعداد شرکت‌های در نظر گرفته شده در شاخص

در مورد شاخص قیمت این موضوع حائز اهمیت است که افزایش آن به معنی افزایش بازدهی همه شرکت‌های فعال در بازار بورس نیست و در مقابل، کاهش شاخص، به معنی کاهش بازدهی همه شرکت‌ها نیست. با توجه به اینکه در محاسبه شاخص، وزن شرکت‌ها با هم تفاوت دارد، تغییرات قیمت سهام شرکت‌ها نیز با هم متفاوت هستند؛ بنابراین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های بزرگ می‌تواند سبب افزایش یا کاهش شاخص شوند که به اصطلاح گفته می‌شود سهام شرکت‌های شاخص ساز این تأثیر را بر شاخص خواهند داشت؛ بنابراین برخی از اوقات شاخص قیمت می‌تواند کاهش چشمگیری پیدا کند، اما سبد برخی از سهامداران با افزایش بازدهی مواجه شود. در این مواقع، متنوع سازی سبد سهام بیشتر اهمیت پیدا می‌کند. هرچه سبد سرمایه گذاری شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر شخصی متنوع‌تر باشد، ریسک سرمایه گذاری شخص به خصوص در زمان کاهش شاخص قیمت کمتر خواهد شد.

3- شاخص بازده نقدی

شاخص بازده نقدی یا TEDIX تنها بازدهی از طریق سود تقسیمی شرکت‌ها را نشان می‌دهد. تغییرات شاخص بازده نقدی، میانگین بازدهی ناشی از پرداخت سود نقدی شرکت‌های بورسی به سهامداران است. وقتی این شاخص تغییر می‌کند، سهامداران متوجه می‌شوند که شرکت‌ها نسبت به گذشته میزان سود بیشتر یا کمتری به سهامداران خود پرداخته‌اند.

4- شاخص هم‌ وزن

شاخص هم‌وزن یکی دیگر از شاخص‌های کاربردی در بازار بورس است که در آن همه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس دارای وزن برابر هستند؛ به عبارت دیگر، تأثیر شرکت‌های بزرگ و کوچک بر این شاخص با هم فرقی ندارد و تغییرات قیمت سهام و سود همه شرکت‌ها به یک میزان بر شاخص تأثیر می‌گذارند. تفاوت شاخص کل با شاخص هم‌وزن این است که اگر بیشتر شرکت‌ها بازدهی منفی داشته باشند، اما تنها چند شرکت بزرگ بازدهی مثبت داشته باشند، شاخص کل مثبت می‌شود اما شاخص هم‌وزن منفی خواهد شد؛ زیرا شاخص کل براساس سرمایه شرکت‌های بزرگ است، اما شاخص هم‌وزن براساس بازدهی همه شرکت‌ها.

به علت وجود برخی ابهامات در شاخص کل و دستوری شدن بازار در برخی از اوقات که سبب می‌شد تا معاملات بلوکی سهام شرکت‌های بزرگ، موجب مثبت شدن تصنعی بازار شود، از اسفند سال 1396 شاخص هم‌وزن به سایر شاخص‌های موجود در بازار اضافه شد تا روند واقعی بازار بورس و تغییرات قیمت سهام را نشان دهد. بنابراین تأثیر مثبت شدن قیمت سهام یک شرکت کوچک با تأثیر مثبت شدن قیمت سهام یک شرکت بزرگ در محاسبه شاخص هم‌وزن یکسان است.

5- شاخص صنعت و شاخص مالی

شرکت‌های بورسی فعال در بازار سهام به دو بخش اصلی صنعت و مالی تقسیم می‌شوند. بخش صنعت شامل شرکت‌های تولیدی و صنعتی مانند پتروشیمی، سیمان، خودرو و … هستند و در بخش مالی نیز شرکت‌هایی نظیر سرمایه‌گذاری، بیمه، بانک و … فعالیت می‌کنند. شاخص صنعت نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های صنعتی و شاخص مالی، نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در حوزه مالی هستند. همچنین در هر دو بخش صنعت و مالی، صنایع کوچک‌تری وجود دارد که شاخص هر کدام از این صنایع نیز براساس شرکت‌های موجود در این صنایع ارائه می‌شود.

6- شاخص سهام آزاد شناور

سهام شناور آزاد یا Free Float، میزان سهامی است که در شرکت‌های بورسی در اختیار سهامداران حقیقی است و توسط آن‌ها خرید و فروش می‌شود؛ به عبارت دیگر سهام شناور آزاد، سهامی است که صاحبان آن قصدی برای مدیریت بر شرکت ندارند و تنها برای کسب سود وارد معاملات سهام شرکت می‌شوند. شاخص سهام شناور آزاد، بازدهی میانگین قیمت و سود سهام شناور آزاد در بازار را نشان می‌دهد. شرکت‌های با سهام شناور آزاد بیشتر، تأثیر بیشتری بر این شاخص خواهند گذاشت. هدف اصلی استفاده از شاخص سهام شناور آزاد، توجه به بخشی از بازار است که نقدشونگی بیشتری دارد.

7- شاخص بازار اول و بازار دوم

بازار بورس اوراق بهادار تهران به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود که بازار اول آن نیز دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است شرایط پذیرش در این بازارها با هم متفاوت است؛ بنابراین برای تغییرات قیمت سهام پذیرفته شده در بازار اول و بازار دوم بورس، شاخص این بازارها به‌طور جداگانه محاسبه و اعلام می‌شود.

8- شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر

براساس نقدشوندگی سهام شرکت‌ها، شاخص 50 شرکت فعال‌تر در بازار ارائه می‌شود. بورس فهرستی از شرکت‌های فعال را که خرید و فروش سهامشان آسان‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود، هر سه ماه اعلام می‌کند. شاخص 50 شرکت فعال‌تر، تغییرات سطح عمومی قیمت سهام 50 شرکت را شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر نشان می‌دهد که سهام آن‌ها از سایر شرکت‌ها نقدشوندگی بالاتری دارند.

9- شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

براساس اندازه شرکت‌ها نیز شاخصی ارائه می‌شود که شاخص 30 شرکت بزرگ بازار است. معیار انتخاب 30 شرکت بزرگ، اندازه شرکت است که از طریق ارزش روز بازار سهام آن‌ها تعیین می‌شود. برای محاسبه ارزش روز بازار سهم، قیمت سهم در تعداد سهام منتشر شده شرکت ضرب می‌شود. شاخص 30 شرکت بزرگ، تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر نشان می‌دهد بیشترین ارزش روز بازار را دارند. این شرکت‌ها اگرچه کمتر از ده درصد از تعداد شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند اما بیش از 70 درصد از ارزش بازار بورس را به خود اختصاص داده‌اند.

برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از معادله زیر می‌توان استفاده کرد:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

برای مشاهده شاخص‌های منتخب که در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران اعلام می‌شود می‌توان به قسمت مشخص شده در تصویر زیر مراجعه کرد:

10- شاخص‌های جهانی و ملی

علاوه بر بازار بورس ایران، در همه جهان شاخص‌های مختلفی وجود دارد. برخی از این شاخص‌ها محلی یا ملی است و برخی دیگر شاخص‌های جهانی هستند. شاخص‌های بازار بورس تهران، شاخص‌هایی ملی هستند که تنها در داخل کشور از آن‌ها استفاده می‌شود؛ اما شاخص‌های جهانی، شاخص‌هایی هستند که در کل دنیا از آن‌ها استفاده می‌شود. بعضی از شاخص‌های معروف که برای فعالان بازارهای بین‌المللی کاربرد دارد، در جدول زیر آورده شده است:

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر

ردیف	شاخص‌های مهم	نام بازار	کشور
1	میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average)	بورس نیویورک (NTSE)	ایالات متحده آمریکا
2	S&P500 (Standard and Poor’s Index)
3	نزدک مرکب (NASDAQ Composite)	بورس نزدک (NAZDAQ)
4	نزدک-100 (NAZDAQ-100)
5	FTSER 100	بورس لندن (LSE)	انگلستان
6	FTSE 250
7	Nikkei Index	بورس توکیو (TSE)	ژاپن
8	SSE Composite	بورس شانگهای (SSE)	چین
9	SSE 50

برای مثال، شاخص میانگین صنعتی داو جونز در بورس آمریکا، میانگین کارایی 30 شرکت بورسی برتر آمریکایی را نشان می‌دهد. این شاخص براساس نسبت مجموع ارزش سهام هر یک از شرکت‌ها بر یک متغیر عامل محاسبه می‌شود. بازار بورس نزدک نیز یکی دیگر از بازارهای بورس در آمریکا و یکی از بزرگ‌ترین بازارهای مالی دنیا است. شاخص نزدک می‌تواند رونق یا رکود در بازار بورس آمریکا را نشان دهد. شاخص بورس FTSE 250 نیز شاخصی در بازار بورس لندن است که بیشتر بر شرکت‌های انگلیسی تمرکز دارد و یک شاخص وزنی است که براساس سهام شناور شرکت‌ها وزن دهی شده‌اند. شاخص Nikkei هم مربوط به بازار بورس و اوراق بهادار توکیو است. نسخه خاص این شاخص، شاخص 225 Nikkei است که براساس تغییرات قیمت سهام 225 شرکت بزرگ ژاپنی محاسبه می‌شود.

کلام آخر

برای سرمایه گذاری موفق در بازار بورس باید بتوانیم با کمک معیارهایی روند تغییرات قیمت و عملکرد بازار را بررسی کنیم. شاخص بورس معیاری برای ارزیابی روند بازار و قیمت سهام شرکت‌ها است. شاخص‌های مختلفی تاکنون به بازار معرفی شده‌اند که هرکدام کاربرد خاص خود را دارند. شاخص، وضعیت کلی بازار را نشان می‌دهد و مثبت و منفی بودن آن به معنی روند افزایشی یا کاهشی کل بازار بورس نیست. برای بررسی وضعیت سهام باید شاخص های مختلف در کنار هم مورد توجه قرار گیرند. سهامداران باید با توجه به نیازمندی خود از این شاخص‌ها برای سنجش بازار و سبد سرمایه گذاری خود استفاده کنند. بررسی شاخص‌ها، مخصوصاً در زمان رکود یا رونق بازار، بسیار مهم است و روند آینده قیمت را بهتر نشان می‌دهد. با کمک شاخص‌ها نه تنها می‌توان روند کلی بازار یا قیمت سهام را بررسی کرد، بلکه می‌توان به مقایسه سهام و صنایع مختلف پرداخت.

سهام شاخص ساز بورس کدامند؟

برای اینکه بتوانید یک سرمایه گذاری پرسود در بازار بورس اوراق بهادار داشته باشید نیازمند اطلاعات مختلفی مانند سهام شاخص ­ساز هستید تا بتوانید با یک بررسی و تحلیل درست به یک نتیجه‌ی منطقی و معقول برسید. اطلاعاتی که شامل ارزش و حجم معاملات، تغییرات نرخ ارز، فروش و بهای تمام شده‌ی شرکت‌ها، شاخص بورس، تعداد اشخاص حقیقی و حقوقی و … یکی از این اطلاعات مهم شاخص بورس نام دارد که عضو های اصلی آن سهام شاخص ساز است. شاید این جمله را شنیده باشید که سهم فولاد شاخص ساز است و تاثیرگذاری صنعت فلزات اساسی بر شاخص کل بسیار زیاد است و یا اصطلاحا صنعت فلزات اساسی جزو سهام شاخص ساز در بازار بورس اوراق بهادار است. در این مقاله می‌خواهیم به طرح این سوال بپردازیم که آیا واقعا سهام شاخص‌ساز در بورس اوراق بهادار وجود دارند و در صورت صحت، ما چگونه می‌توانیم از سهام شاخص‌ساز در بازار بورس استفاده کنیم؟

شاخص کل چیست و چرا باید قبل از شناخت سهام شاخص ساز معنی آن را بدانیم؟

پیش از آن که صنایع و سهام شاخص ساز در بازار بورس اوراق بهادار را مورد بررسی قرار دهیم، ابتدا باید بدانیم شاخص کل چیست و چه کمکی به ما در شناخت سهام شاخص‌ساز می‌کند. شاخص در لغت به معنی برآمد است. برآمد، به عدد میانگین وزنی ارزشی مجموعه ای از اقلام به هم مرتبط بر حسب درصدی از همان میانگین، گفته می‌شود. به معیاری که تغییرات در یک بازار یا اقتصاد را نشان می دهد شاخص می‌گویند. شاخص کل در بازارهای مالی یک سبد فرضی از کلیه سهامی است که در یک بازار معامله می‌شود و میانگین قیمت همه سهام را در آن بازار نشان می‌دهد.

شاخص، بازدهی کل بورس یا بازدهی نقدی بازار را نشان می‌دهد. از تغییرات قیمت که در شاخص کل دخیل است تا سود نقدی سهام در محاسبات شاخص کل اعمال می‌شود و همانطور که پیش‌تر گفته شد شاخص کل بر اساس میانگین وزنی-ارزشی شرکت ها محاسبه می‌شود، یعنی سهام مختلف تاثیر گذاری متفاوتی روی شاخص کل در بازار بورس اوراق بهادار دارند. به تعبیر دیگر شاخص کل مبنای ارزشمند بودن بازار بورس اوراق بهادار ایران از گذشته تا به امروز است.

شاخص صنعت چیست و چه فرقی با سهام شاخص ساز میکند؟

شاخص کل شرکت های بورسی را بر اساس حوزه فعالیت‌شان در گروه‌های مرتبط از قبل تعیین شده دسته بندی می‌کند که به آن شاخص صنعت می گویند؛ ولی سهام شاخص ساز مربوط به سهامی است که صرفا تاثیر زیادی در شاخص کل دارند. هر صنعت از چند شرکت هم فعالیت تشکیل شده که برآیند بازده کلی یا عملکرد آنها را می‌توان شاخص آن صنعت نامید.

تاثیرات سهام در شاخص و سهام شاخص ساز

همانطور که گفته شد شاخص کل مبنای ارزنده بودن حال حاضر بازار بورس اوراق بهادار است که میانگین وزنی-ارزشی سهام را مشخص میکند، باید اشاره کرد که با توجه به فرمول شاخص کل، تمامی سهام تاثیرگذاری یکسانی روی شاخص ندارند و همین طور برعکس آن نیز صادق است و سهام بعضی از صنعت ها جزو سهام شاخص ساز بازاربورس اوراق بهادار نیستند.

روند شاخص تاثیر گذاری بسیاری بر سهام دارد، یعنی زمانی که شاخص کل صعودی میباشد اکثر سهام روند رو به رشدی دارند و زمانی شاخص روند نزولی در پیش میگیرد اکثر سهام چه ارزنده و چه غیر ارزنده با هم ریزش میکنند و به اصطلاح خشک و تر بازار با هم می‌سوزند. حال باید گفت سهامی که در بازار ارزش بیشتری دارند و تعداد سهام آن‌ها بیشتر است مانند فولاد و یا هلدینگ خلیج فارس که سهام بزرگتر هستند تاثیر گذاری و تاثیر پذیری بیشتری بر شاخص کل دارند که به آنها سهام شاخص ساز نیز می‌گویند، زمانی که شاخص کل صعودی باشد پیشنهاد می‌شود این چنین سهام شاخص‌سازی خریداری شود و زمانی که شاخص کل منفی باشد باید سهامی که تاثیر پذیری کمتری از شاخص کل دارند و جزو سهام شاخص ساز نیستند (مانند سهام زقیام و چکاپا) خریداری شود.

ارتباط شاخص کل و سبد سهام شاخص ساز

اصل تاثیرات سهام بر شاخص، برای صنعت ها هم صدق می‌کند یعنی صنایع بزرگتر مانند شیمیایی ها و فلزات اساسی تاثیر بسیار بیشتری بر ساخت روند شاخص دارند، در زمانی که شاخص کل صعودی باشد بهتر است که در سبد سهام شما یک سهم از این صنایع بزرگ و ارزشمند که از سهام شاخص ساز است، وجود داشته باشد. زمانی که شاخص روند مناسبی ندارد سبد سهام خود را باید با صنایع کوچکتر مانند زراعت و یا محصولات کاغذی تکمیل کنید. نکته مهم: لازم به ذکر است شاخص کل حالت حامی سهام را دارد و زمانی که شاخص نزولی است ریسک کسب سود در بازار بیشتر است، به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که افراد با تمام سرمایه در بازار فعالیت نکنند. برای فعالیت چه در زمان صعودی بودن بازار و چه در زمان نزولی بودن آن نیازمند آموزش در زمینه بورس هستید، مباحث اصلی برای این فعالیت شامل تحلیل بنیادی، تحلیل تکنیکال، رفتارشناسی سهام و مدیریت سرمایه است.

نحوه تشخیص سهام شاخص ساز

به طور کلی ویژگی های زیاد برای شناسای سهام شاخص ساز و سهامی که تاثیر زیادی در شاخص کل دارند وجود دارد که مهم‌ترین‌های آن تعداد برگه سهم این شرکت ها و ارزش بازار این شرکت ها است و برای بدست آوردن لیست این شرکت ها از سایت TSETMC.ir و قسمت ۳۰ شرکت بزرگ می‌توان استفاده کرد.

لیست شرکت های شاخص ساز بورس

لیست شرکت های شاخص ساز بورس در تاریخ ۶دی ماه ۱۳۹۹ بر اساس حروف الفبا: اخابر، پارس، پارسان، تاپیکو، جم، حکشتی، خساپا، خودرو، رپنا، شبندر، شپدیس، شپنا، شتران، شستا، فارس، فخوز، فملی، فولاد، کچاد، کگل، نوری، همراه، وامید، وبصادر، وبملت، وپارس، وپاسار، وتجارت، وغدیر و ومعادن.

گمراهی در تحلیل شاخص کل با توجه به سهام شاخص ساز

تغییرات غیر طبیعی شاخص کل در شرایط خاص گاها شما را به اشتباه می‌اندازد. این اتفاق عموما بعد از اخبار سیاسی پیش می‌آید. در این زمان اگر بازار را رصد کنید متوجه می‌شوید که اکثر سهام در حالت منفی معامله شده‌اند، ولی شاخص کل ریزش که هیچ رشد ناچیزی هم داشته است به همین دلیل برای تحلیل دقیق تر شاخص کل پیشنهاد می‌شود که از شاخص هم وزن استفاده کنید، بعضا شاخص هم‌وزن تحلیل دقیق تری از بازار را نمایان می‌کند که آیا در آن روز یا بازه زمانی مورد نظر ماهیت بازار چگونه بوده است. یکی از عوامل دیگری که تاثیر زیادی برشاخص کل دارد معاملات بلوکی هستند که در سهام شاخص ساز اتفاق می‌افتد در حالی که در شاخص کل هم وزن تاثیر ندارند.

در شاخص هم وزن تمامی سهام اعم از بزرگ یا کوچک تاثیرگذاری و تاثیرپذیری یکسانی در آن دارند، و در مورد صنعت باید گفت هر صنعتی که تعداد شرکت بیشتری داشته باشد تاثیرش در شاخص هم وزن بیشتر می‌شود. پیشنهاد می‌‌شود به عنوان یک فرد زبده در بازار برای خرید مطمئن تر از شاخص های صنعت، کل، و زیا هم وزن استفاده کنید. لازم به ذکر است شاخص کل سهام بازار فرابورس و بازار بورس با هم متفاوت هستند یعنی شاخص کل فرابورس و شاخص کل بورس یکی نیستند. ولی اگر نمودار تطبیقی آن‌ها را بررسی کنید عینا بر هم منطبق هستند.

نتیجه گیری

با مطالعه ی این مقاله به این نتیجه می‌رسیم که برای فعالیت و سرمایه گذاری در بازار بورس اوراق بهادار نیازمند اطلاعاتی هستیم تا به سودآوری بهتری برسیم و برای این سودآوری نیازمند آیتم هایی هستیم که باید مورد بررسی قرار گرفته و قابل تامل هستند. شاخص کل در بازار بورس اوراق بهادار، شاخص صنعت، شاخص هم وزن و تاثیراتی که سهام بر این شاخص ها می‌گذارند، همگی از عوامل قابل بررسی در سرمایه گذاری در بازار بورس اوراق بهادار هستند. شما چه عوامل دیگری را برای سرمایه گذاری در این بازار در نظر می‌گیرید؟ آیا از عواملی مانند تاثیر سهام بر شاخص هم استفاده می‌کنید؟