سود هر سهم (EPS)

از آنجایی که در آن تاریخ صورت مالی ۹ ماهه شرکت منتشر شده است, بنابراین برای محاسبه سود هر سهم(EPS) 12 ماهه گذشته بایستی به ۹ ماهه ۱۳۹۷ و ۳ ماهه چهارم(فصل زمستان) سال ۱۳۹۶ شرکت مراجعه کرد. همان‌طور که پیش از این نیز رؤیت شد پتروشیمی زاگرس در دوره ۹ ماهه ۱۳۹۷ سود هر سهم ۱۳۹۳۴ ریالی را محقق کرده است. بر طبق محاسبات ذیل نیز سود هر سهم فصل زمستان ۱۳۹۶ شرکت نیز معادل ۳۵۶۶ ریال بوده است.

پیش بینی سود هر سهم(EPS) با استفاده از شبکه های عصبی پرسپترون چند لایه(MLP) و توابع شعاعی بنیادین(RBF) در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

سود هر سهم یکی از فاکتورهای مالی بسیار مهم است که مورد توجه مدیران، سرمایه گذاران و تحلیل گران مالی می باشد و اغلب برای تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری، ارزیابی سودآوری و ریسک مرتبط با سود و نیز قضاوت در خصوص قیمت سهام استفاده می شود، از این رو پیش بینی آن برای مدیران و ذینفعان حائز اهمیت اساسی است. هدف این تحقیق ارائه ی مدلی به منظور پیش بینی سود هر سهم با استفاده از شبکه عصبی پرسپترون چند لایه(MLP) و شبکه ی عصبی توابع شعاعی بنیادین(RBF) و تعیین مدل برتر با استفاده از معیار های ارزیابی عملکرد است. بدین منظور، شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران به عنوان جامعه آماری تحقیق در نظر گرفته شدند و 630 سال-شرکت سود هر سهم (EPS) در قالب 24 صنعت فعال بورس در محدوده ی زمانی 1388-1382 به عنوان نمونه ی تحقیق انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان می دهد که شبکه ی MLP خطای پیش بینی کمتری نسبت به شبکه ی RBF دارد و همبستگی بین داده های واقعی و داده های پیش بینی شده توسط این شبکه نیز از RBF بیشتر است؛ در نتیجه دقت پیش بینی شبکه یMLP بیشتر از شبکه ی RBF است.

EPS چیست؟

کلمه EPS در واقع سرواژه سه کلمه انگلیسی Earnings per share می‌باشد و به معنای سود به ازای هر سهم است. که از تقسیم وی پی اس یکی از مهمترین و اولین شاخصه‌‌‌های هر شرکت می‌باشد این شاخص در واقع به شما می‌گوید که شرکت در دوره معین معمولاً یک سال مالی به ازای هر یک سهم تولید می‌کند.

EPS چیست؟

سود هر سهم (Earnings Per Share) که به اختصار EPS گفته می‌شود، برابر با نسبت سود یک شرکت به تعداد سهام عادی در دست سهامداران آن است. عدد حاصل از این تقسیم، به عنوان شاخص سودآوری یک شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای یک شرکت معمول است EPS را که برای اقلام غیرمترقبه و رقیق‌شوندگی احتمالی نیز تنظیم شده است، گزارش کند. هرچه EPS یک شرکت بالاتر باشد، سودآوری بیشتری خواهد داشت.

رقیق شدن سهام (Stock Eilution) کاهش درصد سهام مالکان در اثر ارزش‌گذاری جدید یک شرکت است. افزایش تعداد سهم می‌تواند به دلیل مواردی مانند افزایش سرمایه، عرضه عمومی سهام و… باشد. اقلام غیرمترقبه (Extraordinary Items) نیز اقلامی‌ بااهمیت‌ و بسیار غیرمعمول‌ است‌ که‌ منشأ آن‌ رویداد‌‌هایی خارج‌ از فعالیت‌‌‌های عادی‌ شرکت‌ است.

اهمیت EPS و کاربرد‌‌های آن

به طور کلی با توجه به مطالبی که از قبل گفتیم، سود منبع اصلی تأمین جریان نقد و زایش ثروت است. تعیین سطح سود که برای مقاصد تجزیه و تحلیل مالی مربوط باشد یک فرآیند تحلیلی پیچیده می‌باشد. با توجه به تفاوت ارقام سود شرکت‌‌های مختلف و نیز تغییر ارقام سود یک شرکت در طی دوره‌‌‌های زمانی مختلف، مقایسه پذیری این ارقام تا حدودی مشکل می‌باشد. یکی از روش‌‌‌های استاندارد نمودن رقم سود، تبدیل آن به یک مبلغ سود هر سهم می‌باشد.

این اهمیت و حساسیت EPS باعث شده است که اولاً محاسبه و گزارش EPS واقعی و پیش‌بینی طبق قوانین بازار سرمایه بسیاری از کشور‌‌ها الزامی گردد، از طرفی دیگر مراجع تدوین استاندارد‌‌‌های حسابداری نیز الزامات معینی را جهت نحوه محاسبه و افشاء آن وضع نمایند تا سودمندی EPS را از طریق افزایش قابلیت مقایسه (بین شرکت‌‌ها و طی دوره‌‌‌های مختلف) و کاهش صلاحدید مدیریت ارتقاء دهند.

براساس تحقیقات تجربی انجام شده در سایر کشور‌‌ها، EPS استفاده‌‌‌های زیر سود هر سهم (EPS) را دارد:

1. ارزیابی، تعیین و قضاوت در خصوص قیمت سهام
2. تحلیل گران مالی با ضرب EPS در رقم P/E درخصوص پایین یا بالا بودن قیمت سهام قضاوت می‌کنند.
3. ارزیابی پوشش سود نقدی و توانایی پرداخت سود سهام.
4. قضاوت درخصوص وضعیت شرکت و عملکرد مدیریت و نیز ترسیم تصویری از آینده.
5. رقم EPS نسبت به بازدهی نقدی (سود سهام) مبنای قابل قبول‌تری برای مقایسه عملکرد شرکت و مدیریت می‌باشد.
6. برآورد قدرت سودآوری و ارزیابی سطح و روند سود.

مزایای سود هر سهم (EPS)

• ارزیابی، تعیین و قضاوت در خصوص قیمت سهام. تحلیل گران مالی با ضرب EPS در رقم P/E درخصوص پایین یا بالا بودن قیمت سهام قضاوت می‌کنند. این دو رقم به طور سود هر سهم (EPS) گسترده در تصمیمات سرمایه گذاری استفاده می‌شود و حتی بورس اوراق بهادار نیز بر همین مبنا در خصوص معقول بودن قیمت، قضاوت می‌کند. به دلیل اهمیت EPS، ضروری است رویکردی یکنواخت برای محاسبه آن وجود داشته باشد.
• پیش‌بینی EPS‌‌‌های آینده و نرخ رشد آن بر قیمت سهام تأثیر دارد. سهامداران و تحلیل گران، EPS‌‌‌های گزارش شده را برای بر آورد EPS‌‌‌های آینده و برآورد نرخ رشد آتی به کار می‌برند و در واقع توان زایش ثروت شرکت را ارزیابی می‌کنند.
• ارزیابی پوشش سود نقدی و توانایی پرداخت سود سهام. یکی از معیار‌‌های قضاوت درخصوص توان پرداخت سود سهام در زمان حال و آینده، مبلغ EPS می‌باشد. اگر چه سایر ملاحظات مالی و سرمایه گذاری، در تعیین خط مشی تقسیم سود مؤثر است ولی مسلم است که بدون وجود سود، امکان پرداخت سود سهام نمی‌باشد.
• قضاوت درخصوص وضعیت شرکت و عملکرد مدیریت و نیز ترسیم تصویری از آینده. رقم EPS نسبت به بازدهی نقدی (سود سهام) مبنای قابل قبول‌تری برای مقایسه عملکرد شرکت و مدیریت می‌باشد. اگر چه جریان‌‌‌های نقدی عامل مهم در ارزیابی ارزش شرکت است ولی اعتقاد بر این است که EPS معیار بهتری برای مقایسه عملکرد شرکت طی سال‌‌های مختلف و نیز با رقبا می‌باشد.
• برآورد قدرت سودآوری و ارزیابی سطح و روند سود. بهترین برآورد ممکن از متوسط سود یک شرکت که انتظار حفظ و یا تکرار آن با درجه‌ای از نظم در یک محدوده زمانی آتی می‌رود را قدرت سودآوری می‌گویند. بیشتر مدل‌‌های ارزیابی به نحوی قدرت سودآوری را از طریق یک عامل یا ضریب که هزینه سرمایه و نیز ریسک و بازده‌‌‌های مورد انتظار آتی را در بر می‌گیرد، سرمایه‌ای می‌کنند. EPS در صورتی برای ارزیابی قدرت سودآوری مناسب است که با تأکید بر اقلام مستمر سود و زیان محاسبه شده باشد. تحلیل گران بر شناسایی اجزائی از جریان درآمد و هزینه تمرکز می‌کنند که با ثبات و قابل پیش‌بینی باشند.
• نسبت P/E یا قیمت به سود یکی از خلاصه‌‌‌های مهم مالی است که براساس سود هر سهم محاسبه می‌شود و دوره مورد انتظار برگشت سرمایه گذاری را نشان می‌دهد و معکوس آن را نیز نرخ بازده مورد توقع حسابداری را نشان می‌دهد.

معایب سود هر سهم (EPS)

• EPS مبتنی بر سود تاریخی است. مدیریت ممکن است در گذشته تصمیماتی گرفته باشد که سود جاری را افزایش دهد، ولی در آینده رشد سود کاهش یابد. بنابراین رشد EPS نمی‌تواند پیش‌بینی‌کننده قابل اتکایی برای نرخ رشد آتی باشد. به عبارت دیگر به کیفیت سود نیز باید توجه شود.
• EPS بدون توجه به تورم محاسبه می‌شود. نرخ رشد واقعی EPSممکن است متفاوت از نرخ رشد اسمی آن باشد.
• EPS متأثر از انتخاب روش‌‌‌های حسابداری و زمانبندی معاملات توسط مدیریت است و این امر بر مقایسه بین شرکت‌‌ها تأثیر می‌گذارد.
• EPS متأثر از ساختار سرمایه است. مثلاً تغییرات در تعداد سهام ناشی از صدور سهام جایزه (سود سهمی) بر مبلغ EPS دوره‌‌‌های جاری و گذشته تأثیر می‌گذارد و این مسئله مقایسه بین شرکت‌‌ها را مشکل می‌نماید.

انواع EPS

براساس مبدأ داده‌‌‌ها، سه نوع EPS وجود دارد:

EPS دنباله‌دار یا تحقق یافته (Trailing EPS):

در این نوع EPS که بر اساس بر اساس عدد سال قبل است، از چهار سه‌ ماهه درآمد قبلی و اعداد واقعی به جای پیش‌بینی استفاده می‌شود. نسبت P به E اغلب با استفاده از EPS دنباله‌دار محاسبه می‌شود، زیرا نشان دهنده آن چیزی است که در واقعیت اتفاق افتاده است، نه آنچه که ممکن است رخ دهد.

EPS جاری (Current EPS):

به طور معمول، چهار سه ماهه از سال مالی جاری را شامل می‌شود که برخی از آن‌‌‌ها ممکن است سپری شده و برخی هنوز به مرحله بعدی نرسیده باشند. در نتیجه، برخی از داده‌‌‌ها بر اساس ارقام واقعی و برخی بر اساس پیش‌بینی است.

EPS پیش‌بینی شده (Forward EPS):

این نوع EPS مبتنی بر اعداد و داده‌‌‌های آینده بوده و برای مدت زمانی (مثلاً چهار سه‌ ماهه) در آینده پیش‌بینی می‌شود. مقدار این EPS توسط تحلیلگران یا خود شرکت انجام می‌شود. این EPS بر اساس برآورد‌‌ها است و سرمایه‌گذاران اغلب به EPS پیش‌بینی شده به این دلیل علاقه‌مند هستند که می‌توانند سرمایه‌گذاری را بر اساس برآورد درآمد آینده شرکت پیش‌بینی کنند.

فرمول محاسبه EPS

ارزش سود هر سهم از طریق تقسیم درآمد خالص (که به آن سود یا عایدی هم گفته می‌شود) بر تعداد سهام موجود به دست می‌آید. برای محاسبه دقیق تر، صورت و مخرج بر اساس اوراق بهادار ایجاد شده از سود هر سهم (EPS) طریق اختیار معامله، اوراق قرضه قابل تبدیل و یا ضمانت نامه‌‌‌ها تنظیم می‌شود. اگر معادله برای درآمد‌‌های عملیاتی تنظیم شده باشد، صورت کسر به موارد بیشتری وابسته می‌شود.

برای محاسبه EPS یک شرکت از برگه ترازنامه و گزارش درآمد استفاده می‌شود تا تعداد سهام پایان دوره، سود سهام پرداخت شده به سهام ممتاز (در صورت موجود بودن) و درآمد یا سود خالص به دست آید. از آنجا که ممکن است تعداد سهام در طول زمان تغییر کند، با استفاده از میانگین وزنی تعداد سهام در جریان (در مالکیت سهام داران) در گزارش‌‌‌ها نتیجه دقیق‌تری به دست می‌آید.

هر گونه تقسیم سود سهام یا تقسیم سهام باید در محاسبه‌ی میانگین وزنی تعداد سهام موجود در نظر گرفته شود. بعضی از منابع داده با استفاده از تعداد سهم موجود در انتهای دوره، محاسبه را ساده‌تر می‌کنند.

EPS پایه و EPS رقیق شده

EPS پایه کاهش ارزش سهام از طرف شرکت را لحاظ نمی‌کند. وقتی ساختار سرمایه‌ای شرکت شامل مواردی از قبیل اختیار معامله سهام، ضمانت نامه‌‌‌ها و واحد‌‌‌های سهام غیر قابل معامله (RSU) باشد، این سرمایه گذاری‌‌‌ها (در صورت وجود) می‌توانند تعداد کل سهام موجود در بازار را افزایش دهند. شرکت‌‌‌ها برای نشان دادن تأثیرات اوراق بهادار اضافی، EPS رقیق شده را هم گزارش می‌کنند که در آن فرض می‌شود تمام سهام قابل انتشار عرضه شده است.

EPS و بازده سهام

در حالی که EPS به صورت گسترده در ارزیابی عملکرد شرکت استفاده می‌شود، سهامداران به این سود‌‌ها دسترسی مستقیم ندارند. ممکن است بخشی از سود به عنوان سود سهام تقسیم شود، اما تمام یا بخشی از EPS نزد شرکت باقی بماند. سهام داران باید از طریق نمایندگانشان در هیئت مدیره، بخشی از EPS که از طریق سود سهام توزیع می‌شود را افزایش دهند تا به سود بیشتری دسترسی داشته باشند. از آنجاکه سهامداران به EPS منتسب به سهامشان دسترسی ندارند، ممکن است تعریف ارتباط بین EPS و قیمت سهام سخت شود؛ به خصوص برای شرکت‌‌‌هایی که سود سهام پرداخت نمی‌کنند.

EPS و نسبت قیمت به سود

مقایسه نسبت قیمت به سود (P/E) یک گروه صنعتی، هرچند با روش‌‌‌های غیرمعمول، می‌تواند مفید باشد. شاید به نظر برسد سهامی که بر اساس EPS قیمت گذاری شده در مقایسه با همتایان «بیش ازحد ارزش گذاری شده باشد» اما در واقع بر عکس این است. وقتی انتظار می‌رود سهامی رشد کند یا از سایر همتایانش پیشی بگیرد، سرمایه گذاران بدون در نظر گرفتن EPS تاریخی، تمایل به پرداخت پول بیشتری برای آن سهام دارند. در بازار گاوی طبیعی است که شاخص سهم‌‌‌هایی که بیشترین PE را نسبت به دیگران دارند از میانگین شاخص پیشی بگیرد.

سوالات متداول:

1) تعدیل EPS چیست؟

مدیران شرکت در ابتدای سال مالی با توجه به چشم انداز فعالیت‌‌های شرکت EPS معینی را پیش‌بینی و اعلام می‌کنند. اما در طی سال با توجه به روند فعالیت ممکن است تغییر در اصلاح در EPS اعلام شده ضروری به نظر رسد، لذا براساس عملکرد شرکت EPS جدیدی اعلام می‌کنند که به آن تعدیل EPS گفته می‌شود

2) سود تقسیمی یا Dps چیست؟

کلمه DPS یک اصطلاح بورسی از سرواژه کلمات انگلیسی Dividend per shareمی باشد که به معنای سود نقدی یا سود تقسیمی به ازای هر سهم شرکت است. در واقع سود تقسیمی آن مقداری از سود شرکت می‌باشد که سهامداران در مجمع عمومی سالیانه تصویب می‌کنند تا بین سهامداران عادی شرکت تقسیم گردد به طور معمول سود تقسیمی درصدی از مقداری EPS یک شرکت می‌باشد. صنایع و شرکت‌‌‌های مختلف با توجه به صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند، وضعیت شرکت از منظر جریان وجوه نقد، نیاز به نقدینگی و تامین مالی، برنامه‌‌‌های آتی شرکت و همچنین موارد دیگر مورد نظر هیئت مدیره درصد‌‌های متفاوتی از eps شرکت را تقسیم می‌کنند.

3) تفاوت DPS و EPS چیست؟

سود تقسیم شده به ازای هر سهم (Dividends Per Share) یا DPS، بخشی از سود شرکت است که به هر سهامدار پرداخت می‌شود. افزایش DPS یک راه عالی برای یک شرکت است تا عملکرد قدرتمندی را به سهامداران خود نشان دهد. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌‌‌هایی که سود دارند، بر افزودن DPS تمرکز می‌کنند. در واقع، می‌توان گفت که EPS برابر با DPS منهای مجموع اندوخته قانونی، اندوخته طرح و توسعه و سود انباشته است.

نگارش: ساناز یوسفی

به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله ابزار های تحلیل داده را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.

مدل TTM چیست؟

بورس اوراق بهادار در ایران از سال ۱۳۴۶ با تعداد معدودی از شرکت شروع به کار کرد و به تدریج توسعه یافت اما با وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و پس از آن آغاز جنگ تحمیلی در ایران تا سال ۱۳۶۸ هیچ فعالیتی نداشت و با پایان یافتن جنگ به تدریج با شروع فعالیت‌های عمرانی بورس نیز فعالیت خود را از سر گرفت و با افزایش تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس رونق گرفت. تا قبل از سال ۱۳۸۴ و تصویب قانون جدید اوراق بهادار در مجلس معاملات به شکل سنتی و حضور معامله گران اصلی بازار بورس در تالار شیشه‌ای خیابان حافظ انجام می‌گرفت. ولی پس از تصویب قانون مزبور و ورود الکترونیک در بورس ماهیت اطلاعات موجود در سایت نیز تغییرات عمده‌ای پیدا کرد و یکی از خدمات اصلی اطلاعات موجود در سایت TSETMC به عنوان مرجع اصلی معاملات بازار بورس بوده است. یکی از اطلاعات اصلی موجود در این سایت، سود هر سهم یک شرکت(EPS) و نسبت قیمت به درآمد(P/E) برای هر سهم بوده است که به شدت مورد توجه معامله گران بوده است. در این مقاله به این قسمت مهم و حیاتی و تغییرات به وقوع پیوسته در آن و توضیح مدل TTM می‌پردازیم.

★ سود هر سهم یا EPS چیست

همان‌طور که استحضار دارید یکی از انواع صورت‌های مالی شرکت‌ها، صورت سود و زیان است. در واقع صورت سود و زیان نمایانگر عملکرد یک شرکت در طی یک دوره زمانی است که محصول نهایی آن سود( زیان) خالص است. در تصویر زیر یک نمونه از صورت سود و زیان شرکت پتروشیمی زاگرس سود هر سهم (EPS) را مشاهده می‌فرمایید.

همان‌طور که می‌بینید سود خالص پس از کسر مالیات در دوره ۹ ماهه سال ۱۳۹۷ معادل ۳۳۴۴۲ میلیارد ریال بوده است. سود هر سهم نمایانگر عملکرد یک شرکت بورسی است که از تقسیم سود خالص پس از کسر مالیات به تعداد سهام شرکت به دست می‌آید. از آنجایی که تعداد سهام شرکت پتروشیمی زاگرس ۲٫۴ میلیارد سهم است سود هر سهم آن ۱۳۹۳۴ ریال خواهد بود.

۳۳۴۴۲۲۰۳۰۰۰۰۰۰ / ۲۴۰۰۰۰۰۰۰۰ = ۱۳۹۳۴

حال که با مفهوم EPS آشنا شدید بایستی به این نکته توجه داشته باشید که تمامی معامله گران به دنبال برآورد سود هر سهم سال آینده یک شرکت هستند تا در صورتی که احتمال افزایش سود هر سهم وجود داشته باشد اقدام به خرید سهام این شرکت‌ها نمایند و تحلیلگران بنیادی با استناد به مجموعه‌ای از داده‌های اقتصادی و پیش‌بینی آینده شرکت‌ها, سود هر سهم سال‌های آتی شرکت‌ها را برآورد می‌کنند. اهمیت این موضوع باعث شده است که در صفحه هر نماد بورسی اطلاعاتی در مورد سود هر سهم(EPS) آن شرکت درج گردد.

★ نسبت قیمت به درآمد هر سهم یا P/E چیست؟

این نسبت همان‌طور که از نام آن پیداست از تقسیم قیمت جاری( اصطلاحاً به آن قیمت تابلوی سهم می‌گویند) سهم بر سود هر سهم به دست می‌آید.لازم به ذکر است که در تمام دنیا استفاده از نسبت قیمت به درآمد هر سهم رایج است و به نوعی جزو ابزار رایج نزد تمامی معامله گران است. عموماً معامله گران از نسبت قیمت به درآمد هر سهم(Price/Earnings) میانگین بازار در محاسبه ارزش ذاتی شرکت‌ها استفاده می‌کنند. هم‌چنین در بازار بورس ایران نیز استفاده از این نسبت به عنوان ابزار رایج تحلیلگران بنیادی یاد می‌شود و همواره در کنار برآورد دقیق سود هر سهم به عنوان اصلی‌ترین فاکتور, تلاش می‌کنند تا با تخمین دقیق نسبت P/E بتوانند دقیق‌ترین برآورد را از ارزش سود هر سهم (EPS) ذاتی شرکت‌ها داشته باشند. توجه داشته باشید که رایج‌ترین شیوه ارزش‌گذاری در بین تحلیلگران بنیادی از رابطه زیر به دست می‌آید:

سود هر سهم برآوردی * قیمت به درآمد هر سهم برآوردی = ارزش ذاتی سهم

بنابراین همان‌طور که از متون فوق برداشت می‌شود نسبت P/E نیز به عنوان یکی دیگر از متغیرهای اثرگذار مطرح است. حال که با مفهوم و اهمیت جایگاه تحلیلی EPS و P/E نزد تحلیلگران آشنا شدید به روند تغییرات این دو می‌پردازیم.

★ سود هر سهم در مدل TTM

قبل از بهمن ۱۳۹۶ سازمان بورس شرکت‌های بورسی را ملزم کرده بود تا گزارش پیش‌بینی عملکرد خود را منتشر نمایند. به همین دلیل شرکت‌های بورسی و فرابورسی در چندین مرحله این گزارش را منتشر می‌کردند. در گام اول یک ماه مانده به شروع دوره مالی جدید پیش‌بینی از عملکرد سال مالی بعد خود منتشر می‌کردند و پس از آن متناسب با هر گزارش میان‌دوره‌ای گزارش پیش‌بینی خود را بازنشر می‌کردند و بسته به شرایط سود هر سهم پیش‌بینی خود را افزایش( تعدیل مثبت ) و یا کاهش( تعدیل منفی) می‌دادند و با هر تغییر در گزارش پیش‌بینی شرکت‌ها، در صورتی که تغییر بااهمیت بیش از ۲۰ درصدی انجام می‌شد نماد را بسته و بدون محدودیت نوسان بازگشایی می‌شد و در نتیجه عموماً تغییرات سنگینی را شاهد می‌بودیم. این موضوع در حالی که سادگی محاسبات را برای سرمایه‌گذاران در پی داشت اما به دلیل اینکه دیدگاه شرکت در آن دخیل بود و بعضاً ممکن بود شرکتی با نیت خاصی گزارش خود را تغییر دهد موجب گمراهی سرمایه‌گذاران را فراهم می‌آورد.

توجه فرمایید تا زمانی که قانون انتشار گزارش پیش‌بینی برای شرکت‌ها پابرجا بود آخرین سود هر سهم پیش‌بینی گزارش‌شده از سوی شرکت مبنای EPS گزارش‌شده سازمان بورس قرار می‌گرفت. اما از بهمن‌ماه ۱۳۹۶ مصوبه‌ای نزد سازمان بورس تصویب شد که پیرو آن شرکت‌ها از آن تاریخ به بعد مجاز به انتشار گزارش‌های پیش‌بینی عملکرد خود نبودند و هرگونه آثار مالی احتمالی در عملیات شرکت را مجبور بودند در گزارش جداگانه‌ای تحت عنوان گزارش تفسیری مدیریت و یا در قالب شفاف‌سازی ارائه کنند. بنابراین چون در این حالت از EPS پیش‌بینی‌شده خبری نبود، مجبور شدند که از مبنای دیگری جهت گزارش EPS در سایت TSETMC استفاده کنند. یکی از فرمت‌های جهانی گزارش EPS روشی تحت عنوان Trailing Twelve Months(دوازده ماهه گذشته) یا به اختصار TTM بوده است. اما منظور از EPS به روش TTM چیست؟ بر طبق الزامات سازمان بورس، شرکت‌های بورسی ملزم هستند تا در هر دوره سه ماهه صورت‌های مالی خود را گزارش نمایند. بنابراین می‌توان به سود هر سهم دوره‌های سه ماهه شرکت‌ها دسترسی پیدا کرد. مدل TTM چنین بیان می‌کند که شرکت‌ها را می‌توان بر اساس EPS دوازده ماه گذشته آن(۴ دوره سه ماهه) ارزیابی کرد. برای مثال تصویر زیر مربوط به صفحه سایت بورس برای شرکت پتروشیمی زاگرس با نماد زاگرس است که در تاریخ ۵ فروردین ماه ۱۳۹۸ گرفته شده است.

از آنجایی که در آن تاریخ صورت مالی سود هر سهم (EPS) ۹ ماهه شرکت منتشر شده است, بنابراین برای محاسبه سود هر سهم(EPS) 12 ماهه گذشته بایستی به ۹ ماهه ۱۳۹۷ و ۳ ماهه چهارم(فصل زمستان) سال ۱۳۹۶ شرکت مراجعه کرد. همان‌طور که پیش از این نیز رؤیت شد پتروشیمی زاگرس در دوره ۹ ماهه ۱۳۹۷ سود هر سهم ۱۳۹۳۴ ریالی را محقق کرده است. بر طبق محاسبات ذیل نیز سود هر سهم فصل زمستان ۱۳۹۶ شرکت نیز معادل ۳۵۶۶ ریال بوده است.

سود هر سهم ۱۲ ماهه ۱۳۹۶ : ۸۱۲۴ ریال

سود هر سهم ۹ ماهه ۱۳۹۶: ۴۵۵۸ ریال

سود هر سهم ۳ ماهه چهارم سال ۱۳۹۶:

۸۱۲۴ – ۴۵۵۸ = ۳۵۶۶

سود هر سهم ۹ ماهه ۱۳۹۷ : ۱۳۹۳۴ ریال

سود هر سهم به روش TTM

۱۳۹۳۴ + ۳۵۶۶ = ۱۷۵۰۰

همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید سود هر سهم گزارش‌شده در سایت بورس اوراق بهادار ۱۷۵۰۰ ریال گزارش شده است. این رویه برای تمامی شرکت‌ها انجام می‌شود.

★ نسبت p/e هر سهم به روش TTM

حال که شیوه برآورد سود هر سهم به روش TTM را فراگرفتید، به توضیح نسبت قیمت به درآمد هر سهم در این روش می‌پردازیم. همان‌طور که پیش از این سود هر سهم (EPS) نیز مطرح شد نسبت P/E از تقسیم قیمت جاری سهم به سود هر سهم به دست می‌آید. تا قبل از اجرایی شدن مدل TTM از سود هر سهم پیش‌بینی‌شده که شرکت‌ها ارائه می‌دادند استفاده می‌شد. اما با اجرایی شدن مدل TTM از سود به‌دست‌آمده ناشی از روش مزبور, استفاده می‌شود. در مثال ما, قیمت پتروشیمی زاگرس ۶۱۱۹۰ ریال بوده است. ازآنجایی‌که سود هر سهم به روش جدید ۱۷۵۰۰ ریال به دست آمده است نسبت P/E در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۹۸ برای پتروشیمی زاگرس برابر ۳٫۴۹ می‌شود:

قیمت جاری سهم پتروشیمی زاگرس : ۶۱۱۹۰ ریال

سود هر سهم به روش TTM : 17500 ریال

نسبت قیمت به درآمد هر سهم پتروشیمی زاگرس:

۶۱۱۹۰ / ۱۷۵۰۰ = ۳٫۴۹

✖ نکات مهمی که باید در رابطه با مدل TTM بدانید

① یکی از مزیت‌های مدل TTM این است که به ما مقدار سود هر سهم را با فرض عدم‌تغییر شرایط در آینده نشان می‌دهد. در نتیجه اگر شرایط بهتری رقم بخورد قطعاً سود هر سهم در روش TTM افزایش پیدا خواهد کرد و این موضوع نمایانگر پتانسیل‌های صعود در آینده خواهد بود. همان‌طور که گفتیم این روش مجموع سودهای هر سهم چهار دوره سه ماهه گذشته سهم را نشان می‌دهد. بنابراین اگر در دوره سه ماهه اخیر عملکرد شرکت بهبود پیدا کند مقدار EPS گزارش‌شده افزایش پیدا خواهد کرد.

② این روش برای شرکت‌هایی که روند سودسازی آن‌ها با نوسان زیادی همراه است کارا نیست. برای مثال شرکتی مانند سایپا که در برهه‌ای سود هر سهم محدود و در برهه‌ای دیگر زیان می‌سازد قطعاً این روش کارایی خود را از دست می‌دهد.

③ این روش برای شرکت‌هایی که با دگرگونی بزرگی در فعالیتشان روبه‌رو می‌شوند، کارایی خود را از دست می‌دهد. برای مثال شرکت صنعتی دریایی ایران با نماد خصدرا تا سال‌های متمادی زیانده بوده است. اما با تغییرات بنیادی که در شرکت رخ داد، این شرکت در سال ۱۳۹۵ سودآور شد. اگر این روش در آن سال نیز حکم‌فرما بود نمی‌توانست اطلاعات تحلیلی مناسبی را به سرمایه‌گذاران مخابره کند.

Eps چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

اگر شما یک متخصص بورس و بازار سهام هستید، بدون شک مفهوم EPS را می دانید. در واقع می توان گفت که EPS یکی از مفاهیم کلیدی است که بر قیمت سهام شرکت ها در بورس تاثیر می گذارد. از آنجایی که هدف سرمایه گذاران از ورود به بازار سهام کسب سود است، EPS می تواند به ما در تعیین سودی که در هر سهم خریداری شده توسط شرکت کمک کند.

با توجه به اهمیت و کاربرد بالای مفهوم EPS در تراکنش ها، توصیه می کنم برای آشنایی کامل با EPS و انواع آن تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

EPS مخفف چیست و به چه معناست؟

EPS مخفف “Earn Per Share” به معنای سود خالص (زیان) هر سهم است. در تعریف کلی، اگر کل درآمد شرکت (سود پس از کسر مالیات) در پایان سال مالی را بر تعداد سهام شرکت تقسیم کنید، تعداد سهام شرکت محاسبه می شود.

با توجه به فرمول محاسبه EPS می بینیم که هر چه سود یک شرکت بیشتر باشد، EPS بیشتر و سودآوری شرکت مورد بررسی بیشتر قرار می گیرد. بنابراین این تجارت می تواند انتخاب خوبی برای سرمایه گذاران فعال در بورس باشد. باید در نظر داشته باشید که برای کسب درآمد خوب، علاوه بر مفهوم EPS باید عوامل دیگری را نیز در نظر بگیرید.

پیشنهاد میشود دو مقاله زیر را مطالعه فرمایید:

کاربرد EPS در بازار بورس چیست؟

همانطور که گفته شد می توانیم وضعیت مالی فعلی شرکت را با استفاده از EPS محاسبه کنیم. علاوه بر این، EPS به ما اجازه می دهد تا عملکرد گذشته شرکت را بررسی کنیم. در واقع با نگاهی به سود شرکت‌ها در طول سال ها، می توان میزان اثربخشی هر کدام را مشخص کرد.

به این ترتیب شرکتی که طی چند سال سود هر سهم را افزایش داده است، به گزینه سرمایه گذاری مطلوب و جذاب تری تبدیل می شود، زیرا در این صورت سرمایه گذاران سودآوری شرکت را بیشتر از ارزش سهام می شناسند. در نتیجه حاضر به سرمایه گذاری در آن شرکت می شوند.

برعکس، شرکت های ناپایدار سرمایه گذاران کمتری را جذب خواهند کرد.

فرمول محاسبه EPS

EPS یا درآمد هر سهم از تقسیم سود خالص بر تعداد کل سهام بدست می آید. درآمد حاصل را می توان در حساب های مالی شرکت (میان دوره یا در پایان دوره) بدست آورد. طبق فرمول با تقسیم این عدد بر تعداد کل سهام شرکت، سود خالص هر سهم یا EPS به دست می آید.

EPS = سود هر سهم = سود خالص شرکت در پایان سال مالی / کل سهام شرکت

توصیه می شود از میانگین وزنی سهام در زمان مناسب برای محاسبه EPS استفاده شود. این به این دلیل است که ممکن است تعداد سهام شرکت ها هر از چند گاهی تغییر کند و ارقام EPS دقیق تری به دست آید. برای مشاهده EPS سهام این مطلب را با تمرکز بالاتری مطالعه کنید تا اطلاعات جامعی در این رابطه به دست آورید.

چگونه EPS سهام را مشاهده کنیم؟

سرمایه‌گذارانی که نمی‌خواهند مستقیماً EPS را محاسبه کنند، می‌توانند به راحتی با استفاده از دو روش به EPS شرکت‌ها پی ببرند. روش اول مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری و روش دوم مراجعه به سایت کدال می باشد.

در روش اول پس از ورود به سایت tsetmc.com به دنبال نام نمادی باشید که می خواهید صفحه مرتبط با نماد روی آن ظاهر شود. اکنون می توانید عدد EPS نماد مورد نیاز را مشابه تصویر زیر مشاهده کنید.

دوم به سایت codal.ir مراجعه کنید و در انتهای صورت سود و زیان EPS های شاخص مورد نظر را با عنوان «سود (زیان) خالص هر سهم – ریال» مشاهده کنید. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا اطلاعات جامع و کاملی در مورد انواع EPS در بورس بدست آورید.

انواع EPS در بورس

به طور کلی انواع EPS در مبادله را می توان به دو دسته «پیش بینی شده » و «تحقق یافته» تقسیم کرد. در زیر به بررسی هر یک از این دو نوع به طور جداگانه خواهیم پرداخت.

EPS پیش بینی شده

در ابتدای هر سال مالی، شرکت ها باید از ارقام سود برای پیش بینی سود هر سهم استفاده کنند. در واقع، آنها انتظار دارند که شرکت در پایان سال سود هر سهم (EPS) مالی به عدد اعلام برسد. این مقدار به عنوان “EPS پیش بینی شده” شناخته می شود.

همانطور که از نام آن پیداست، این EPS فقط پیش نمایش می باشد و در حال حاضر به واقعیت نپیوسته است. پیش بینی می شود این رقم بر اساس نتایج صورت های مالی شرکت و عملکرد قبلی، با هدف ارائه تصویری از نتایج مالی شرکت برای سال مالی آینده باشد.

با توجه به حساسیت سازمان های بورس نسبت به تحقق این مبلغ، کارشناسان بازرگانی با احتیاط خاصی محاسبه و تبلیغ می کنند. در نتیجه EPS های پیش بینی شده معمولا در عمل پیاده سازی می شوند.

لازم به ذکر است که عددی که در سایت tsetmc به صورت EPS مشاهده می شود نیز EPS در نظر گرفته شده است. بنابراین تضمینی برای دستیابی شرکت به این رقم تا پایان سال مالی وجود ندارد.

EPS تحقیق یافته

EPS واقعی سود خالصی است که شرکت در سال مالی گذشته به دست آورده است. در واقع کارشناسان در پایان سال مالی با محاسبه درآمدها و هزینه های شرکت و با محاسبه میزان eps های تحقیق یافته شرکت سود هر سهم (EPS) در پایان سال، عملکرد واقعی شرکت را محاسبه می کنند.

پس از محاسبه EPS های محقق شده، اگر این عدد بیشتر از EPS مورد انتظار شرکت باشد، نشان دهنده یک برنامه رشد جدید برای شرکت در نظر گرفته می شود. اگر EPS واقعی کمتر از EPS تحقیق یافته باشد، وقوع رکود اقتصادی را می‌توان عاملی منجر به آن دانست.

EPS بالا خوب است یا پایین؟

همانطور که در بالا ذکر شد، EPS بالا نشان دهنده سود بیشتر شرکت است، اما باید توجه داشت که این لزوما به معنای ارزش سهام شرکت نیست. برای درک بهتر موضوع را با مثال توضیح می دهیم.

شرکت های X و Y را تصور کنید که سود مساوی دارند. بنابراین اگرچه سرمایه شرکت X اغلب چندین برابر بیشتر از شرکت Y بوده. در این مثال، با بررسی سایر دستورالعمل ها، متوجه می شویم که شرکت Y در آن دوره عملکرد بهتری داشته است.

بنابراین برای مقایسه EPS شرکت های بورسی باید تمامی پارامترهای شرکت اعم از ارزش سرمایه شرکت، نوع فعالیت و نوع صنعت و … را در نظر گرفت. به خاطر داشته باشید که EPS تنها یکی از بسیاری از پارامترهای اساسی برای تجزیه و تحلیل شرکت ها است و سایر عوامل نیز باید در نظر گرفته شوند تا به گزینه سرمایه گذاری مناسب برسیم. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا اطلاعات جامع و کاملی در مورد EPS بعد از افزایش سرمایه به شما بدهیم.

EPS بعد از افزایش سرمایه چیست؟

به طور معمول، شرکت ها پس از افزایش سرمایه، افت EPS را تجربه می کنند. دلیل این امر افزایش تعداد سهام شرکت در نتیجه افزایش سرمایه است که منجر به کاهش کلی سود قابل انتساب به سهم خواهد شد.

لازم به ذکر است که این کاهش با افزایش سودآوری شرکت قابل جبران است. در واقع، شرکتی که برای بهبود عملکرد خود سرمایه جذب می کند و برنامه هایی از قبل برای بهبود سودآوری شرکت در آینده طراحی کرده است، مطمئناً به زودی می تواند این کاهش را جبران کند و EPS مناسب را دوباره به دست آورد. بنابراین توصیه می کنیم در دوره جاری فقط به EPS های شرکت توجه کنید و دوره را ارزیابی کنید.

نحوه انتخاب بهترین EPS

اگر می خواهید بهترین EPS را برای خود انتخاب کنید لازم است به سه نکته زیر حتما توجه کنید.

مقادیر گذشته EPS

ما مقادیر EPS را بر اساس سال بررسی می کنیم و آنها را با هم مقایسه می کنیم. اگر این میزان هر سال نسبت به سال قبل افزایش یابد، نشان دهنده رشد خوبی برای شرکت بوده و نشانه خوبی است. اگر این میزان نسبت به سال های گذشته کاهش پیدا کند، این نشانه خوبی نیست. اما لازم نیست در همین جا متوقف شوید.

دلایل این کاهش را بررسی می کنیم. چون ممکنه دلیلی داشته باشد با کاهش تعداد EPS ها در گذشته اخیر، شرکت علت خود را نشان می دهد. دلایل شرکت بستگی به ما دارد و اینکه آیا آن را می‌پذیریم یا نه و در آن شرکت سرمایه گذاری می کنیم.

مقایسه با دیگر شرکت های موجود در صنعت بورس

این یک روش بسیار مفید برای مقایسه نسبت EPS یک شرکت با شرکت های دیگر در همان گروه است. ما حتی می توانیم این کار را برای سایر نسبت های مالی انجام دهیم. این امر به این دلیل است که شرکت‌های فعال در این صنعت با عوامل کلان اقتصادی مانند سیاسی، جمعیت شناختی و … مانند آن مواجه هستند. به عنوان مثال اگر EPS شرکتی 2000 باشد و EPS شرکت های این گروه صنعتی 1500 تومان باشد، می توان گفت که شرکت ما در این معیار نتیجه خوبی گرفته است.

در طول تحلیل مالی شرکت سعی می سود هر سهم (EPS) کنیم بررسی کنیم که آیا سهام ارزش خرید دارد یا خیر؟ EPS در این بررسی به ما کمک نمی کند. برای این ما به نسبت P / E دست پیدا می کنیم! زیرا EPS به ما نمی گوید که آیا سهام ارزش خرید دارد یا خیر.

نسبت P/E هر سهم با قیمت بازار آن مرتبط است و بنابراین به ما کمک می کند ارزش سهام را تخمین بزنیم. EPS بدون در نظر گرفتن نسبت P / E اطلاعاتی به ما نمی دهد.

معایب EPS چیست؟

• جریان نقدی نشان می دهد که توانایی شرکت برای بازپرداخت وام های خود در محاسبه EPS لحاظ نشده است.

این بدان معنی است که شرکت ممکن است EPS بالا اما جریان نقدی پایینی داشته باشد. بنابراین، قبل از تصمیم گیری نهایی در مورد انتخاب شرکت برای سرمایه گذاری، باید عوامل مهم دیگری را در نظر بگیریم تا بتوانیم قضاوت دقیقی در مورد وضعیت کلی شرکت، سودآوری و عملکرد شرکت در بازاربه دست بیاوریم.

• EPS تنها یک قطعه کوچک از پازل تحلیل مالی یک شرکت است و نمی تواند اطلاعات جامعی را در اختیار ما قرار دهد.
  نگاه کردن به سود و زیان می تواند به ما در درک هزینه های یک شرکت و نحوه مدیریت هزینه ها کمک کند.

محدودیت های EPS

• رشد EPS نمی تواند به طور قابل اعتماد نرخ رشد آینده را پیش بینی کند. به عبارت دیگر کیفیت سود باید در نظر گرفته شود.
• مستقل از تورم محاسبه می شود. نرخ رشد واقعی EPS ممکن است با نرخ رشد اسمی آن متفاوت باشد.
• EPS تحت تأثیر انتخاب سیاست های حسابداری مدیریت و برنامه ریزی معاملات است که بر مقایسه بین شرکت ها تأثیر می گذارد.
• با توجه به اینکه نوسان سود شاخصی از ریسک شرکت است و باعث نوسانات بازار سهام میشود، مدیران تمایل دارند با انتخاب روش های حسابداری و برنامه های معاملاتی، سود را هموار کنند. بنابراین، EPS ممکن است به صلاحدید مدیران باشد.
• EPS بر ساختار سرمایه تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، تغییر در تعداد سهام دریافتی در نتیجه انتشار سهام پاداش (سود سهام) بر میزان EPS دوره های جاری و گذشته تأثیر می‌گذارد و این امر مقایسه شرکت ها را دشوار می کند.

محاسبه EPS به روش TTM

ممکن است این عبارت را در صفحه شاخص بورس دیده باشید: “EPS بر اساس سود و زیان 12 ماه گذشته (TTM) است. حتما شما هم می خواهید بدانید که TIM به چه معناست؟

اگر EPS یک شرکت در یک دوره 12 ماهه محاسبه شود، به آن TTM می گویند. این EPS کاملاً بر اساس داده های سال گذشته محاسبه می شود. TTM مخفف Trailing Twelve Month است.

برای مشاهده EPS مبتنی بر TTM، می‌توانیم به صفحه نماد شرکت در www.tsetmc.com مراجعه کنیم.

سخن پایانی در مورد EPS

در این مقاله سعی کرده ایم که توضیح دهیم EPS

• به سود حاصل شده هرسهم از سهام گفته می شود
• خوب است به روش سود هر سهم (EPS) درآمد عملیاتی به دست آید
• آن را در کنار سایر نسبت های مالی بررسی کنیم

اگر تمامی این موارد را به خوبی در نظر داشته باشید، قطعا موفق تر عمل خواهید کرد. توصیه می کنمی که هیچ گاه بدن آگاهی و تجربه از آنها استفاده نکنید.

امیدواریم با مطالعه این مطلب اطلاعات خوب و مفیدی در مورد EPS بدست آورده باشید.

مدیریت مالی؛ سود هر سهم (EPS)

یکی از اقلام مهم صورتحساب سود و زیان سود هر سهم (EPS) است. چنانچه طبق گفته هندریکسون نسبت‌های مربوط به سود هر سهم از نوع اطلاعاتی است که بیش از بقیه مورداستفاده قرارگرفته و ارائه می‌گردد.

یکی از دلایل شهرت داده‌های مزبور این است که افراد تصور می‌کنند که آن‌ها برای پیش‌بینی سود تقسیمی و قیمت آتی سهام شرکت‌ها می‌توانند اطلاعات مفیدی ارائه نمایند. همچنین تصور بر این است که آن‌ها ازنظر قضاوت درباره اثربخشی مدیریت و سیاست تقسیم سود اطلاعات مهم و اثرگذاری ارائه می‌کنند.

این شاخص مالی نقش به سزایی در ارزشیابی اوراق بهادار دارد. اگرچه امروزه مدل‌های تنزیل سود تقسیمی بیشتر موردتوجه سرمایه‌گذاران و نشریات سرمایه‌گذاری است، ولی تحلیلگران اوراق بهادار این روش را بیشتر از مدل‌های تنزیل سود تقسیمی به کار می‌گیرند. ازجمله یکی از کاربردهای آن محاسبه نسبت قیمت به سود هر سهم (P/E) است که در ارزشیابی اوراق بهادار استفاده می‌شود.

کمیته گزارشگری برون‌سازمانی بر این باور بود که توانایی سازمان در پرداخت سود تابعی از متغیرهای زیر است:
1ـ خالص جریان‌های نقدی حاصل از عملیات
2ـ جریان‌های نقدی غیرعملیاتی
3ـ جریان‌های نقدی حاصل از تغییر در سطح یا میزان سرمایه‌گذاری به‌وسیله سهامداران یا اعتباردهندگان
4ـ جریان‌های نقدی حاصل از سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها
5ـ جریان‌های نقدی حاصل از ادعاهایی که اولویت‌دارند
6ـ جریان‌های نقدی حاصل از رویدادهای تصادفی
7ـ نگرش مدیریت نسبت به موجودی اقتصادی
8ـ سیاست سود تقسیمی که به‌صورت نقد پرداخت می‌شود(ریاحی،1381).