خارج شدن از کال مارجین

شرایط لازم برای مارجین

این جدول شامل حداکثر اندازه های اهرم برای تمام انواع حساب ها و شرایط اضافی لازم برای مارجین می شود که به موجودی حساب تجاری بستگی دارد. در مورد قراردادهای CFD روی سهام شرایط ویژه ای برای مارجین وجود دارند.

نوع حساب	حد اکثر لوریج اعتباری (حد اقل مارجین)
Beginner (NetTradeX), Micro (MetaTrader 4 and 5)	1:400 (0.25%)
Standard (Deposit 100 000 USD |100 000 EUR | 10 000 000 JPY)	1:50 (2%)
Master (Deposit 100 000 USD | 100 000 EUR | 10 000 000 JPY)	1:50 (2%)

شرکت به منظور جلوگیری از مقروض شدن مشتری به شرکت حق دارد تا اگر معاملات وارد زیان شدند، یک یا چند معامله را ببندد. اگر نسبت موجودی خالصِ (موجودی با احتساب سود/زیان معاملات باز) حساب معاملاتی (equity) به سطح مارجین به 10% برسد، در آن صورت معامله (ها) بسته خواهند شد. معامله ای که دارای بیشترین میزان زیان باشد، اولین معامله ای خواهد بود که بسته می شود. به این وضعیت "مارجین کوتاه" (short margin) گفته می شود. مشتری می تواند برای حساب های NetTradeX (با ارسال ایمیل به بخش مالی) درخواست ثبت مارجین کوتاه (short margin) بالاتر از 10% را ارائه دهد. ضمن اینکه سطح موجودی خالص حساب معاملاتی (equity - به ارز موجودی حساب) نیز می تواند تنظیم شود بطوریکه هر زمان به آن رسید همۀ معاملات باز بطور خودکار بسته شوند.

هر زمان مجموع حجم معاملات باز برابر با 20,000,000USD و یا بیشتر از آن شود، حداکثر اهرم(leverage) موجود 1:20 یا 5% از مجموع حجم معاملات باز خواهد شد.

الزامات مارجین در تعطیلات پایان هفته و تعطیلات رسمی ممکن است با اطلاع قبلی تا دو برابر افزایش پیدا کنند. این به آن معنا است که در یک حساب با اهرم 1:100 (1% مارجین)، اهرم ممکن است به 1:50 (2% مارجین) تغییر کند. مشتری باید منطبق با الزامات مارجین افزایش پیدا کرده، موقعیت معاملاتی بازش را تا انتهای روز معاملاتی تغییر دهد. اگر مشتری این کار را انجام ندهد، شرکت حق دارد، اما تعهد ندارد، که موقعیت معاملاتی مشتری را خودش در قیمت های زمان بسته شدن معامله کاهش دهد. ضمن اینکه، شرکت تصمیم می گیرد که کدام معاملات مشتری باید کاهش پیدا کنند یا بسته شوند.

اگر یک حساب دارای معاملات خرید و فروش با حجم های برابر در یک ابزار مالی یکسان در وضعیت قفل باشد، مجموع مارجین این دو معامله برابر خواهد بود با مارجین یک معامله. مارجین برای دو معاملۀ قفل شدۀ باز 50% از مارجین برای بازشدن دو معاملۀ از قفل خارج شده است. بنابراین در هنگام باز شدن یک معاملۀ قفل شدۀ جدید، مارجین افزایش نخواهد داشت. در حساب های NetTradeX در صورت فقدان یک مارجین آزاد امکان قفل شدن معاملات در محدودیت های موجودی خالص (اکوئیتی) وجود دارد.

اهرم برای معاملۀ قراردادهای CFD سهام برای حساب های MetaTrader 4 و MetaTrader 5 برابر است با 1:20 (مارجین 5%) و برای حساب های NetTradeX که دارای اهرم کمتر از 1:20 هستند، اهرم برای قراردادهای CFD سهام برابر است با اهرم حساب معاملاتی.

برای برخی از ابزارها که خطر نوسان بالا دارند، مارجین ثابت تعیین شده است که ارتباطی با اهرم حساب برای حساب های MetaTrader 4 و 5 ندارد. الزامات مارجین در NetTradeX برابر است با 1:20 مشروط به اینکه اهرم حساب برابر با 1:20 یا بالاتر از 1:20 باشد، اما اگر کمتر از 1:20 باشد در آن صورت به اهرم حساب ارتباط پیدا می کند.

دربارۀ اندازۀ شرایط لازم مارجین برای یک ابزار خاص می توانید در صفحۀ شرایط معاملۀ آن ابزار بیشتر بیاموزید.

برای محاسبۀ مارجین برای هر کدام از ابزارهای ارائه شده می توانید از ماشین حساب مارجین(Margin Calculator) استفاده نمایید.

شرایط و ضوابط مربوط به دریافت درآمد اضافی برای سرمایه تان را می توانید در بخش "بهره برای مارجین آزاد" پیدا کنید.

کال مارجین (call Margin) چیست؟

کال مارجین یکی از عبارت‌هایی است که سرمایه‌گذاران بازار آتی با آن سر و کار دارند. البته این عبارت در بازار فارکس هم به چشم می‌خورد، اما از آنجایی که در ایران ممنوعیت سرمایه‌گذاری در فارکس وجود دارد؛ بیشتر افرادی که با وضعیت کال مارجین در حساب معاملاتی خود روبرو می‌شوند، فعالان خارج شدن از کال مارجین بازار آتی هستند. بنابراین در ادامه این مقاله قصد داریم به نحوه معامله در بازار آتی و معرفی قراردادهای آن، انواع وضعیت حساب بپردازیم و بگوییم کال مارجین در بورس چیست و چگونگی ورود به وضعیت کال مارجین و خروج از آن را بررسی کنیم.

قرارداد آتی و وجه تضمین

انجام معاملات در هر بازاری قواعد خاص خود را دارد و بازار آتی هم از این قاعده مستثنی نیست. در بازار آتی ما برای خرید کالایی اقدام می‌کنیم که موعد تحویل آن مدتی بعد است؛ بنابراین ما امروز کالا را با قیمتی مشخص می‌خریم و در موعد تحویل، وجه را به فروشنده پراخت می‌کنیم. این فرآیند با عقد «قرارداد آتی» ثبت می‌شود و از آنجایی که این معامله شامل یک موقعیت دوطرفه و تعهدی است؛ طرفین باید ضمانتی ارائه بدهند که به تعهدات خود عمل خواهند کرد.

بنابراین هر دو طرف معامله مبلغی را نزد کارگزار خود سپرده‌گذاری می‌کنند که به آن «وجه تضمین اولیه» می‌گویند. حال با تغییر ارزش قرارد آتی عقد شده، حساب هر یک از طرفین تعدیل خواهد شد. یعنی پس از کشف قیمت محصول در بورس کالا به صورت روزانه، اگر قیمت افزایش داشته باشد، مبلغ از حساب سپرده فروشنده کسر و به حساب سپرده خریدار افزوده می‌شود؛ و اگر قیمت کاهش یابد، برعکس روند مذکور انجام می‌شود.

نحوه معامله در بازار آتی

نحوه معامله در بازار آتی به این صورت است که معامله‌گران ابتدا حساب معاملاتی خود را شارژ، سپس اقدام به اخذ موقعیت خرید یا فروش می‌کنند؛ بعد از اخذ موقعیت خرید یا فروش، مبلغ شارژ شده در حساب معامله‌گران بلوکه می‌شود. این حساب طی هر جلسه معاملاتی بروزرسانی خواهد شد و با توجه به تغییراتی که در قیمت کالا رخ می‌دهد؛ می‌تواند در وضعیت‌های مختلفی قرار بگیرد. مثلا ممکن است سودی شامل آن شود یا کمی زیان‌ده باشد یا اینکه کاملا در وضعیت ضرر قرار بگیرد؛ هر کدام از این وضعیت‌ها نام و شرایط خاص خود را دارند که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

در مورد کارمزد معاملات بازار آتی نیز قواعد مشخصی وجود دارد. در گذشته کارمزد معاملات با توجه به کالای مورد معامله مبلغی ثابت بود؛ مثلا معامله‌گران برای قرارداد خرید یا فروش آتی سکه کارمزد ۳۰۰۰ تومان و برای آتی زعفران ۳۰۰ تومان را پرداخت می‌کردند و در این بین قیمت خرید و فروش در نظر گرفته نمی‌شد.

اما در سال 1397 سازمان بورس و اوراق بهادار دستورالعمل جدیدی را ارائه داد که طی آن کارمزد معاملات آتی بر اساس ارزش قرارداد متغیر است. طبق این دستورالعمل کارمزد هر معامله برابر با ۰.۰۰۰۶۸ ارزش قرارداد محاسبه می‌شود. به عبارتی ابتدا قرارداد عقد شده ارزش‌گذاری می‌شود، سپس رقم بدست آمده در ۰.۰۰۰۶۸ ضرب و حاصل آن به عنوان کارمزد از حساب معامله‌گران کسر خواهد شد و در نهایت طبق توافقات قبلی، کارگزار، سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت بورس در این مبلغ سهیم می‌شوند.

دقت کنید این رقم در گواهی‌های سپرده متفاوت است؛ مثلا کارمزد در گواهی سپرده محصولات کشاورزی برابر با ۰.۰۰۲۴ ارزش معامله محاسبه می‌شود. همچنین برخی اوقات (مثلا در بدو راه‌اندازی قراردادهای آتی با دارایی‌های پایه جدید)، سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین شرکت بورس، از دریافت سهم خود در کارمزد معاملات صرف‌نظر می‌کنند.

وضعیت حساب معاملاتی

وضعیت حساب معاملاتی افراد با توجه به قرارداد آتی و وجه تضمینشان می‌تواند در سه حالت زیر قرار بگیرد:

• وضعیت نرمال: در این حالت پس از برگزاری جلسه معاملاتی، برای مشتری (با توجه به کشف قیمت) سود شناسایی می‌شود. این سود در حساب معاملاتی بلوکه نمی‌شود و قابل برداشت است.
• وضعیت ات ریسک: در صورتی که پس از کشف قیمت و برگزاری جلسه معاملاتی، برای مشتری زیان شناسایی شود؛ این مبلغ از موجودی حساب عملیاتی او کسر خواهد شد. در قراردهای آتی قانونی وجود دارد که موجودی حساب عملیاتی نمی‌تواند کمتر از 70 درصدِ وجه تضمین باشد، بنابراین طبق این قانون اگر مبلغی که (به عنوان زیان معامله) از حساب مشتری کسر می‌شود تا 30 درصد وجه تضمین را شامل شود، وضعیت حساب او در حالت ات‌ریسک قرار دارد.

دقت کنید که در حالت ات ریسک، موجودی حساب عملیاتی معامله‌گر کمتر از وجه تضمین می‌باشد. اما چون تا 30 درصد کمتر است و در واقع 70 درصد از وجه تضمین در موجودی حساب معاملاتی او وجود دارد، بنابراین مفاد قرارداد آتی رعایت شده است.

• وضعیت کال‌مارجین: اگر پس از برگزاری جلسه معاملاتی، برای معامله‌گر زیان شناسایی شود و این مبلغ بیش از 30 درصد وجه تضمین را پوشش دهد؛ حساب مشتری در حالت کال مارجین قرار می‌گیرد.

وضعیت کال‌مارجین در بورس شبیه ات‌ریسک است؛ با این تفاوت که در ات ریسک موجودی حساب تا 70 درصدِ وجه تضمین را پوشش می‌دهد اما در کال مارجین موجودی حساب کمتر از 70 درصد وجه تضمین را شامل خواهد شد. در این صورت اخطاری برای افزایش موجودی حساب تا 70 درصد وجه تضمین برای معامله‌گر صادر می‌شود.

همچنین در رابطه با سود و زیان حساب‌های عملیاتی دقت داشته باشید که، در جلسات معاملاتی هر 30 دقیقه یک بار بروزرسانی انجام می‌شود. اگر زیان شامل حساب معامله‌گر شود، بلافاصله پس از هر بروزرسانی قابل مشاهده است؛ اما سودها پس از اتمام جلسه محاسبه شده و در حساب وی اعمال می‌شوند.

وضعیت کال مارجین چیست؟

در بین تمام وضعیت‌های قبل، کال مارجین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اگر چنین وضعیتی رخ دهد، معامله‌گر با چالش بزرگی روبرو می‌شود. پس ما در ابتدا باید بدانیم که وضعیت کال مارجین چیست؟ و سپس به چگونگی خروج از آن می‌پردازیم.

وضعیت کال‌مارجین شبیه ات‌ریسک است؛ با این تفاوت که در ات ریسک موجودی حساب تا 70 درصدِ وجه تضمین را پوشش می‌دهد اما در کال مارجین موجودی حساب کمتر از 70 درصد وجه تضمین را شامل خواهد شد. در این صورت اخطاری برای افزایش موجودی حساب تا 70 درصد وجه تضمین برای معامله‌گر صادر می‌شود.

همچنین در رابطه با سود و زیان حساب‌های عملیاتی دقت داشته باشید که، در جلسات معاملاتی هر 30 دقیقه یک بار بروزرسانی انجام می‌شود. اگر زیان شامل حساب معامله‌گر شود، بلافاصله پس از هر بروزرسانی قابل مشاهده است؛ اما سودها پس از اتمام جلسه محاسبه شده و در حساب وی اعمال می‌شوند.

خروج از وضعیت کال مارجین

تا به اینجا به این پرداختیم که کال مارجین در بورس چیست و در این قسمت قرار است در رابطه با خروج از وضعیت کال مارجین صحبت کنیم.

برای خروج از وضعیت کال مارجین معامله‌گر می‌تواند حساب معاملاتی خود را شارژ کند؛ یا اینکه موقعیت‌های باز را ببندد یا ترکیبی از هر دو این اقدامات را انجام دهد.

پس از اینکه اخطار وضعیت کال مارجین برای کاربر صادر می‌شود، مهلتی از طرف کارگزاری جهت خروج از این وضعیت نیز تعیین خواهد شد. اگر کاربر اقدامات لازم را در این زمان انجام دهد، می‌تواند مجددا با حساب خود به فعالیت در بازار بپردازد؛ و در غیر اینصورت، کارگزاری به اندازه خروج حساب از وضعیت کال مارجین اقدام به بستن موقعیت‌های باز می‌کند. مثلا اگر پنج موقعیت باز وجود داشته باشد و با بسته شدن دو تای آنها حساب از وضعیت کال مارجین خارج شود، کارگزاری به بستن همین دو موقعیت بسنده خواهد کرد.

اما حالت دیگری وجود دارد که کاربر تا پایان مهلت تعیین شده اقدام به شارژ حساب نمی‌کند و وجود صف در بازار باعث می‌شود که کارگزار نتواند موقعیت‌های باز را برای خروج از وضعیت کال مارجین ببندد. در این حالت کارگزار با قیمت سرخط تابلو اقدام به ثبت سفارش فروش می‌کند. اگر فروش انجام شود، موقعیت بسته خواهد شد و حساب از کال مارجین خارج می‌شود؛ اما اگر بازار با صف مواجه باشد و تا انتهای جلسه معاملاتی فروش صورت نگیرد، بعد از اتمام جلسه، بازار جبرانی تشکیل می‌شود و موقعیت باز معامله‌گر بسته خواهد شد.

محاسبه کال مارجین

موضوعی که در محاسبه کال مارجین اهمیت دارد، بازار مدنظر است. همانطور که در قبل ذکر شد، در قراردهای آتی اگر زیان معامله تا 30 درصد وجه تضمین شناسایی شود، وضعیت ات ریسک و اگر بیش از 30 درصد باشد، وضعیت کال مارجین است. اما این درصدها درباره بازار آتی صدق می‌کند و دربازارهای جهانی مانند فارکس و… می‌تواند متفاوت باشد.

برای شناسایی وضعیت نرمال، ات ریسک یا کال مارجین، با یک مثال عددی به محاسبه کال مارجین می‌پردازیم.

• فردی 4 موقعیت خرید در سررسید کالای X را دارد. وجه تضمین اولیه برابر 200 هزار تومان است. حال می‌خواهیم محاسبه کنیم که موجودی حساب فرد باید حداقل چه مقدار باشد تا کال مارجین نشود.
• ابتدا حداقل وجه تضمین اولیه ( 70درصد) را بدست می‌آوریم. (200.000*0.7=140.000)
• سپس وجه تضمین مورد نیاز برای 4 موقعیت باز را حساب می‌کنیم (200.000*4=800.000)
• پس حساب عملیاتی وی باید به مبلغ 800 هزار تومان شارژ داشته باشد. حال اگر این مقدار تا چه رقمی کاهش یابد کال مارجین رخ می‌دهد؟
• در این مرحله باید 70 درصد وجه تضمین برای 4 موقعیت باز را حساب کنیم. (140.000*4=560.000)
• پس با رسیدن موجودی به 560 هزار تومان وضعیت کال مارجین رخ می‌دهد.

سخن آخر

شاید فعالیت در بازار آتی و قراردادهای آن در ابتدا کمی پیچیده به نظر بیاید؛ اما این بازار می‌تواند سود قابل توجهی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کند. معمولا نوسان‌گیران علاقه زیادی به بازار آتی دارند و افراد با اطلاعات کمتر، اغلب بازار بورس را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. البته ترس از قرار گرفتن در وضعیت کال مارجین نیز مورد دیگریست که باعث مقاومت سرمایه‌گذاران برای ورود به این بازار می‌شود.

اما در نظر داشته باشید که سود و زیان در تمامی بازارهای سرمایه وجود دارد و همانطور که کاربر قبل از خرید سهام در بورس اقدام به تحلیل بازار می‌کند و حتی در صورت منفی شدن سهم احتمالا استراتژی معاملاتی موفق‌تر و متفاوتی در بورس را پیش خواهد گرفت. در بازار آتی نیز همین روند وجود دارد؛ سرمایه‌گذاران با یادگیری مهارت‌های لازم می‌توانند به پیش‌بینی آینده بازار بپردازند و حتی در صورت قرار گرفتن در وضعیت کال مارجین می‌توانند تشخیص دهند که باید موقعیت خاصی بسته شود یا اینکه حساب عملیاتی را شارژ کنند.

گفتنی است کارگزاری آگاه در سامانه معاملاتی خود بخشی را برای پیش‌بینی وضعیت حساب تعبیه کرده است؛ معامله‌گران با مراجعه به این بخش می‌توانند مدیریت بهتری روی حساب خود داشته باشند و برای جلوگیری از کال مارجین شدن حساب اقدامات لازم را انجام دهند.

سوالات رایج کال مارجین

اگرچه لیکوئید و کال مارجین هر دو به زیان معامله‌گر در معاملات اهرمی اشاره دارد، اما تفاوت این دو در نوع بازار و تکنیک جبران زیان است. وضعیت کال‌ مارجین که بیشتر در آتی کالا مشاهده می‌شود، یعنی بیشتر شدن زیان از وجه تضمین اولیه (30 درصد)؛ در این حالت معامله‌گر باید حساب خود را شارژ کند و در غیر اینصورت کارگزار موقعیت‌های باز او را به تعداد لازم می‌بندد. لیکوئید در بازار رمزارزها و فارکس، به معنی زیان در معاملات اهرمی است. اما در لیکوئید، وجه تضمین 30 درصدی مطرح نیست و معامله‌گر ممکن است زیان بیشتری را متحمل شود. در صورت رخ دادن لیکوئید، صرافی یا کارگزار مربوطه بلافاصله درخواست فروش کوین، ارز یا … را ثبت می‌کند.

کال مارجین چیست؟

در این مقاله به صورت مفصل بررسی می‌کنیم که کال مارجین چیست و چگونه می‌توان حساب را از این وضعیت خارج کرد.

به گزارش برنا، کال مارجین، به وضعیتی گفته می‌شود که میزان ضرر معاملات در بازار آتی از حد مجاز آن (۳۰ درصد وجه تضمین اولیه) بیشتر شده و اخطاریه افزایش وجه تضمین جبرانی صادر شده باشد. با توجه به وجه تضمین اولیه کنونی چنانچه میزان موجودی حساب شما، از ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه، کمتر شود اصطلاحا گفته می‌شود حساب شما در وضعیت کال مارجین قرار دارد. در این مقاله به صورت مفصل بررسی می‌کنیم که کال مارجین چیست و چگونه می‌توان حساب را از این وضعیت خارج کرد.

منظور از کال مارجین چیست؟

با اتخاذ موقعیت و داشتن موجودی حساب به اندازه وجه تضمین مورد نیاز تا ۳۰ درصد ضرر مجاز هستید و چنانچه میزان ضرر بیشتر از ۳۰ درصد شود، اخطاریه مارجین کال برای شما صادر خواهد شد. شخصی که در وضعیت مارجین کال قرار گرفته است، لازم است حداکثر تا یک ساعت پس از شروع بازار (۱۱:۳۰) روز کاری بعد، وجه جبرانی لازم را به حساب عملیاتی خود واریز کند یا به تعداد لازم موقعیت‌های خود را ببندد (آفست کند) . برای درک بهتر مطلب یک مثال را بررسی می‌کنیم:

موجودی حساب آقای «الف» پس از پایان معاملات و با داشتن دو موقعیت باز برابر با ۱میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌شود. با توجه به وجه تضمین ۱ میلیون و ۱۵۰ هزارتومانی، حداقل مبلغی که باید در حساب ایشان باشد برابر با ۱ میلیون ۶۱۰ هزار تومان است و از آنجایی‌که موجودی حساب کمتر از حداقل وجه تضمین شده است، لذا آقای «الف» در وضعیت مارجین کال قرار می‌گیرد.

اگر او قبل از اتمام جلسه معاملاتی، موجودی حسابش را به مبلغ ۱ میلیون و ۶۱۰ هزار تومان می‌رساند، دیگر در وضعیت مارجین کال قرار نمی‌گرفت؛ ولی باتوجه به عدم شارژ حساب تا مبلغ حداقل وجه تضمین، مشتری مذکور مارجین شده و موظف است یکی از دو تصمیم زیر را حداکثر تا ساعت ۱۱:۳۰ روز کاری بعد اتخاذ کند:

• حساب خود را تا میزان ۲ میلیون و۳۰۰ هزار تومان (وجه تضمین اولیه برای دو قرارداد) افزایش بدهد.
• یکی از موقعیت‌های خود را ببندد.

در غیر این صورت، کارگزار موظف است موقعیت وی را به تعداد لازم (به اندازه‌ای که از موجودی وجه تضمین اولیه کمتر نباشد) ببندد. چنان چه طی جلسه معاملاتی آن روز به دلیل وجود صف خرید یا فروش، کارگزار نتواند موقعیت مشتری را ببندد، پس از پایان جلسه معاملاتی بازار جبرانی برای بستن موقعیت‌های افراد مارجین شده تشکیل می‌شود.

وضعیت At Risk چیست؟

زمانی که بخواهیم بررسی کنیم کال مارجین چیست به مفهوم ات ریسک نیز برخورد می‌کنیم. At Risk به وضعیتی از حساب عملیاتی (در اختیار بورس) مشتریان اطلاق می‌شود که موجودی حساب کمتر از میزان وجه تضمین اولیه می‌شود اما موجودی همچنان بیشتر از حداقل وجه تضمین(۷۰ درصد وجه تضمین اولیه) است.

در واقع، هنگامی که موجودی حساب عملیاتی مبلغی بین وجه تضمین اولیه و حداقل وجه تضمین باشد اصطلاحا می‌گویند حساب در وضعیت At Risk قرار دارد. لازم به ذکر است مشتریانی که در وضعیت At Risk قراردارند برای اخذ موقعیت جدید می‌بایست ابتدا موجودی حساب خود را به میزان وجه تضمین اولیه برسانند. به عبارت دیگر میزان مبلغی که کمتر از وجه تضمین اولیه است را به حساب خود واریز کنند؛ سپس با واریز مبلغی به اندازه وجه تضمین لازم اقدام به اخذ موقعیت جدید کنند. اگر فقط مبلغی به اندازه وجه تضمین اولیه واریز شود، مشتری نمی‌تواند موقعیت جدید بگیرد.

بازار جبرانی چیست؟

بازار جبرانی برای بستن موقعیت‌های بازخرید یا فروش مشتریان مال کارجین که موفق به واریز وجه نشده‌اند و به دلیل شرایط بازار (نبود طرف مقابل معامله یا صف خریدوفروش) که امکان بستن معامله آن‌ها در بازار وجود ندارد، تشکیل می‌شود. بازار جبرانی شامل شش دوره ده‌دقیقه‌ای حراج تک قیمتی است. دوره حراج تک قیمتی شامل یک دوره پیش گشایش و یک حراج تک قیمتی است.

داﻣﻨﻪ ﻧﻮﺳﺎن ﻗﻴﻤﺖ در دوره‌ﻫﺎی اول ﺗﺎ ﺷﺸﻢ ﺣﺮاج ﺗﻚ ﻗﻴﻤﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ۳،۶،۹،۱۲،۱۸،۲۷ درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺴﻮﻳﻪ روز ﻛﺎری ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ‌شود.

در ابتدای هر دوره حراج تک قیمتی، قراردادهای مشتریان بدهکار بر اساس لیست اعلامی اتاق پایاپای و به ترتیب اولویت زمانی باز کردن موقعیت تعهدی، با قیمت حداقل مجاز دامنه نوسان قیمت آن دوره در سامانه معاملاتی قرار می‌گیرد. کارگزاران جهت معامله می‌توانند در مدت ۵ دقیقه‌ای دوره پیش گشایش رقابت کنند. در پایان ۵ دقیقه، سامانه معاملاتی، عملیات حراج تک قیمتی را انجام خواهد داد.

جرائم عدم ارائه گواهی آمادگی تحویل کالا چیست؟

چنانچه تا نیم ساعت پس از اتمام جلسه معاملاتی ۲ روز کاری مانده به تاریخ سررسید، گواهی آمادگی تحویل برای دارندگان موقعیت باز ارائه نشود قرارداد آتی آن‌ها بر اساس قیمت تسویه روز پایان مهلت ارائه گواهی آمادگی تحویل، تسویه نقدی شده و مشمول جریمه‌های ذیل می‌شوند:

جریمه عدم ارائه گواهی آمادگی تحویل از طرف دارندگان موقعیت تعهدی بازخریدوفروش به میزان یک درصد ارزش کل قرارداد بر اساس قیمت تسویه همان روز معاملاتی قرارداد آتی است. این مبلغ از حساب نکول کننده کسر شده و به حساب طرف مقابل واریز می‌شود.

جرائم عدم واریز وجه توسط خریدار چیست؟

با توجه به تعهدی بودن بازار آتی سکه، در صورت عدم ایفای تعهد از طرف هر یک از معامله گران (خریدار یا فروشنده) بورس کالا جرائمی برای آن‌ها در نظر گرفته است. در ادامه به شرح جرائم مربوط به عدم واریز وجه توسط مشتری خریدار خواهیم پرداخت.

چنانچه دارندگان موقعیت بازخرید، تا ساعت ۱۲:۰۰ روز کاری پس از آخرین روز معاملاتی، وجه ارزش قرارداد (بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی) را به حساب عملیاتی خود واریز نکنند، مشمول جریمه‌ای به میزان یک درصد ارزش قرارداد بر اساس قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی می‌شوند. این مبلغ از حساب خریدار کسر شده و به حساب طرف مقابل (فروشنده) واریز می‌گردد. همچنین درصورتی‌که قیمت بازار نقدی دارایی پایه (سکه تمام بهار آزادی) از قیمت تسویه آخرین روز معاملاتی کمتر باشد، تفاوت این دو نرخ به نفع مشتری فروشنده از خریدار اخذ می‌گردد.

لازم به ذکر است مهلت تعیین‌شده برای واریز وجه، به هیچ وجه قابل تمدید نیست و حتی یک ثانیه پس از اتمام مهلت، خریدار مشمول جریمه خواهد شد. نکته حائز اهمیت در رابطه با جریمه عدم واریز وجه این است که چنانچه خریدار بخشی از کل مبلغ قرارداد را واریز کند، تنها آن دسته از قراردادهایش که موجودی حساب مشتری برای آن کفایت کند، خرید شده و مابقی نکول می‌شود.

جرائم عدم تحویل کالا از طرف فروشنده چیست؟

همان‌گونه که جرائمی برای عدم واریز وجه توسط مشتری خریدار وجود دارد، در صورت عدم تحویل سکه از طرف مشتریان فروشنده نیز جرائمی اجرا خواهد شد.

علاوه بر این، کارمزد تسویه و تحویل هر دو سر معامله به نفع بورس از مشتری نکول کننده دریافت خواهد شد . نکته حائز اهمیت در رابطه با جریمه عدم تحویل سکه این است که چنانچه فروشنده بخشی از تعداد سکه‌های تعهد شده را تحویل ندهد و یا برخی از سکه‌ها در صورت کارشناسی شدن غیراستاندارد شناسایی شوند، تنها آن دسته از قراردادهایش که شامل ۱۰ سکه تمام بهار آزادی هستند، تحویل و تسویه شده و مابقی قراردادها نکول می‌شود.

در این مقاله بررسی کردیم که کال مارجین چیست و به چه علت ایجاد می‌شود. در ادامه به نکات مهمی نظیر بازار جبرانی و انواع زیان‌هایی که متوجه فروشنده و خریدار می‌شود، اشاره کردیم. کال مارجین در بازار آتی رخ می‌دهد و در بازار سهام یا اوراق بهادار تهران شاهد آن نیستیم. پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع معاملات در بازار آتی نیز از فرآیند مال کارجین در بازار آتی اطلاع کافی داشته باشید. این اطلاعات مهم در بازار، کمک شایانی به مدیریت معاملات شما خواهد داشت.

کال مارجین (call margin)

برای همه کسانی که در بورس فعالیت دارند و یا می‌خواهند به خارج شدن از کال مارجین جمع معامله‌گران در بازار سرمایه بپیوندند، کسب آگاهی و شناخت کافی از مفاهیم مربوطه و رایج در آن، نیازی لازم و ضروری محسوب می‌شود. کال مارجین یکی از این اصطلاحات مورد استفاده در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری است که در این مقاله سعی بر آن داریم تا به بررسی مفهوم آن و چگونگی آن، بپردازیم و موضوعاتی که می‌خواهیم در آن ادامه موردبحث قرار دهیم عبارت‌اند از:

- مفهوم کال مارجین چیست؟

- کال مارجین در بورس
- کال مارجین در آتی سکه

- کال مارجین در معاملات آتی زعفران

- کال مارجین در فارکس

- نکاتی در مورد جلوگیری از کال مارجین

کال مارجین (call margin) چیست؟

معامله در هر بازاری نیاز به میزانی از سرمایه دارد. گاهی اوقات برای معاملات در بازار سرمایه، میزان اعتبار مالی برای معامله‌گران و درخواست‌کنندگان از سوی کارگزاران مالی به مشتریان خود اختصاص داده می‌شود تا با استفاده از آن به سرمایه‌گذاری بپردازند. این اعتبار در طی قراردادی دوطرفه تأمین می‌شود و به حساب سرمایه‌گذار واریز می‌گردد. میزان اعتباری که هر فرد سرمایه‌گذار برای انجام معامله در بازارهای مالی اخذ می‌کند، دارای سطح حداقلی برای تضمین است که در آن کال مارجین زمانی به وقوع می‌پیوندد که اعتبار به کمتر از سطح حداقلی برسد.

مفهوم کال مارجین به‌اصطلاح به زمانی گفته می‌شود که ضمانت وجه اولیه، در حساب کارگزاری مسدود شود. این مبلغ به طور معمول چیزی در حدود بیست درصد اعتبار تخصیص‌داده‌شده می‌باشد.

در کال مارجین، مواقعی که سرمایه‌گذار، از معامله خود، سودی کسب کند از طریق کارگزاری قابل برداشت است و در مواقعی که در معامله زیان کند، تا هنگامی‌که به سطح اولیه وجه تضمینی برسد، از حساب سرمایه‌گذار، کم می‌شود.

زمانی که میزان کسری سرمایه به حداقل برسد یعنی چیزی در حدود هفتاد درصد وجه تضمینی، کال مارجین فعال و اخطار کمبود بودجه به سرمایه‌گذار داده می‌شود تا اقدام به شارژ مجدد حساب خود کند. در غیر این صورت وضعیت حساب برای سرمایه‌گذار به حالت تعلیق و مسدود می‌گردد و نمی‌تواند اقدام به معامله کند.

کال مارجین در بورس

کال مارجین در اغلب بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری اتفاق می‌افتد. در بازار بورس، شما به‌عنوان معامله‌گر و سرمایه‌گذار می‌توانید از کارگزاری خود، میزانی اعتبار برای معامله تأمین کنید و با آن سهام موردنظر خود را خریداری نمایید. طبق قرارداد، مقداری از این اعتبار مالی، در حساب کارگزاری به‌عنوان ضمانت، بلوکه می‌شود. کال مارجین در بورس زمانی اتفاق می‌افتد که سهام اوراق بهادار خریداری شده به میزانی از ضرر برسد که حداقل مبلغ لازم در اعتبار شما، کاهش پیدا کند و نیاز به شارژ وجه تضمینی خود در کارگزاری داشته باشید. اگر این میزان در کال مارجین تأمین نشود، به شکل قانونی، حساب کاربری شما برای معامله مسدود می‌شود.

کال مارجین در آتی سکه

به‌موازات بازار بورس، بازارهای سرمایه‌گذاری دیگری هستند که در آن معاملات روزانه صورت می‌گیرد. بازار آتی سکه یکی از این دست بازارها به حساب می‌آید که در آن می‌تواند کال مارجین اتفاق بیفتد.

در بازار آتی سکه، باتوجه‌به میزان تعهد میان معامله‌گران و بازار قراردادهای آتی، همواره باید به میزان مشخصی اعتبار در حساب، موجود باشد. درصورتی‌که این اعتبار از حداقل میزان موجودی کمتر شود، سرمایه‌گذار در بازار آتی، کال مارجین می‌شود و باید نسبت به واریز وجه تضمینی مجدد تا سطح حداقلی اعتبار، اقدام نماید.

در بازار معاملات آتی، هر سرمایه‌گذار می‌بایست احتمالات موجود در کال مارجین شدن را بررسی کند تا از کال مارجین شدن حساب خود جلوگیری کرده باشد. این اقدامات نیاز به کسب مهارت‌های لازم در معامله‌گری دارد. اطلاع از کال مارجین در معاملات آتی سکه، می‌تواند میزان ریسک را به طرز قابل‌توجهی کاهش دهد و از ضررهای احتمالی جلوگیری نماید.

کال مارجین در معاملات آتی زعفران

زعفران، همیشه به‌عنوان کالای لوکس در ایران تولید می‌شده و امروزه در معاملات بورس کالا و نیز قرارداد آتی زعفران قابل معامله می‌باشد. سرمایه‌گذاری در بازار آتی زعفران بر مبنای تقاضای صادرات، صدور گواهی و میزان افزایش و کاهش کشف قیمتی انجام می‌گیرد.

در بازار آتی، تسویه‌حساب در موعد زمانی کوتاه‌مدت صورت می‌گیرد. نوسانات قیمتی در بورس کالا و نیز قراردادهای آتی می‌تواند در نحوه معاملات زعفران تأثیرگذار باشد به صورتی که سرمایه‌گذاران ممکن است به میزانی از ضرر و یا کمبود سرمایه اولیه برسند تا کال مارجین شوند.

خرید قرارداد آتی زعفران در بورس کالا، با تسویه‌حساب روزانه همراه است. به‌عنوان‌مثال فرض کنید میزان مبلغ تضمینی برای قرارداد آتی زعفران معادل یک میلیون تومان باشد. سرمایه‌گذار به‌حساب آتی خود به همین میزان اعتبار واریز می‌کند. سپس در جلسه معاملاتی وضعیت خرید یا فروش را اخذ می‌کند. تا زمانی که معاملات قرارداد آتی زعفران به میزان حداقل برای وجه تضمینی نرسد، وضعیت او عادی یا نرمال است. معمولاً میزان هفتاد درصد اعتبار را برای وجه تضمین در نظر گرفته می‌شود؛ بنابراین زمانی که موجودی اعتبار در حساب سرمایه‌گذار به میزان 700.000=0.7* 1.000.000 برسد، وضعیت کال مارجین اتفاق می‌افتد و باید نسبت به شارژ مجدد به بالاتر از حد کال مارجین اقدام کند. در غیر این صورت، حساب شخص برای معامله مسدود می‌گردد.

در بازار قرارداد آتی، سرمایه‌گذاران می‌توانند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین وضعیت حساب خود را چک کنند تا بتوانند قبل از کال مارجین اقدامات لازم را انجام دهند. همچنین کارگزاران به مشتریان خود وضعیت کال مارجین را طی تماس اطلاع می‌دهند. در وضعیت کال مارجین عموماً مهلتی برای واریز وجه موردنیاز داده می‌شود تا معامله‌گران در مهلت مشخص شده خود را از کال مارجین خارج نمایند.

کال مارجین در فارکس

فارکس یکی از مهم‌ترین بازارهای بین‌المللی است که روزانه حجم زیادی از معاملات را در خود به انجام می‌رساند. در معاملات فارکس هر کاربر می‌تواند اعتبار خاصی برای معامله، داشته باشد. کال مارجین یکی از اصطلاحات مهم در معاملات فارکس به شمار می‌رود.

در معاملات فارکس همواره باید سطح مارجین خود را چک کنید. اگر زیان پوزیشن معامله‌گر در فارکس به‌قدری افزایش پیدا کند که درجه مارجین به میزان مشخص شده کاهش یابد، کارگزار به شما اخطار کال مارجین می‌دهد. چراکه هر زمانی که اعتبار شما به پایین‌تر از سطح تضمین یا درجه مارجین برسد، بلافاصله کال مارجین خواهید شد. کال مارجین هشداری است که به ما اطلاع می‌دهد که حساب موجودی ما برای حداقل تضمین برای معامله، در سطح پایینی است و نیاز به شارژ موجودی مجدد یا بستن پوزیشن‌ها داریم. در غیر این صورت تمام حساب ما برای معامله بلوکه خواهد شد.

نکاتی در مورد جلوگیری از کال مارجین

بارها دیده شده که معامله‌گرانی که تازه وارد بازارهای سرمایه شده‌اند، از کال مارجین بی‌اطلاع بوده‌اند و پس از بلوکه شدن حسابشان به آن پی برده‌اند. جلوگیری از کال مارجین شدن، یکی از اصول مهم در معامله‌گری می‌باشد که ذکر این نکات می‌تواند تا حدودی راهگشا باشد:

• تعیین میزان حد ضرر در سهام یا دارایی خریداری شده به شکلی که وقتی سهام افت کرد و به حد تعیین شده رسید، برای جلوگیری از ضررهای احتمالی بعدی، آن سهام یا دارایی را بفروشید.
• حجم معاملات را به بازه‌های مختلف تقسیم کنید و به عبارتی خریدهای پله‌ای انجام دهید و به یکباره تمام دارایی را در وضعیت خرید قرار ندهید تا در صورت افت سهام، موجودی کافی در حساب داشته باشید.
• مدیریت ریسک و بررسی تمامی احتمالات موجود، می‌تواند از کال مارجین شدن جلوگیری نماید.
• اطلاع کافی از میزان سطح مارجین و میزان حداقل سطح تضمینی قبل از معامله
• پافشاری زیاد بر یک معامله ناموفق می‌تواند در مدت زمانی به کال مارجین برسد. پس دوری کردن از آن نقش مهمی در جلوگیری از کال مارجین دارد.

جمع‌بند ی

همان‌طور که در این مقاله به آن اشاره شد، کال مارجین وضعیتی است که معمولاً در بازارهای مالی داخلی و بین‌المللی اتفاق می‌افتد. هر فرد سرمایه‌گذار در هر بازاری که فعالیت می‌کند باید از وقوع کال مارجین در حساب خود جلوگیری نماید. از همین رو ما در این مطلب به بررسی مفهوم کال مارجین در انواع بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری پرداختیم و نکاتی را در مورد آن بیان کردیم.

کسب دانش کافی و آگاهی‌های لازم برای ورود به هر بازاری برای سرمایه‌گذاری، نیاز مهم و اساسی به شمار می‌رود و در این راستا کارگزاری اقتصاد بیدار با بهره‌بردن از مشاورین و متخصصین حوزه سرمایه‌گذاری بستری را برای مشتریان و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری فراهم کرده تا از خدمات مربوط، استفاده بهینه و لازم را ببرند. به همین منظور برای اطلاعات بیشتر کافی است با سایت یا دفاتر کارگزاری در ارتباط باشید.

مارجین کال چیست؟ وقتی برای ادامه معامله باید اعتبار بیشتری واریز کنیم

هر کسی که در بازار بورس فعالیت می‌کند، می‌داند که احتمال پیش‌بینی نادرست همیشه وجود دارد. به هر حال روند بازار ممکن است برخلاف پیش‌بینی برخی از افراد تغییر کند. در این صورت تعدادی از سرمایه‌گذاران در پی این پیش‌بینی نادرست متضرر خواهند شد. اما در بازار آتی، از آن‌جا که تسویه‌ حساب‌ها به صورت روزانه انجام می‌شود، معامله‌گرانی که دچار زیان شده‌اند، در معرض یک مسئله دیگر هم قرار می‌گیرند. وضعیتی که به آن مارجین کال یا کال مارجین گفته می‌شود. برای آن‌که بهتر متوجه شویم منظور از مارجین کال چیست، بهتر است ابتدا دو وضعیت دیگر حساب را در بازار آتی بررسی کنیم. پس از آن متوجه می‌شویم که سیستم کال مارجین به چه صورتی عمل می‌کند و چگونه می‌توان با پیش‌بینی وضعیت حساب، پیش از آن‌که مارجین کال (Margin Call) اتفاق بیفتد از این وضعیت خارج شد.

انواع وضعیت حساب

هر فردی که می‌خواهد در بازار آتی فعالیت کند، باید پیش از آن‌که اقدام به خرید یا فروش کند، ابتدا حساب عملیاتی خود را به میزانی که موردنیاز است شارژ کند. می‌دانیم که بازار آتی یکی از بازارهای بورس کالا است که ماهیتی تعهدی دارد. به همین دلیل خریدار و فروشنده باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین به حساب عملیاتی خود واریز کنند. حال با این تعریف می‌توانیم بگوییم مارجین چیست. مارجین به وجه تضمین اولیه‌ای گفته می‌شود که برای اخذ موقعیت معاملاتی باید پرداخت شود.

پس از این‌که موقعیت خرید یا فروش اخذ شد، بورس، وجه مذکور را در حساب معامله‌گر و در قالب وجه تضمین بلوکه می‌کند. حساب عملیاتی در طول مدت جلسه معاملاتی و با در نظر گرفتن قیمت تسویه به‌روزرسانی می‌شود. این تازه‌سازی هر نیم ساعت یک‌بار اتفاق می‌افتد. اما با توجه به این‌که میزان موجودی حساب عملیاتی در مقایسه با وجه تضمین اولیه چقدر است، می‌توان حالات مختلف وضعیت حساب را در سه شکل زیر دسته‌بندی کرد:

1. وضعیت نرمال
2. وضعیت ات ریسک (At Risk)
3. وضعیت کال مارجین

در ادامه برای این‌که متوجه شویم مارجین کال چیست، هر یک از این حالات را توضیح می‌دهیم.

وضعیت نرمال حساب

اگر پس از این‌که تسویه حساب انجام شد، معامله‌گر سود کند، موجودی حساب عملیاتی‌اش به همان میزان افزایش پیدا می‌کند. دقت کنید کارمزد معاملات از این مبلغ کسر می‌شود. به این شرایط که در آن موجودی حساب عملیاتی در مقایسه با وجه تضمین اولیه بیشتر یا دست‌کم با آن برابر است، به اصطلاح وضعیت نرمال گفته می‌شود.

وضعیت ات ریسک (At Risk)

اما اگر پس از تسویه حساب مشخص شود که معامله‌گر ضرر کرده است، این مبلغ از موجودی حساب عملیاتی‌اش کم می‌شود. اما قرارداد آتی چند ویژگی دارد. یکی از این ویژگی‌ها این است که اگر موجودی حساب عملیاتی در مقایسه با وجه تضمین اولیه تا ۳۰ درصد کمتر باشد، مشکلی پیش نمی‌آید. به عبارت دیگر موجودی حساب عملیاتی در بدترین حالت برابر با ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه خواهد بود.

تا این‌جا مشخص است که به دلیل زیان، موجودی حساب عملیاتی معامله‌گر کمتر از وجه تضمین اولیه می‌شود. اما اگر این خارج شدن از کال مارجین موجودی حداقل برابر با ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه یا بیشتر از آن باشد، در واقع حساب در شرایط خطر قرار می‌گیرد. به این وضعیت At Risk گفته می‌شود. درست است که در این حالت موجودی حساب عملیاتی از وجه تضمین کمتر است، اما به دلیل رعایت شرط ۷۰ درصدی، هیچ مشکلی معامله‌گر را تهدید نمی‌کند. در چنین شرایطی معامله‌گر باید مدیریت حساب خود را طوری انجام دهد که شرایط مارجین کال پیش نیاید.

مارجین کال (Margin Call)

اما اگر پس از به‌روزرسانی موجودی حساب عملیاتی، موجودی آن کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه شود با وضعیت کال مارجین مواجهیم. دقت کنید اگر موجودی حساب عملیاتی حتی یک ریال کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه شود، باز هم این وضعیت برقرار خواهد بود.

اما رسیدیم به پرسش اصلی که مارجین کال چیست. در واقع این اصطلاح بیان‌گر وضعیتی است که در آن میزان ضرر در معاملات از حد مجاز عدول می‌کند. یعنی ضرر بیش از ۳۰ درصد وجه تضمین اولیه است. به همین دلیل معامله‌گر اخطاری مبنی بر افزایش وجه تضمین جبرانی دریافت می‌کند. پس مشخص است که مارجین کال به معنای فراخوانی اعتبار است.

انجام معامله روی مارجین، در بیشتر سهام و اوراق قرضه و هم‌چنین فارکس نیز امکان‌پذیر است. هرچند برخی از اوراق بهادار چنین قابلیتی ندارند یا در برخی از این اوراق از آن‌جا که مشکلاتی بر سر راه قیمت‌گذاری وجود دارد، انجام معامله روی مارجین مقدور نیست.

بیشتر بخوانید

چند نکته در مورد کال مارجین

• همان‌گونه که پیش‌تر گفتیم، به‌روزرسانی حساب عملیاتی هر نیم‌ ساعت یک‌بار و طی جلسه معاملاتی اتفاق می‌افتد. قبلا تنها یک‌بار و آن‌هم بعد از پایان جلسه معاملاتی بود که به‌روزرسانی حساب انجام می‌شد.
• زمانی که حساب‌ها به‌روزرسانی می‌شوند، ضررها هر نیم‌ ساعت یک‌بار روی حساب عملیاتی اعمال خواهند شد. اما اگر معامله‌گر سود کرده باشد، تمامی سودها در انتهای جلسه معاملاتی لحاظ خواهند شد.
• در بازار آتی ممکن است با دو اصلاح کال مارجین و مارجین کال مواجه شوید. هر دو اصطلاح مذکور به معنای همان Margin Call است و تفاوتی با هم ندارد.

دلایل وقوع کال مارجین چیست؟

برای درک مفهوم کال مارجین باید ابتدا علت آن را درک کنیم. به طور کلی برخی از اقدامات معامله‌گران موجب بروز چنین شرایطی می‌شود. از جمله این اقدامات می‌توان به سه مورد زیر اشاره کرد:

• معامله‌گر هم‌چنان در یک معامله ناموفق باقی می‌ماند. این امر منجر به ضرر می‌شود و در نهایت مارجین قابل استفاده از دست خواهد رفت.

بیشتر بخوانید

• زمانی که معامله‌گر بیش از اندازه از اهرم استفاده کند و هم‌چنان اصرار داشته باشد که در موقعیت ناموفق باقی بماند، Margin Call اتفاق می‌افتد.
• وقتی حساب معامله‌گر دارای سرمایه کمی است، این امر او را وادار می‌کند که معاملاتی انجام دهد که مارجین قابل استفاده آن‌ها کم‌تر است.

پس به طور خلاصه، اگر بیش از حد در یک معامله ناموفق باقی بمانید و یا سرمایه‌تان کافی نباشد، یا بیش از اندازه به استفاده از اهرم روی بیاورید، وقوع مارجین کال امری بدیهی به نظر می‌رسد.

مثالی از Margin Call

این‌گونه در نظر بگیرید که قراردادهای آتی زعفران وجه تضمین اولیه‌ای معادل ۴۸۰ هزار تومان دارند. پس معامله‌گر باید مبلغ ۴۸۰ هزار تومان را به حساب عملیاتی خود واریز کند تا بتواند یک موقعیت معاملاتی باز کند. فرض کنید پس از اتمام جلسه معاملاتی، موجودی حساب معامله‌گر در روز‌های مختلف به این شکل است:

روز	موجودی حساب	وضعیت حساب
اول	۴۸۰.۰۰۰	نرمال
دوم	۴۹۰.۰۰۰	نرمال
سوم	۴۶۰.۰۰۰	At Risk
چهارم	۴۹۵.۰۰۰	نرمال
پنجم	۴۳۰.۰۰۰	At Risk
ششم	۳۸۰.۰۰۰	At Risk
هفتم	۳۲۰.۰۰۰	کال مارجین

باتوجه به آن‌چه گفتیم، حساب عملیاتی باید حداقل برابر با ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه باشد. یعنی:

تومان ۳۳۶.۰۰۰ = ۷۰% * ۴۸۰.۰۰۰

یعنی اگر موجودی حساب عملیاتی معامله‌گر کمتر از این میزان باشد، وضعیت حساب کال مارجین خواهد بود.
گفتیم که در این مثال وجه تضمین اولیه برابر است با ۴۸۰ هزار تومان. هم‌چنین با انجام یک محاسبه ساده دریافتیم که حداقل وجه تضمین برابر است با ۳۳۶ هزار تومان. زمانی که موجودی حساب عملیاتی، مبلغی ما بین این دو عدد است، وضعیت At Risk پیش می‌آید. مجددا یادآور می‌شویم که در این شرایط، موجودی حساب معامله‌گر بیشتر از حداقل وجه تضمین مشخص‌شده است. اما میزان آن از وجه تضمین اولیه کمتر است.

راه خروج معامله‌گر از وضعیت کال مارجین چیست؟

پس از این‌که حساب‌های عملیاتی به‌روزرسانی شوند، مشخص خواهد شد که موجودی کدام‌یک از حساب‌ها کمتر از حداقل وجه تضمین است. در نتیجه افرادی که کال مارجین شده‌اند، از این امر مطلع خواهند شد. معامله‌گران این امکان را دارند که از طریق مراجعه به سامانه معاملاتی آنلاین‌ خود، وضعیت حساب عملیاتی‌شان را بررسی کنند. هم‌چنین کارگزار با برقراری ارتباط تلفنی و پیامک با معامله‌گرانی که کال مارجین شده‌اند، به آن‌ها اطلاع می‌دهد که وضعیت حساب‌شان چگونه است. این افراد باید طی مدتی که از جانب کارگزار مشخص می‌شود، وجه خود را تکمیل کنند یا چند موقعیت باز خود را ببندند تا از وضعیت کال مارجین خارج شوند.
به این ترتیب مشخص است که راه خروج از مارجین کال چیست. به طور کلی سه راه‌حل در این مورد وجود دارد که عبارت‌اند از:

• واریز وجه
• بستن موقعیت‌های باز
• ترکیبی از دو روش قبلی؛‌ یعنی واریز وجه و بستن موقعیت‌های باز

زمان لازم برای واریز وجه مورد نیاز برای خروج از مارجین کال چقدر است؟

معامله‌گرانی که در این وضعیت به سر می‌برند، باید مطابق با دستورالعمل کارگزاری عمل کنند. کارگزاری به این افراد مهلت می‌دهد تا به منظور تضمین وجه جبرانی، مبلغی را به حساب عملیاتی واریز کنند. اما اگر معامله‌گر مبلغ مذکور را در زمان تعیین‌شده واریز نکند یا موقعیت‌های باز خود را نبندد، چه خواهد شد؟‌

بنابر دستورالعمل، اگر فردی طی مدتی که کارگزاری مشخص کرده، هم‌چنان مارجین کال باقی بماند، کارگزار باید تعدادی از موقعیت‌های باز وی را ببندد تا از خارج شدن از کال مارجین این حالت خارج شود. مثلا ممکن است فرد سه موقعیت باز داشته باشد. اما وجه تضمینش تنها برای دو موقعیت کافی باشد. از این رو کارگزاری یک موقعیت را می‌بندد تا وضعیت حساب معامله‌گر از مارجین کال خارج شود.پس چنان‌چه شخصی Margin Call شود و چند موقعیت باز داشته باشد، تنها آن تعداد از موقعیت‌های او بسته می‌شود که موجب خروج از سیستم مارجین کال شود.

اگر معامله‌گر اقدامی برای خروج از کال مارجین انجام ندهد چه می‌شود؟

ممکن است به هر دلیلی فرد وجه لازم را برای خروج از این موقعیت واریز نکند. یا تعدادی از موقعیت‌های باز خود را نبندد. اگر صف‌های زیادی در بازار تشکیل شده باشد و کارگزار هم نتواند موقعیت فرد مذکور را ببندد، راه چاره برای خروج از کال مارجین چیست؟ در چنین شرایطی، کارگزار سفارشی را با قیمت سرخطی تابلو ثبت می‌کند تا بتواند موقعیت او را ببندد.

بیشتر بخوانید

چنان‌چه شاهد صف در بازار باشیم، سفارش تا انتهای جلسه معاملاتی در سیستم باقی می‌ماند تا نهایتا انجام شود و منجر به بسته شدن موقعیت شود. اما اگر این اتفاق تا پایان جلسه معاملاتی رخ ندهد و سفارش انجام نشود، بازار جبرانی تشکیل خواهد شد تا بعد از پایان یافتن جلسه معاملاتی، موقعیت باز معامله‌گر در این بازار بسته شود.

در این بازار و در دوره زمانی اول، دامنه نوسان دارایی دوبرابر می‌شود. چنان‌چه باز هم سفارشی در سمت مقابل وجود نداشته باشد، در دوره زمانی بعدی دامنه نوسان سه‌ برابر خواهد شد. اگر در این دوره هم معامله‌ای انجام نشود، در دوره زمانی بعدی محدودیت دامنه نوسان برداشته می‌شود.

بیشتر بخوانید

راه جلوگیری از مارجین کال چیست؟

تا کنون گفتیم که مارجین کال چیست و چطور می‌توان از این شرایط خارج شد. اما اجازه دهید کمی به عقب برگردیم و یک سوال مهم‌تر بپرسیم. چه‌کاری می‌توان انجام داد تا اصلا چنین شرایطی پیش نیاید؟ در این‌جا لازم است از ابزار مهمی به نام اهرم نام ببریم. اگر با مفهوم اهرم آشنایی ندارید، پیشنهاد می‌کنیم که مقاله «اهرم مالی چیست؛ سود بیشتر با سرمایه کمتر» را بخوانید.

اهرم مانند یه شمشیر دولبه عمل می‌کند. یعنی همان‌قدر که می‌تواند منجر به سود شما شود، احتمال دارد زیان شما را نیز افزایش دهد. هر چقدر اهرمی که برای نگه‌داری معاملات خود آن را مورد استفاده قرار می‌دهید بزرگ‌تر باشد (چندین برابر موجودی حساب)، به همان میزان مارجین قابل ‌استفاده نیز کمتر خواهد بود. چرا که زمانی که یک معامله روندی بر خلاف پیش‌بینی شما داشته باشد، این شمشیر موجب ایجاد شکاف عمیق‌تری خواهد شد و به محض این‌که مارجین قابل استفاده به میزان صفر درصد برسد، اخطار Margin Call را دریافت خواهید کرد. به همین خاطر است که توجه به محدوده محافظتی برای کاهش ضرر به کمترین میزان ممکن، اقدامی بسیار هوشمندانه به شمار می‌رود.

جمع‌بندی

در این مطلب کوشیدیم به بیانی ساده توضیح دهیم که مارجین کال چیست. با توجه به توضیحاتی که ارائه شد دریافتیم سیستم کال مارجین به چه صورتی عمل می‌کند. به طور خلاصه زمانی که موجودی حساب عملیاتی معامله‌گر به کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین اولیه کاهش یابد، شرایط کال مارجین اتفاق می‌افتد. سپس برای خروج از این وضعیت، یا باید وجه لازم تامین شود تا این میزان جبران شود، یا باید چند موقعیت بسته شوند تا حساب از حالت Margin Call خارج شود. به طور کلی توصیه می‌شود که در هنگام استفاده از اهرم‌های مالی به احتمال مارجین کال توجه داشته باشید زیرا هر چه اهرم معاملات شما بزرگ‌تر باشد، به همان میزان مارجین قابل ‌استفاده نیز کمتر خواهد بود.