صندوق سرمایه گذاری چیست و انواع آن کدامند؟
آزادی مالی، یکی از اهدافی است که سرمایه گذاران به دنبال آن هستند. رسیدن به این آزادی، نیازمند آشنایی با انواع روش‌های سرمایه گذاری است تا بتوانیم از این راه، هم ارزش دارایی‌های خود را حفظ کنیم و هم قدمی برای رشد آنها برداریم. به قول «رابرت کیوساکی» پس انداز کردن پولی که هر روز در حال از دست دادن ارزش خود است به تنهایی کافی نیست، بلکه این سرمایه گذاری است که شما ثروتمند میکند. بورس، یکی از روش‌های سرمایه گذاری به شمار می‌رود. اگر این روش به درستی و با مهارت انجام شود می‌تواند بازدهی مناسبی را برای سرمایه گذار به ارمغان بیاورد. اما شاید همه مردم از مهارت، اطلاعات یا زمان کافی برای این سرمایه گذاری برخوردار نباشند. به همین دلیل آنها باید با استفاده از روش‌های غیرمستقیم سرمایه گذاری از ارزش پول خود محافظت کنند. در این قسمت از خانه سرمایه به موضوع «صندوق سرمایه گذاری» می‌پردازیم.
نسبت p/e به چه معناست؟
یکی از فاکتورهایی که همیشه در بین سرمایه گذاران بورس کاربرد زیادی دارد نسبت p/e است. هر کدام از سرمایه گذاران به نوعی از این نسبت استفاده می کنند. برخی آن را درست و بسیاری نیز به شکل اشتباه مورد استفاده قرار می دهند. برای اینکه بتوانید از این نسبت به درستی استفاده کنید باید با مفهوم و کارکرد آن آشنایی پیدا کنید. به طور خلاصه نسبت p/e خلاصه شده عبارت price تقسیم بر eps است: price / earning per share = P/E
در فارسی اصطلاحا به نسبت p/e نسبت قیمت به درآمد نیز گفته می شود (کلمه price به معنی قیمت و کلمه eps به معنی سود هر سهم است). اگر با مفهوم eps آشنایی ندارید می توانید مقاله تفاوت eps و dps چیست را مطالعه کنید. حال سوال اینجاست که این نسبت چه چیزی به ما می گوید.
مفهوم نسبت p/e
نسبت p/e در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد.به این معنی که یک سرمایه گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی (در این مقاله بازدهی از سهام) که بدست می آورد، چند ریال پرداخت کند. برای درک بهتر این مفهوم به مثال زیر توجه کنید. فرض کنید شما ۱ میلیون تومان در بانک سپرده گذاری می کنید. بانک به شما می گوید که به ازای این پولی که شما سپرده گذاری کرده اید سالیانه ۲۰% سود به شما پرداخت می کند.
یعنی در ازای ۱ میلیون تومان سپرده گذاری شما، سالیانه ۲۰۰ هزار تومان سود به شما پرداخت می کند. برای اینکه در این مثال p/e را محاسبه کنید باید قیمتی که یرداخت می کنید (یعنی ۱ میلیون تومان) را به سودی که بدست می آورید (یعنی ۲۰۰ هزار تومان) تقسیم کنید: ۵ = ۲۰۰,۰۰۰ / ۱۰۰۰,۰۰۰
پس در این مثال p/e سود بانکی برابر با ۵ شده است. اینجا p/e برابر ۵ به این معنی است که شما حاضر شده اید به ازای هر ۱ ریال سودی که از بانک دریافت می کنید ۵ ریال پرداخت بکنید. برخی نیز اینگونه تفسیر می کنند که اگر p/e برابر ۵ است به این معنی است که ۵ سال زمان می برد تا سرمایه شما از طریق بازدهی های بدست آمده برگردد.
نسبت p/e در بورس
در بورس نیز مفهوم کلی p/e شبیه به همین مثالی است که گفته شد. مثلا فرض کنید شرکتی در حال حاضر ۲۰۰ تومان قیمت دارد و eps (سودی) که برای سال جاری پیش بینی کرده است برابر با ۵۰ تومان است. برای محاسبه p/e این شرکت قیمت روز آن را بر سودی که دارد تقسیم می کنیم: ۴ = ۵۰ / ۲۰۰
اینجا نیز p/e برابر ۴ به این معنی است که سرمایه گذاران بورس حاضر هستند به ازای هر ۱ ریال سودی که این شرکت دارد ۴ ریال پرداخت کنند. در شکل زیر آخرین p/e شرکت فولاد مبارکه اصفهان با توجه به سودی که پیش بینی کرده برابر با ۸٫۸۴ است. این عدد از تقسیم قیمت فولاد به eps آن بدست آمده است.
این مفهوم کلی نسبت p/e است. اما این عدد فقط انتظارات سرمایه گذاران از آینده سهم را به ما نشان می دهد. ولی نمی گوید که چرا سرمایه گذاران حاضر هستند برای هر ۱ ریال سود این شرکت ۸٫۸۴ ریال پرداخت کنند. همچنین به ما نمی گوید که این انتظارات سرمایه گذاران درست است یا نه. در اینجا هرچه قیمت سهم بالاتر برود p/e نیز افزایش پیدا می کند و برعکس. حال باید ابتدا ببینیم که اصلا p/e باعث بالا و پایین شدن قیمت می شود و یا اینکه تغییر قیمت باعث بالا و پایین شدن p/e می شود. به همین دلیل لازم است ابتدا یک آشنایی با کاربرد این نسبت و همچنین انواع آن داشته باشیم.
نسبت p/e چه کاربردی دارد؟
اگر بخواهیم در یک جمله و خیلی ساده بگوییم که p/e چه کاربردی دارد، می توان گفت این نسبت یکی از ابزارهایی است که برای ارزش گذاری سهام مورد استفاده قرار می گیرد. تاکید می کنیم این نسبت فقط یکی از ابزارهای ارزش گذاری سهام است، نه تنها ابزار ارزش گذاری. اما چگونه از این نسبت برای ارزش گذاری استفاده می شود؟ یکی دیگر از نام های این نسبت، ضریب سهام است. برای ارزش گذاری با استفاده از p/e باید عکس رابطه ای که توضیح دادیم مورد استفاده قرار بگیرد. به این شکل که یک p/e برای سهم محاسبه می شود، سپس در سود آن ضرب می شود و ارزش آن سهم بدست می آید: P/E * eps = price
وقتی شما ارزش سهم را با این روش محاسبه می کنید، باید ببینید که قیمت آن سهم در بازار بیشتر از قیمت محاسباتی شماست یا کمتر. اگر قیمت سهم در بازار بیشتر از این عدد باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست. ولی اگر قیمت سهم در بازار کمتر از این عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و قابلیت رشد دارد. نکته ای که اینجا وجود دارد این است که تمام این موارد به این بستگی دارد که شما نسبت p/e را به درستی محاسبه کنید. در غیر این صورت ارزشی که برای سهام بدست می آورید اشتباه خواهد بود. نحوه محاسبه نسبت p/e یک بحث مفصل و تخصصی است که از حوصله این مقاله خارج است.
مثال برای ارزش گذاری سهم با استفاده از نسبت p/e
فرض کنید که شما با استفاده از روش های محاسبه p/e، این نسبت را برای شرکتی ۶ محاسبه کرده اید. سود (eps) این شرکت نیز برابر با ۱۰۰ تومان است. با استفاده از روشی که توضیح دادیم. ارزش این شرکت برابر است با: تومان ۶۰۰ = ۱۰۰ * ۶
حال اگر قیمت روز این سهم در بازار ۵۰۰ تومان باشد،یعنی این سهم ارزنده است و جا دارد که تا قیمت ۶۰۰ تومان رشد بکند. پس می توان اقدام به خرید آن کرد. ولی اگر قیمت آن در بازار مثلا ۷۰۰ تومان باشد به این معنی است که این سهم گران است و جا دارد که تا ۶۰۰ تومان افت بکند. پس نباید این سهم را خرید. همانطور که گفته شد تمام این موارد و استراتژی ها مستلزم این است که شما p/e سهم را به درستی محاسبه کرده باشید.
انواع p/e
p/e دنباله دار: این نوع از p/e ساده ترین شکل و همان است که در مثال ابتدای مقاله برای شما توضیح دادیم. نحوه محاسبه آن به این شکل است که قیمت روز سهم بر سود (eps) آن تقسیم می شود و p/e سهم بدست می آید. این نسبت نشان می دهد که سرمایه گذاران حاضر هستند به ازای هر ۱ ریال سود شرکت، چند ریال پرداخت کنند. پس هر چقدر قیمت سهام تغییر بکند این نسبت نیز به دنبال آن تغییر خواهد کرد.
p/e برآوردی: به این نوع از p/e، تحلیلی یا پیشتاز هم گفته می شود. این نسبت با استفاده از روش های خاص و با در نظر گرفتن عواملی از قبیل نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی، تورم و …. محاسبه می شود. این نسبت همانی است که در ارزش گذاری مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از محاسبه آن، نسبت را در سود (eps) برآوردی سال آینده شرکت ضرب می کنیم و ارزش شرکت بدست می آید. اگر سود شرکت نیز توسط ما تحلیل شود و خود سود اعلامی شرکت مورد استفاده قرار نگیرد، این کامل ترین نوع ارزش گذاری بر مبنای p/e خواهد بود.
انواع صندوق های سرمایه گذاری
صندوق های سرمایه گذاری یکی از روش های سرمایه گذاری در بازار سرمایه است. صندوق ها نهادهای واسطه مالی هستند که وجوه مردم را جمع آوری کرده و در اوراق بهادار سرمایه گذاری کرده و افراد را از سود حاصل منتفع می کنند. در این مقاله سعی شده تا به معرفی انواع صندوق های سرمایه گذاری پرداخته و شما را با این ابزار مفید مالی بیشتر آشنا کنیم.
در یک تقسیم‌بندی، صندوق های سرمایه‌گذاری را بسته به نوع دارایی‌ای که در آن سرمایه‌گذاری میکنند، می‌توان به 3 دسته‌ی زیر تقسیم کرد:
1/ صندوق های سرمایه‌گذاری اوراق بهادار
این صندوق‌ها با سرمایه‌گذاری روی اوراق بهادار اقدام به سودآوری برای سرمایه‌گذاران میکنند. این صندوق‌ها خود به 6 دسته تقسیم می‌شوند:
2/ صندوق های سرمایه گذاری در سهام
صندوقهای سرمایه‌گذاری در سهام بر اساس الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار، موظّفند حداقل 70 درصد از سرمایه خود را در سهام و حق تقدم سهام سرمایه‌گذاری کنند. این نوع از صندوق‌ها به لحاظ ریسک سرمایه‌گذاری دارای ریسک بالایی بوده وطبیعتاً می‌توانند سود بیشتری نیز نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت یا مختلط ایجاد کنند.
3/ صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت
صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت نیز بر اساس انواع سرمایه گذاری الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار موظّفند که حداقل 75 درصد از دارایی‌های خود را به اوراق بهادار با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، سپردههای بانکی و… اختصاص دهند. این نوع از صندوق‌ها به لحاظ ریسک نسبت به صندوقهای در سهام از ریسک کمتری برخوردارند و به همین دلیل عمدتاً سودآوری کمتری نسبت به صندوقهای در سهام دارند.
4/ صندوقهای سرمایه گذاری مختلط
صندوقهای سرمایه‌گذاری از نوع مختلط بر اساس مقرّرات سازمان بورس و اوراق بهادار موظّفند بین 40 تا 60 درصد دارایی‌های خود را به سهام یا حق تقدم سهام (یا اوراق با درآمد ثابت) اختصاص داده و مابقی را به اوراق بهادار با درآمد ثابت (یا سهام و حق تقدم) اختصاص دهند. این نوع از صندوق‌ها به طور کلّی به لحاظ ریسک دارای ریسک کمتری از صندوقهای در سهام و نیز سود کمتر از صندوقهای در سهام هستند و در مقایسه با صندوقهای سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت دارای ریسک بیشتر و در نتیجه سود بیشترند. البتّه ذکر این نکته ضروری است که این مسئله یک قانون ثابت نیست؛ بلکه در برهه‌هایی از یک دوره سرمایه‌گذاری ممکن است این نوع صندوق‌ها بازدهی بیشتری نسبت به سایر صندوق‌ها داشته باشند. آنچه گفته شد به طور کلّی صادق است.
5/ صندوق های سرمایه‌گذاری کالایی قابل معامله (ETC)
صندوقهای کالایی قابل معامله (ETC) یکی از ابزارهای مالی نوین هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به جای خرید و نگهداری کالای مورد نظر و تحمّل هزینه‌های نگهداری به طور مستقیم و خسارت‌های احتمالی آن، اوراق این صندوق‌ها را خریداری نمایند. با خرید این اوراق، سرمایه‌گذار در عین داشتن مالکیت کالای موردنظر، مسئولیت نگهداری از آن کالا را بر عهده ندارد. به عبارت دیگر، این صندوق‌ها بخش قابل ملاحظه‌ای از وجوه گردآوری شده‌ی خود را به سرمایه‌گذاری در کالایی خاص اختصاص می‌دهند و علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در آن کالای خاص اقدام به خرید واحدهای این صندوق‌ها میکنند.
6/ صندوق های سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC)
صندوقهای سرمایه‌گذاری خطرپذیر صندوق‌هایی هستند که با جمع‌آوری منابع مالی سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر، سرمایه لازم برای رشد و گسترش کسب‌وکارهای نوپا را فراهم میکنند. از این نوع صندوق‌ها با نام‌هایی تحت عناوین «صندوقهای سرمایه‌گذاری جسورانه» یا «صندوقهای سرمایه‌گذاری کارآفرینی» نیز یاد می‌شود. کسب‌وکارهایی که در دوره رشد و نمو خود قرار دارند علی‌رغم ریسک زیادی که دارند می‌توانند پتانسیل سودآوری زیادی نیز داشته باشند؛ لذا سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها باید همراه با تحلیل و بررسی دقیق کسب‌وکار مورد نظر بوده و باید به پتانسیل رشد و سودآوری آن در آینده توجه داشت.
7/ صندوق های سرمایه‌گذاری صندوق در صندوق
سازمان بورس و اوراق بهادار با توجه به اهداف و استراتژی‌های خود مبنی بر ایجاد بسترها و ابزارهای نوین در بازار سرمایه، اقدام به راه‌اندازی صندوقهای سرمایه‌گذاری صندوق در صندوق کرده است. این نوع از صندوق‌ها بر اساس استراتژی خود به جای سرمایه‌گذاری در سهام، در واحدهای سرمایه‌گذاری سایر صندوق‌ها سرمایه‌گذاری میکنند و ملزم هستند که حداقل 85 درصد از سرمایه خود را به این امر اختصاص دهند. مزیتی که برای این نوع از صندوق‌ها می‌توان برشمرد این است که سرمایه‌گذاری در آنها به نوعی به معنای سرمایه‌گذاری در چندین صندوق است که به سرمایه‌گذار این امکان را می‌دهد به جای استفاده از یک تیم مدیریت از تخصص چندین تیم مدیریت بهره‌مند شود.
8/ صندوق های سرمایه‌گذاری تأمین مالی
یکی از مهم‌ترین چالش‌های هر فعالیت اقتصادی، تأمین مالی آن است. صندوق تامین مالی نیز به منظور تأمین مالی پروژه‌ها و فعالیت‌های اقتصادی راه‌اندازی شدهاند که به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:
9/ صندوق های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات
صندوق هاي سرمايه‌گذاري املاك و مستغلات، صندوق‌هايي هستند كه از جمع‌آوري سرمايه‌هاي كوچك اشخاص حقيقي يا حقوقي به منظور سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي بزرگ ساختماني ايجاد شدهاند. اين صندوق‌ها امكان استفاده سرمايه‌گذاران خرد از فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در پروژه هاي ساختمانی بزرگ و درآمدزا را فراهم مي‌آورند. افراد براي سرمايه‌گذاري در صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري يا شركت‌هاي سرمايه‌گذاري املاك و مستغلات، از دو طريق مي‌توانند عمل كنند:
الف) از طريق خريد واحدهاي سرمايه‌گذاري صندوق‌هاي مذكور در زماني كه سهام خود را به عموم عرضه مي‌كنند.
ب) از طريق خريد واحدهاي سرمايه‌گذاري در بورس، كه همانند سهام و ساير اوراق بهادار پذيرفته شده در بورس، قابل معامله‌اند.
10/ صندوق های سرمایه‌گذاری پروژه
صندوقهای سرمایه‌گذاری پروژه نهادهایی مالی هستند که با اخذ مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار تأسیس شده و به جمع‌آوری سرمایه از عموم و تخصیص آن به سرمایه‌گذاری در ساخت و تکمیل پروژه‌ی اشاره شده در اساسنامه‌ی این صندوق‌ها، می‌پردازند. صندوقهای سرمایه‌گذاری پروژه به‌منظور انجام پروژه مورد نظر خود، در چارچوب اساسنامه و با رعایت مقرّرات، یک شرکت سهامی خاص به نام «شرکت پروژه» تأسیس میکنند که آن شرکت، پس از تکمیل و آغاز مرحله‌ی بهره‌برداری، تبدیل به یک شرکت سهامی عام شده و سهام آن در بورس یا بازار خارج از بورس پذیرش و قابل معامله می‌شود. پس از ساخت پروژه و عرضه شدن سهام شرکت مذکور در بورس، فعالیت صندوق پایان یافته و تمامی دارایی‌ها و بدهی‌های صندوق به شرکت پروژه منتقل‌شده و به دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق، به همان نسبت، سهام شرکت پروژه واگذار می‌شود.
11/ صندوق های ارزی
با وجود این نوع صندوق‌ها، سرمایه‌گذاران می‌توانند به جای مراجعه به بازار فیزیکی ارز و خرید و فروش آن، سرمایه مورد نظر را به این صندوق‌ها اختصاص داده و این صندوق‌ها نیز با استفاده از تیم مدیریت تخصصی اقدام به سرمایه‌گذاری در اوراق ارزی و سپردههای ارزی کرده و از این طریق سرمایه‌گذاران را منتفع میکنند.
با انواع صندوقهای سرمایه گذاری بیشتر آشنا شوید
صندوق سرمایه گذاری بهترین گزینه برای افرادی می باشد که تمایل دارند در بورس سرمایه گذاری کنند اما دانش، تجربه و فرصت کافی برای سرمایه گذاری در بازار پرتنش بورس را ندارند. این صندوق‌ها دارای انواع مختلفی می باشند و هر فردی متناسب با درجه ریسک پذیری خود می‌تواند در یک یا چند از این صندوقهای سرمایه گذاری کند.
صندوق سرمایه گذاری در واقع نهادی مالی اند که وجوه جمع‌آوری شده را در انواع اوراق بهادار سرمایه گذاری میکنند. دارایی‌های هر صندوق به واحدهای کوچکی تقسیم می شوند و هر سرمایه‌گذار به نسبت مالکیت خود، در سود یا زیان صندوق شریک می‌شود.
حضور کارشناسان و تحلیلگران حرفه‌ای بازار سرمایه در تیم مدیریت دارایی صندوق ها باعث می‌شود که ضمن کنترل ریسک‌های سرمایه گذاری، یک بازدهی متناسب با ریسک نصیب سرمایه گذاران صندوق شود.
انواع صندوق های سرمایه گذاری
امروزه انواع مختلفی از صندوق ها در بازار سرمایه فعالیت دارند. در حالت کلی سرمایه گذاران می‌توانند نوع صندوق مناسب خود را با در نظر گرفتن پارامترهایی شامل ریسک سرمایه گذاری، بازدهی مورد انتظار و مدت زمان، انتخاب کنند.
در حالت کلی می‌توان صندوق ها را با توجه به ترکیب دارایی تحت مدیریت و نیز نحوه معامله واحدهای آنها، در دسته‌های مختلفی قرار بدهد.
انواع صندوق های سرمایه گذاری بر اساس ترکیب دارایی تحت مدیریت
بر این اساس صندوق ها را می‌توان عمدتا در 3 دسته با درآمد ثابت، مختلط، سهامی قرار داد.
صندوق های با درآمد ثابت
حداقل ۷۵ درصد از کل دارایی‌های صندوق های با درآمد ثابت در اوراق بهادار با درآمد ثابت قرار دارند که گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی سرمایه گذاری می‌شود. مابقی دارایی‌های این صندوق ها، در سهام و حق تقدم سهام، قراردادهای اختیار معامله و گواهی سپرده کالایی سرمایه گذاری می‌شود.
صندوق های با درآمد ثابت جزو کم‌ریسک‌ترین صندوق های بازار می باشند. این صندوق ها مناسب کسانی است که حفظ اصل سرمایه را اولویت اصلی سرمایه گذار قرار می‌دهند. بازدهی صندوق های با درآمد ثابت معمولا نزدیک به بازدهی سپرده های بانکی و اندکی بیشتر از آنها می باشد.
در حال حاضر سود سپردههای بانکی به صورت ماه‌شمار محاسبه می‌شوند در حالی که سود صندوق های با درآمد ثابت به صورت روزشمار است. همین موضوع، بزرگ‌ترین مزیت این صندوق ها نسبت به سپردههای بانکی می باشد.
صندوق های مختلط
حداقل ۴۰ درصد و حداکثر ۶۰ درصد از کل دارایی‌های صندوق های مختلط در اوراق بهادار با درآمد ثابت قرار دارند که گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی سرمایه گذاری می‌شود. مابقی دارایی‌های این صندوق ها، در سهام و حق تقدم سهام است، قراردادهای اختیار معامله و گواهی سپرده کالایی سرمایه گذاری می‌شود.
صندوق های مختلط جزو صندوق های با ریسک متوسط بازار می باشند. این صندوق ها مناسب کسانی است که ضمن پذیرش ریسکی نه چندان زیاد، به دنبال کسب بازدهی متناسب با آن ریسک می باشند.
صندوق های سهامی
حداقل ۷۰ درصد از کل دارایی‌های صندوق های سهامی، در سهام، حق تقدم سهام و قراردادهای اختیار معامله سرمایه گذاری می‌باشد. مابقی دارایی‌های این صندوق ها، در سایر اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌شوند.
از آنجا که نوسان ذات بازار سرمایه می‌باشد و قیمت سهام شرکت‌ها مدام در حال کم و زیاد شدن است، صندوق های سهامی صندوق هایی پرریسک هستند و تنها مناسب کسانی می‌باشد که آستانه پذیرش ریسک بالایی اند. بازدهی صندوق های سهامی، بیش از هرچیز دیگری، به شرایط بازار سرمایه و وضعیت کاهشی یا افزایشی قیمت سهام شرکت‌ها وابسته است.
کدام‌یک از انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بلندمدت سوددهی بیشتری دارد؟
سرمایه‌گذاری همواره با ریسک همراه است و ریسک باعث تردید افراد در سرمایه‌گذاری و انتخاب روش درست آن شده است. کلاس‌های سرمایه‌گذاری مختلفی مانند خرید املاک و مستغلات، دلار، فلزات گران‌بها، سهام و… وجود دارد. برای آشنایی با انواع کلاس‌های سرمایه‌گذاری می‌توانید مقاله اهمیت سرمایه‌گذاری و انواع کلاس‌های آن را بخوانید. میزان ریسک و بازده انواع روش‌های سرمایه‌گذاری متفاوت است. افراد همیشه به دنبال سرمایه‌گذاری با ریسک کم و بازده بالا هستند؛ اما باید دانست که ریسک و بازده نسبت مستقیمی با یکدیگر دارند و در روش‌هایی با احتمال بازده بالا، وجود ریسک زیاد اجتناب‌ناپذیر است.
یکی از روش‌های انتخاب گزینه سرمایه‌گذاری مناسب بررسی بازده انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بازه‌های زمانی مختلف است. مقایسه و تحلیل میزان بازده انواع روش‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند کمک کند تا افراد بدانند بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری کدام است. در این مقاله پس از بررسی بازده انواع روش‌های سرمایه‌گذاری، درباره چگونگی ورود به بازار سرمایه توضیح داده شده‌است.
مقایسه بازدهی بازارها در سال‌های گذشته
مقایسه بازدهی بازارها در 20 سال گذشته کمک میکند تا افراد بدانند پرسودترین سرمایه‌گذاری در ایران کدام است. جدول زیر میانگین ارزش پولی برخی از دارایی‌های رایج برای سرمایه‌گذاری در سه بازه زمانی 4 ساله و به‌طورکلی از سال 1387 تا 1399 را نشان می‌دهد.
میانگین ارزش پولی دارایی‌ها از سال 1387 تا 1399
بررسی این جدول نشان می‌دهد میانگین قیمت مسکن در 4 ساله اول و دوم هرکدام حدود 1.5 برابر شده است. در 4 ساله سوم نیز ارزش این دارایی 7 برابر شده است. اگر شخصی در سال 1387 یک ملک 100 متری با قیمت 184 میلیون تومان خریداری می‌کرد، در سال 1399 ارزش آن 2 میلیارد و 700 میلیون تومان بود.
قیمت دلار در 4ساله اول 3/5 برابر شده است، اما در 4 ساله دوم رشد چندانی نداشته است. سپس در 4 ساله سوم با بیشترین رشدی که داشت حدود 6 برابر شده است. این مقایسه نشان می‌دهد اگر همان فرد در سال 1387 با پول خود (184 میلیون) دلار خریده بود، در سال 1399 ارزش دارایی آن 4 میلیارد و 500 میلیون تومان بود. این رقم چیزی حدود 2 برابر سود به‌دست‌آمده از طریق خرید مسکن است.
سکه نیز در 4 ساله اول حدود 4 برابر، 4 ساله دوم 5 برابر و در 4 ساله سوم 10 برابر شده است. قیمت سکه در بازه 12 ساله با 56 برابر شدن رشد قابل‌توجهی داشته است؛ یعنی با سرمایه 184 میلیون تومانی شخص سرمایه‌گذار نزدیک به 10 میلیارد تومان سود می‌کرد.
سهام به‌عنوان یکی پرسودترین سرمایه‌گذاری‌ها در ایران، در بازه‌های زمانی 4 ساله اول و دوم هر یک حدود 3 برابر و در 4 ساله سوم 16 برابر شده است. درنهایت مشاهده می‌شود میانگین شاخص کل سهام در 12 سال، 157 برابر شده است. پس اگر در سال 1387 فرد 184 میلیون در بورس به خرید سهام اختصاص می‌داد، در سال 1399 دارایی‌اش حدود 29 میلیارد تومان بود. این عدد در مقایسه با دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری بسیار بالا و جذاب است.
در ادامه نمودار درصد رشد هر یک از دارایی‌ها در بازه زمانی 12 ساله نمایش داده شده‌است. این نمودار کمک میکند تا فرد دید روشن‌تری نسبت به بازدهی انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در بلندمدت داشته باشد.
نمودار بازده روش‌های سرمایه‌گذاری در 12 سال گذشته
هر یک از روش‌های سرمایه‌گذاری در کوتاه‌مدت تحت تأثیر عوامل مختلف، سوددهی متفاوت دارد. بررسی‌های انجام شده نشان داد که بورس در بلندمدت بازدهی بسیار بالایی نسبت به سایر روش‌های سرمایه‌گذاری دارد. به همین دلیل امروزه سرمایه‌گذاری در بورس به یکی از جذاب‌ترین و پرطرفدارترین روش‌های سرمایه‌گذاری تبدیل شده است.
چگونه وارد بورس شویم؟
سرمایه‌گذاری از طریق خرید سهام در بلندمدت یکی از پربازده‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری است. همچنین متناسب با بازده انواع سرمایه گذاری آن، ریسک بیشتری نسبت به سایر سرمایه‌گذاری‌ها دارد. ریسک بالا باعث می‌شود برخی افراد حتی با دیدن درصد بالای سوددهی، نسبت به سرمایه‌گذاری در بورس تردید داشته باشند. آشنایی با بازار بورس، انواع روش‌های سرمایه‌گذاری در آن و ویژگی هر یک از این روش‌ها کمک میکند فرد با دید بهتری وارد این بازار شود.
بورس به بازاری گفته می‌شود که قیمت‌گذاری و خریدوفروش سهام و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود. سرمایه‌گذاری در بورس به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود:
روش مستقیم
در این روش فرد به‌صورت مستقیم وارد بورس شده و معامله میکند. در این روش می‌توان به‌صورت آنلاین یا حضوری از طریق مراجعه به کارگزاری‌ها، پس از دریافت کد بورسی نسبت به معامله سهام اقدام کرد.
مهم‌ترین نکته در سرمایه‌گذاری به روش مستقیم داشتن آگاهی و تجربه است. همچنین باید از بازارهای مالی و بورس، اخبار اقتصادی و سیاسی کشور و حتی دنیا و… اطلاع داشت. برای داشتن این اطلاعات لازم است فرد روزانه زمان زیادی را برای رصد بازار و بررسی اخبار صرف کند.
روش غیرمستقیم
در این روش فرد به‌صورت غیرمستقیم وارد بازار بورس شده و خود در انجام معاملات نقش ندارد. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از طریق صندوقهای سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردان انجام می‌شود. سرمایه‌گذاری به این روش نقدشوندگی بالا و ریسک کمتری نسبت به روش مستقیم دارد. سرمایه‌گذاری غیرمستقیم برای افرادی که تجربه و اطلاعات کمی از بازار بورس دارند یا فرصت کافی برای بررسی و تحلیل بازار بورس و اخبار مرتبط با آن را ندارند، مناسب است. انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری یا شرکت سبدگردان خوب برای موفقیت سرمایه‌گذار اهمیت بسیار زیادی دارد.
سرمایه‌گذاری به روش مستقیم چگونه است؟
همانطور که گفته شد سرمایه‌گذاری به روش مستقیم ریسک بیشتری نسبت به روش غیرمستقیم دارد و باتوجه به ریسک بیشتر آن بازدهی بالاتری نیز دارد که می‌تواند دلیلی برای انتخاب این روش باشد. برای سرمایه‌گذاری به روش مستقیم، فرد باید بداند چگونه می‌تواند سهام مناسبی خریداری تا سود بیشتری کند.
در این روش می‌توان با افراد باتجربه در حوزه بورس برای خرید سهم مناسب مشورت کرد. گاهی نیز می‌توان عملکرد دیگر سهامداران یا صندوقهای سرمایه‌گذاری را بررسی کرد و در صورت مثبت بودن عملکرد و پیش‌بینی ادامه همین روند در آینده، می‌توان مسیر آنها در بورس را دنبال کرد.
همچنین فرد می‌تواند خود با بررسی و تحلیل بازار بورس و سهم‌های متخلف نسبت به خرید سهام اقدام کند. تحلیل بازار سرمایه به دو روش بنیادی و تکنیکال انجام می‌شود که هدف هر یک از این روش‌ها بررسی قیمت برای سرمایه‌گذاری با بازده بالا است. پیش‌بینی قیمت در تحلیل تکنیکال با استفاده از روند قیمت سهم در گذشته انجام می‌شود. تحلیل تکنیکال روشی منسوخ‌شده در دنیا است.
در تحلیل بنیادی تحلیلگر قیمت ذاتی سهم را محاسبه و در مقایسه با قیمت روز آن در بورس، نسبت به خرید یا فروش سهم اقدام میکند. در مقاله تحلیل بنیادی چیست و تحلیلگر بنیادی چه پیش‌نیازهایی لازم دارد؟ متوجه خواهید شد که چرا تحلیل بنیادی کارایی بیشتری دارد و افراد موفق در بازار سرمایه همواره از این روش استفاده میکنند.
صندوق های سرمایه گذاری و انواع آن
تعداد زیادی از افراد به دلایل مختلفی مثل کمبود وقت، نداشتن اطلاعات کافی درباره فرصت‌های سرمایه گذاری موجود و … به تنها گزینه‌ای که برای پس‌انداز پول خود فکر میکنند، بانک است. در نتیجه، فرصت کسب بازده‌هی های بیشتر را از دست می‌دهند. یکی از ابزارهایی که این فرصت را در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌دهد، صندوقهای سرمایه گذاری است. این صندوق‌ها برای افرادی که قصد دارند به صورت غیرمستقیم در بورس سرمایه گذاری کنند یا اینکه زمان و اطلاعات کافی برای سرمایه گذاری مستقیم در بورس را ندارند مناسب است
دراین صورت سرمایه گذاران امکان دستیابی به بازدهی بالاتری نسبت به سود بانکی را به دست می اورند .
یک صندوق سرمایه گذاری، مجموعه‌ای از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار است. می‌توانید آن را به صورت شرکتی در نظر بگیرید که افراد مختلف، پول‌های خود را روی هم می‌گذارند و در سبدی از اوراق بهادار سرمایه گذاری میکنند
مزیت های صندوق های سرمایه گذاری :
1.مدیریت حرفه ای دارایی ها : نخستین مزیت صندوقهای سرمایه گذاری، مدیریت حرفه‌ای پول شما است. صندوقهای سرمایه گذاری ابزاری برای سرمایه گذاران خرد به شمار می‌روند تا بتوانند از توانایی‌ها و مهارت‌های افراد حرفه‌ای برای سرمایه گذاری و نظارت بر دارایی‌هایشان استفاده کنند. در این صندوق‌ها تحلیل گران و مدیران سرمایه گذاری به طور پیوسته تلاش میکنند تا با پیدا کردن گزینه‌های مناسب و خرید و فروش به موقع آنها، عملکرد خوب و مناسبی برای سرمایه گذاران خود فراهم کنند.
2. کاهش ریسک سرمایه گذاری‌ها: بر اساس قانون های سازمان بورس، صندوقهای سرمایه گذاری باید سبدی متنوع از دارایی‌های نقدی و اوراق بهادار را تشکیل دهند. بخشی از این دارایی‌ها شامل دارایی‌هایی با درآمد ثابت همچون سپردههای بانکی و اوراق مشارکت هستند که ریسک سرمایه گذاری را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهند. به ایجاد این سبد از دارایی‌ها در اصطلاح، «متنوع سازی دارایی‌ها» گفته می‌شود. سرمایه‌گذار می‌تواند
باذ پرداخت مبلغی مشخص، چنین سبدی را خریداری کند و خطرات سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس را کاهش دهد.
3. نظارت و شفافیت اطلاعاتی : صندوقهای سرمایه گذاری در بازه‌های زمانی مشخص توسط سه نهاد سازمان بورس و اوراق بهادار، متولی و حسابرس مورد بازرسی قرار می‌گیرند و تمام فعالیت‌های آنها به صورت شفاف اطلاع رسانی می‌شود. متولی صندوق نیز به صورت مستمر بر عملکرد صندوق نظارت دارد.
4. نقد شوندگی بالا: سرمایه گذاری دراین صندوق ها امکان این که خیلی زود پول خود را نقد کنند را فراهم میکند . واین کار توسط فردی به نام ضامن نقد شوندگی صندوق انجام می‌شود. یعنی هر زمان که تصمیم به نقد کردن دارایی خود گرفتید ضامن صندوق، این وظیفه را به عهده می‌گیرد.
5. صرفه‌جویی نسبت به مقیاس: با توجه به اینکه صندوقهای سرمایه گذاری از گردآوری سرمایه‌های کوچک تشکیل می‌شوند، بنابراین امکان استفاده از مزایای یک مجموعه سرمایه گذاری بزرگ برای دارندگان آن ها فراهم می‌شود.
واحد یا یونیت سرمایه گذاری:
صدها یا هزاران نفر، مبلغی از دارایی های خود را نزد این صندوقهای سرمایه گذاری می‌گذارند. مجموعه همه این مبالغ، دارایی صندوق را شکل می‌دهد. برای اینکه سهم هر فرد از این دارایی کلی و بزرگ مشخص شود و همچنین ورود و خروج به صندوق راحت باشد، مجموعه دارایی صندوقهای سرمایه گذاری به بخش‌هایی به نام «واحد» یا «یونیت» تقسیم می‌شود که قیمتی معادل صد هزار تومان یا بیشتر دارند. بنابراین هر فرد در مراجعه به صندوقهای سرمایه گذاری می‌تواند یک یا چند واحد را خریداری کند. هنگام خروج نیز می‌تواند یک یا چند یا همه واحدهای خود را به فروش برساند. در نتیجه، امکان سرمایه گذاری با مبالغ کم برای افراد وجود دارد. علاوه بر این، در صورت نیاز به وجه نقد، نیازی به خروج همه سرمایه از صندوق وجود ندارد و می‌توان به میزان نیاز از آن برداشت کرد، بدون آنکه به میزان بازدهی آسیبی وارد شود.
انواع صندوقهای سرمایه گذاری:
یکی دیگر از خوبی های صندوقهای سرمایه گذاری، تنوع در آن هاست تقریبا برای هر نوع سلیقه سرمایه گذاری و هر میزان ریسک پذیری، نوعی صندوق سرمایه گذاری وجود دارد. در واقع، تفاوت اصلی انواع صندوقهای سرمایه گذاری در ترکیب دارایی‌های آنها است. به این معنی که صندوق‌ها با توجه به ماهیت و نوعشان درصدی از سرمایه خود را در گزینه‌های کم ریسک مثل سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و در گزینه‌های با ریسک بیشتر در بازار بورس سرمایه گذاری میکنند. در ادامه با انواع صندوقهای سرمایه گذاری آشنا می‌شویم.
- صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت:
این نوع از صندوق ها دست کم بین ۷۰% تا ۹۰% از دارایی‌های خود را در اوراق مشارکت، سپرده بانکی، گواهی سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری میکنند. باقی‌مانده دارایی‌های صندوق نیز به اختیار مدیر صندوق (تا سقف ۱۰%) در بورس سرمایه گذاری می‌شود. این صندوق‌ها مناسب افرادی است که ریسک پذیری پایینی دارند چون علاوه بر ریسک کم از یک حداقل سود تضمین شده هم برخوردار هستند. این صندوق‌ها در دوره‌های از قبل معین شده (مثلا ماهانه یا ۳ ماه یکبار) به سرمایه گذاران خود سود پرداخت میکنند. قابلیت نقد شوندگی آنها نیز بالا است؛ یعنی شما به راحتی می‌توانید واحدهای صندوق خود را به پول نقد تبدیل کنید. همچنین بیشتر این صندوق‌ها یک رکن به نام ضامن نقد شوندگی دارند که معمولا یک نهاد مالی معتبر است. این ضامن باعث آسودگی خاطر بیشتری برای سرمایه گذاران می‌شود. در نهایت اینکه این صندوق‌ها معمولا بازدهی بیشتری نسبت به بانک دارند. پس برای افراد کم ریسک که پول خود را در بانک نگهداری میکنند یک گزینه جذاب برای سرمایه گذاری با ریسک پایین به شمار می‌روند.
2. صندوق سرمایه گذاری سهامی :
این نوع از صندوق‌ها دست کم ۷۰% از دارایی‌های خود را در سهام سرمایه گذاری میکنند. ۳۰% باقی‌مانده نیز به اختیار مدیر صندوق در سهام، اوراق مشارکت، سپرده بانکی یا سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌شود. این کار باعث می‌شود که ریسک این نوع صندوق‌ها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت بیشتر شود. به دلیل اینکه بخش زیادی از دارایی‌های این نوع صندوق در بورس سرمایه گذاری می‌شود، در نتیجه این نوع از صندوق‌ها حداقل سود تضمین شده ندارند. این صندوق‌ها بیشتر مناسب افرادی هستند که قصد سرمایه گذاری در بورس را دارند، اما فرصت یا اطلاعات کافی برای این کار را ندارند. با سرمایه گذاری در این نوع صندوق‌ها سرمایه شما توسط یک تیم تحلیلی با مدیریت حرفه‌ای و آشنا به مسائل مالی و سرمایه گذاری، در بورس سرمایه گذاری می‌شود. به همین دلیل ریسک بیشتری نیز دارند؛ اما از طرف دیگر این قابلیت را دارند که نسبت به صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت، بازدهی بیشتری را نصیب سرمایه گذاران کنند؛ مثلا در مواقعی که وضعیت بورس مناسب است، میزان بازدهی و سودآوری این صندوق‌ها نسبت به صندوقهای با درآمد ثابت قابل مقایسه نیست. بسیاری از این صندوق‌ها ضامن نقد شوندگی هم دارند.
3. صندوق سرمایه گذاری مختلط :
این نوع از صندوق‌ها حداکثر ۶۰% از دارایی خود را در سهام سرمایه گذاری می کنند و حداقل ۴۰% از دارایی صندوق نیز در اوراق با درآمد ثابت مثل اوراق مشارکت و سپردههای بانکی سرمایه گذاری می شوند . به صورت کلی می‌توان گفت این نوع از صندوقهای سرمایه گذاری از نظر سطح ریسک بین صندوق با درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری در سهام قرار می‌گیرند. سرمایه گذاری در این نوع از صندوق‌ها به افرادی با سطح ریسک متوسط توصیه انواع سرمایه گذاری می‌شود. چون بیش از نیمی از دارایی‌های آن در سهام سرمایه گذاری می‌شود. همچنین برای تعدیل این ریسک حداقل ۴۰% از دارایی‌های صندوق در اوراقی که درآمد ثابتی دارند سرمایه گذاری می‌شود. این صندوق‌ها نیز پتانسیل بازدهی بیشتری نسبت به صندوقهای درآمد ثابت دارند. ولی به دلیل سرمایه گذاری بخشی از دارایی‌ها در سهام، حداقل سود تضمین شده ندارند. بسیاری از این صندوق‌ها ضامن نقد شوند گی دارند.
4. صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF):
فعالیت اصلی این صندوق‌ها، سرمایه گذاری در اوراق بهادار یا دارایی‌های فیزیکی است که به عنوان دارایی پایه صندوق در نظر گرفته می‌شود. عملکرد این نوع از صندوق‌ها به عملکرد دارایی پشتوانه آن بستگی دارد. می‌توان گفت مهم‌ترین ویژگی این صندوق‌ها داد و ستد داشتن واحدهای سرمایه گذاری آنها در بازار سرمایه است. به این صورت که معامله واحدهای این نوع از صندوق‌ها به شیوه معامله های سهام عادی، در سامانه معاملاتی بازار فرابورس ایران صورت می پذیرد. صندوقهای قابل معامله می‌توانند هر کدام از ۳ نوع صندوق سرمایه گذاری که بیان شد باشند. ریسک متفاوتی که این نوع از صندوق‌ها نسبت به سایر صندوقهای بیان شده دارند، این است که واحدهای سرمایه گذاری آنها در بورس خرید و فروش می‌شوند. پس عرضه و تقاضای بازار و شرایط بورس نیز می‌تواند بر قیمت آنها تاثیر بگذارد. همچنین خرید و فروش این صندوق‌ها از طریق بورس می‌تواند به نقد شوندگی بیشتر آنها کمک کند.
5. صندوقهای سرمایه گذاری در طلا :
بسیاری از مردم دوست دارند که با خرید طلا و سکه، ارزش پول خود را حفظ کنند. اما اتفاق‌هایی مانند گم یا ربوده شدن، همیشه پیش روی این نوع از سرمایه گذاری‌ها بوده است. صندوقهای سرمایه گذاری طلا با خرید و فروش سپرده سکه و انواع اوراق بهادار مبتنی بر طلا که معمولا در بورس پذیرفته شدهاند، به کسب بازده می‌پردازند. در نتیجه، سرمایه‌گذاران علاوه بر رهایی از مشکلاتی که به آن پرداخته شد ، می‌توانند با ارقام خرد در طلا سرمایه گذاری کنند. البته این صندوق‌ها می توانند مازاد دارایی‌های خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، سپرده‌ها و گواهی سپرده بانکی سرمایه‌گذاری کنند.
6. صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان :
برای ایرانی‌ها سرمایه گذاری در مسکن همیشه یکی از بهترین گزینه‌ها به شمار می‌رود؛ نوعی از سرمایه‌گذاری که به مبالغ بسیار بالایی نیاز دارد. صندوقهای سرمایه گذاری زمین و ساختمان، صندوق‌هایی هستند که سرمایه‌های کوچک اشخاص حقیقی یا حقوقی را به منظور سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ ساختمانی جذب میکنند. با این کار امکان استفاده سرمایه‌گذاران خرد از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بزرگ و درآمد زای مسکن فراهم می‌شود.
7. صندوقهای سرمایه گذاری پروژه :
صندوق سرمایه گذاری پروژه، صندوق‌هایی هستند که منابع مالی سرمایه گذاران را برای تأمین مالی پروژه‌های صنعتی، معدنی، نفت و پتروشیمی جذب میکنند. هدف از تشکیل این نوع صندوق‌ها، جمع‌آوری سرمایه از متقاضیان و اختصاص وجوه جمع‌آوری شده به ساخت و بهره برداری انواع پروژه‌های دارای توجیه است.
8. صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری :
صندوقهای سرمایه گذاری نیکوکاری، امکان نوعی جدید و جذاب از سرمایه‌گذاری نیکوکارانه را فراهم میکنند .در این شیوه، صندوق‌هایی با اهداف خاص مانند حمایت از جایزه بین‌المللی المصطفی (مشهور به نوبل اسلامی)، ورزش کشتی یا حتی باشگاه‌های ورزشی تأسیس می‌شوند. افرادی که قصد حمایت از این اهداف نیکوکارانه را دارند، به‌جای پرداخت پولی که پس از یک بار پرداخت و هزینه شدن به پایان می‌رسد، در این صندوق‌ها سرمایه‌گذاری میکنند و سود ناشی از این سرمایه گذاری به صورت همیشگی به آن هدف اعطا می‌شود. البته فرد می‌تواند بخشی از سود ناشی از این سرمایه‌گذاری را برای خود و بخش دیگر برای آن هدف در نظر بگیرد.
9. صندوق سرمایه گذاری جسورانه :
بعضی از کسب و کارها به جای طی یک مسیر خطی، مسیری شتاب گونه را طی میکنند. البته یا به سمت رشد و موفقیت یا به سمت افول و ورشکستگی . البته امکان دوم به مراتب بیش از اولی است .
10. صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازار گردانی :
همانطور که از نامشان پیدا است نوعی تخصصی از صندوق‌ها هستند که بازارگردانی سهام شرکت یا صنعت از پیش تعیین شده‌ای را بر عهده دارند. بازارگردانی به معنای خریدوفروش کردن سهم‌های شرکت یا صنعتی خاص است که موجب بهبود نقد شوندگی و متعادل نگه داشتن بازار می‌شوند .
11. صندوق سرمایه گذاری شاخصی :
صندوقهای سرمایه گذاری شاخصی، صندوق‌هایی هستند که منابع مالی جمع‌آوری شده را به شکلی سرمایه‌گذاری میکنند که عملکردی مشابه با عملکرد یکی از شاخص‌های بازار سرمایه را به دست بیاورند ؛ نه کمتر، نه بیشتر.
دیدگاه شما