نحوه محاسبه شاخص کل بورس

شاخص کل (TEDPIX) چیست و چه معنایی در بورس ایران دارد؟

شاخص بورس چیست؟ افزایش و کاهش شاخص بورس به چه معناست؟

اگر می‌خواهید به زبانی ساده بدانید که شاخص بورس چیست؟ و با شاخل کل بورس و شاخص بازار بورس آشنا شوید، این مطلب را مطالعه کنید.

این روزها بازار بورس بسیار رونق گرفته و میزان مراجعه مردم به کارگزاری‌های بزرگی مانند کارگزاری مفید و آگاه بیش از گذشته شده است. سرمایه‌‌گذاران بازار بورس برای کسب درآمد بیشتر از این بازار پرریسک معمولا عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار می‌دهند. در واقع می‌توان گفت که موفقیت در این بازار نیازمند ارزیابی مستمر وضعیت بازار و روند قیمت یا سود سهام شرکت‌ها در دوره‌های مختلف است. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که در ارزیابی بازار سرمایه بسیار مفید است تحلیل شاخص بورس است.

شاخص بورس چیست؟

اصطلاح شاخص یا Index بیانگر عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات یک یا چند متغیر را در طول مدت‌زمان معینی اندازه‌گیری کرد. در بازار بورس هم شاخص‌های متعددی برای نشان دادن وضعیت عمومی این بازار وجود دارند. هر شاخص دارای فرمول محاسباتی خاص خودش است و هر کدام از آن‌ها جنبه‌های مختلفی از وضعیت گذشته و فعلی بازار بورس را نشان می‌دهند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با تعریف هر کدام از این شاخص‌ها آشنا کنیم.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: حجم مبنا چیست و چگونه آن را محاسبه و استفاده کنیم؟

شاخص کل یا TEPIX

برای آن که بدانید شاخص بورس چیست ، با ید با مفهوم شاخص کل یا TEPIX آشنا شوید. شاخص کل یا شاخص قیمت پرکاربردترین شاخص بورس است و بیانگر میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه است که می‌تواند بازدهی این بازار را نشان دهد. بنابراین اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال ۲۰ هزار واحد باشد و در پایان سال با ۱۰ هزار واحد افزایش به ۳۰ هزار واحد برسد معنای آن این است که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در آن سال ۵۰ درصد بوده است.

البته این نکته را هم باید ذکر کنیم که تاثیر شرکت‌های بزرگ در افزایش یا کاهش شاخص کل بسیار زیاد است و این امر شاید یکی از نقاط ضعف این شاخص باشد. برای مثال، اگر اکثر سهام بازار با درصدهای منفی معامله شوند، چند معامله نحوه محاسبه شاخص کل بورس با درصد مثبت بر روی سهام شرکت‌های بزرگ می‌تواند شاخص کل بورس را مثبت کند و برعکس. البته برای رفع این مشکل از شاخص کل هم‌وزن استفاده می‌کنند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

محاسبه شاخص کل: اگر بخواهیم شاخص کل را براساس فرمول بیان کنیم به صورت زیر خواهد بود:

( ارزش جاری بازار در زمان مبدا / ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه )* 100 = شاخص کل

ارزش جاری بازار، از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به دست می‌آید. خود ارزش جاری هر شرکت برابر است با حاصلضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر سهم شرکت. ارزش جاری بازار در زمان مبدا نیز مربوط به مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس در سال پایه می‌شود. در بورس اوراق بهادار تهران، سال ۱۳۶۹ به‌عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود.

شاخص کل (قیمت) هم‌وزن

شاخص کل هم‌وزن یکی دیگر از شاخص‌های مهم بازار بورس است که تاثیر همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را به‌طور برابر در محاسبه شاخص کل در نظر می‌گیرد. بنابراین در این شاخص برخلاف شاخص کل، وزن و اندازه شرکت‌ها تاثیرگذار نیست و میزان بازدهی قیمت سهام شرکت‌ها بدون در نظر گرفتن بزرگی آن‌ها محاسبه می‌شود. بنابراین اگر شما از تمامی شرکت‌های حاضر در بورس به تعداد مساوی سهم داشته باشد، شاخص کل هم‌وزن میزان بازدهی آن سبد سهام را برایتان نشان خواهد داد.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: تحلیل تکنیکال چیست و چگونه در آن حرفه‌ای شویم؟

محاسبه شاخص هم‌وزن: این شاخص از تقسیم سهام تعدادی شرکت خاص در دو سال و ضرب حاصل جمع در 100 به دست می‌آید.

(حاصل جمع سهم همان شرکت‌ها در سال دوم / حاصل جمع سهم شرکت‌ها در سال اول ) *100 = شاخص کل هم‌وزن

شاخص بازده نقدی

شاخص دیگر در بازار بورس شاخص بازده نقدی (سود) است. این شاخص برخلاف شاخص کل که میانگین تغییرات قیمت شرکت‌ها را محاسبه می‌کند، میانگین بازده سود نقدی پرداختی از سوی آن‌ها به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین هر وقت شاخص سود نقدی رو به کاهش بود، به این معنی است که شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی کمتری بین سهامداران خود تقسیم کرده‌اند.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX

شاخص قیمت همانطور که از نامش پیداست بیانگر میانگین تغییرات قیمت و بازده نقدی سهام شرکت‌های نحوه محاسبه شاخص کل بورس حاضر در بازار بورس است که می تواند بازده کل سرمایه گذاری بر روی اوراق سهام را در طی یک دوره معین نشان دهد. البته این شاخص نیز همان مشکل شاخص کل را دارد و تاثیرگذاری شرکت‌های بزرگ در آن بیشتر است.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: هنگام قطعی اینترنت چگونه در بورس معامله کنیم؟

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

سهام آزاد شناور به سهام‌هایی گفته می‌شود که سهام‌داران قصد نگه‌داری آن را ندارند. در هر شرکت تعدادی از سهام‌داران، سهم‌های خریداری شده را حفظ می‌کنند. سهام آزاد شناور سهمی است که خریداران آن قصد نگه‌داری سهم را ندارند و احتمالا به زودی فروش می‌رود. در واقع سهمی که سهام دار قصد حفظ آن را ندارد به عنوان سهم آزاد شناور شناخته می‌شود.

محاسبه سهام آزاد شناور نیز مشابه با شاخص کل محاسبه می‌گردد، تنها تفاوت در آن جاست به جای استفاده از کل سهام منتشر شده در وزن دهی شرکت‌ها در سبد شاخص، سهم شناور آزاد شرکت‌ها محاسبه می‌شود و به این ترتیب شاخص سهام آزاد یا TEFIX به دست می‌آید.

شاخص ۵۰ شرکت فعال

این شاخص سطح عمومی قیمت ۵۰ شرکت فعال بورس را نشان می‌دهد. هر سه ماه یکبار، شرکت‌هایی که خرید و فروش سهام آن‌ها آسان‌تر و سریع‌تر از سایر شرکت‌ها صورت بگیرد در این شاخص قرار می‌گیرند. بنابراین فاکتور اصلی در انتخاب این ۵۰ شرکت، قابلیت نقدشوندگی آن‌هاست و این شاخص میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارایه می‌کند.

راز ثروت

شاخص بورس چگونه محاسبه می شود؟
این شاخص در 11ماه نخست امسال بیش از 100درصد رشد کرد. پرسش اینجاست که آیا فعالان بورس درست استدلال می‌کنند؟ شاخص کل بورس تهران فراز و نشیب‌های زیادی را پشت‌سر گذاشته است. در گذشته شاخص کل بورس تهران از میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورس به دست می‌آمد و به همین دلیل تا قبل از آذر ماه سال87 به شاخص کل بورس تهران شاخص قیمت هم گفته می‌شد اما از آذر ماه سال87 تاکنون مولفه سود نقدی شرکت‌ها در شاخص بورس محاسبه می‌شود. در واقع شاخص بورس تهران حاصل جمع افزایش قیمت سهام و سود نقدی شرکت‌های بورس است، به همین دلیل است که به آن شاخص قیمت و سود نقدی هم می‌گویند. موضوع این است که روش محاسبه شاخص بر مبنای چنین فرمولی میزان شتاب و سرعت رشد شاخص را بیشتر نشان می‌دهد. برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند که مدل جدید شاخص که به‌عنوان شاخص کل بورس از اواخر سال87 طراحی و مورد محاسبه قرارگرفته، بیانگر واقعیت بازار نبوده و از سقوط پی‌در‌پی شاخص جلوگیری می‌کند.
بورس اوراق بهادار تهران از فروردین ماه 1369 اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت برمبنای عدد پایه 100 و با نام تپیکس (TEPIX) کرد که این شاخص، نماگر تغییرات قیمت کل بازار بوده و به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شد.
این شاخص در آن زمان 52 شرکت را دربرمی‌گرفت و درصورتی‌ که نماد شرکتی بسته بود یا برای مدتی معامله نمی‌شد، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شد و تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در این شاخص بود که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت‌های بزرگ در شاخص می‌شد.
در این میان شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص بازده کل با نماد TEDPIX از فروردین1377 در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی متأثر می‌شود. این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در بردارد و شیوه وزن‌دهی و محاسبه آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX) است و تنها تفاوت میان آن در شیوه تعدیل آنهاست، به‌طوری که شاخص قیمت و بازده نقدی علاوه بر موارد تعدیل شاخص قیمت، درصورت پرداخت سود نقدی نیز تعدیل می‌شود. علاوه بر این شاخص بازده (سود) نقدی که با نماد TEDIX منتشر می‌شود، بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌هاست و مقدار آن از تقسیم پایه شاخص کل قیمت (TEPIX) بر پایه شاخص بورس (قیمت و بازده نقدی)(TEDPIX)، به دست می‌آید.

چرا محاسبه شاخص کل بورس تغییر کرد؟
شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، شاخص 50 شرکت فعال‌تر شاخص تالار اصلی و فرعی از شاخص‌هایی بودند که در بورس اوراق بهادار تهران مورد محاسبه قرار می‌گرفتند ولی در راستای اجرای بند 3 مصوبه شورای بورس و اوراق بهادار در تاریخ هشتم مرداد86، مقرراتی برای تغییر در محاسبه شاخص بورس به پیشنهاد هیأت مدیره سازمان بورس ارائه شد و در تاریخ 30 اردیبهشت 1387 در 10 ماده و 3 تبصره دستورالعمل نحوه تغییر شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید تصویب شد.
بر اساس این مصوبه بود که شورای بورس اقدام به انتشار مقررات اجرایی نحوه تغییر در شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید در بازار سهام کرد و همزمان با راه‌اندازی نرم‌افزار جدید معاملات موسوم به جم در روز 16 آذرماه، شاخص قیمت و دیگر شاخص‌های بورسی تغییراتی نسبت به گذشته پیدا کردند، به‌طوری که شاخص بازده نقدی و قیمت از سال87 به‌عنوان شاخص کل در بورس معرفی شد و در حال حاضر به جای شاخص قیمت، شاخص کل بورس به همراه شاخص صنعت، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و شاخص آزاد شناور و شاخص 30 شرکت بزرگ در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه می‌شود.
شاخص قیمت که به‌عنوان شاخص قدیم بورس مطرح است در گذشته بر اساس تغییرات قیمت سهام بازار محاسبه می‌شد، به‌طوری که تغییرات تمام شرکت‌های بورسی در این شاخص لحاظ می‌شد اما در محاسبه فعلی شاخص قیمت از قیمت تعدیل شده استفاده می‌شود، به‌طوری که قیمت سهم پس از تقسیم سود نقدی کاهش پیدا می‌کند که در محاسبه جدید، پایه شاخص به اندازه سود تقسیم شده، تعدیل می‌شود تا تاثیری بر شاخص نگذارد. لذا شاخص قیمت تنها بر اساس تغییرات قیمت محاسبه می‌شد ولی شاخص سود نقدی اثر تقسیم سود را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد.

به‌عنوان مثال، در محاسبه جدید شاخص درصورتی که قیمت سهام یک شرکت بورسی قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه یک‌هزار و 200 ریال باشد و این شرکت 200 ریال سود در مجمع تقسیم کند، در روز گشایش نماد تغییرات قیمت نسبت به مبلغ یک هزار ریال انجام می‌شود تا تاثیری در شاخص به وجود نیاید.
اما درگذشته نحوه محاسبه شاخص به گونه دیگری بود، به‌طوری که اگر سهام یک شرکت بورسی یک‌هزار و 200ریال بود و در مجمع 200ریال سود تقسیم می‌کرد، نماد با قیمت1100 ریال باز می‌شد که این امر شاخص را منفی می‌کرد. بنابراین در محاسبه جدید، تغییرات شاخص نسبت به مرز یک هزار ریال برای شرکت مذکور انجام می‌شود تا تاثیری در شاخص ایجاد نشود.

اشکالات شاخص فعلی بورس
به این ترتیب با تغییرات ایجاد شده در محاسبه شاخص بورس تهران، در شاخص فعلی، قیمت سهام یک شرکت قبل از مجمع منهای سود تقسیمی این شرکت محاسبه می‌شود که عمده‌ترین اشکال محاسبه آن در این است که امکان مقایسه شاخص با گذشته از بین رفته و نمی‌توان بر مبنای اعداد سال گذشته به یک نتیجه منطقی در مورد روند حرکت شاخص در سال‌جاری رسید.
علاوه بر این سود نقدی شرکت‌ها در زمان بازگشایی نماد سهام آنان پس از مجمع از مخرج کسر محاسبه بازدهی کسر می‌شود که سبب رشد در محاسبه شاخص می‌شود و دلیل این موضوع نیز تلاش برای جلوگیری از نزول شاخص در دوران نزول است. عدم تطابق حرکت شاخص با حرکت قیمت‌ها، سردرگمی سهامداران و کاهش اعتماد به شاخص از جمله انتقادات وارده به شاخص جدید است که این مسائل موجب شده کارکرد شاخص به‌عنوان نماگر رویه کلی بازار در پرده ابهام قرار گیرد. بر این اساس است که برخی از فعالان بازار سرمایه نسبت به نحوه محاسبه شاخص، افزایش و مقایسه آن اعتراض داشته و معتقدند که شاخص‌های قدیمی نیز باید در نرم‌افزار جدید معاملاتی بورس تعریف و برای عموم نمایش داده شوند. با واقعی‌کردن شاخص و پذیرش اشتباهات شاخص می‌توان بازار را از فشار زیاد رهانید و سرمایه‌گذاران را از نگرانی بیرون آورد.

آیا رشد شاخص ارتباطی به تغییر فرمول دارد؟
رشد شاخص بورس به تبع تغییر فرمول محاسبه، از بازده قیمت به بازده نقدی و قیمت، فارغ از منطق تغییر شاخص این سؤال را مطرح می‌کند که آیا این تغییر اساسا درست و منطقی بوده یا نه و آیا رشد اخیر شاخص بورس ارتباطی به تغییر فرمول محاسبه آن دارد؟
در این میان یکی از کارگزاران بورس نحوه محاسبه شاخص کل بورس را مورد توجه قرار داد و گفت: یکی از اشکالات محاسبه شاخص کل بورس این است که اگر 5درصد سهام شرکت در بورس پذیرفته شده باشد، کل شرکت در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. لذا باید شاخصی مورد محاسبه قرار گیرد که بیان‌کننده وضعیت بازار باشد. وی با بیان اینکه شاخص کل بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی پیوند زده شده است، ادامه داد: در محاسبه شاخص قدیم زمانی که شرکت‌ها سود تقسیم می‌کردند، شاخص کاهش پیدا می‌کرد ولی شاخص جدید طوری محاسبه می‌شود که با تقسیم سود شاخص افزایش می‌یابد، به‌طوری که در حال حاضر نیمی از بازدهی بورس از ابتدای سال تاکنون به‌دلیل برگزاری مجامع و تقسیم سود نقدی است.

شاخص فعلی واقعی‌تر از شاخص قبلی است
در این میان مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار نظر دیگری دارد و معتقد است که شاخص کلی که در حال حاضر در بورس تهران محاسبه می‌شود واقعی‌تر از شاخص قبلی است. دکتر حسن قالیباف‌اصل در پاسخ به این سؤال که آیا شاخص کل بورس واقعیت‌های بازار را نشان می‌دهد یا نه گفت: شاخصی که در گذشته به نام شاخص قیمت مورد محاسبه قرار می‌گرفت، بخشی از واقعیت را نشان می‌داد که آن واقعیت فقط بازده به خاطر تغییرات قیمت بود ولی شاخص فعلی، بازده کل را نشان می‌دهد که هم شامل تغییرات قیمت و هم سود نقدی است؛ لذا شاخص کلی که در حال حاضر محاسبه می‌شود واقعی‌تر است زیرا کل واقعیت بازار را نشان می‌دهد.

رشد پی‌در‌پی شاخص فعلی
آمار روند حرکتی شاخص بورس از سال83 تاکنون بیانگر واقعیت دیگری است و این موضوع را به ذهن متبادر می‌کند که شاخص جدید برای رشد طراحی شده است! به‌طوری که شاخص قدیم بورس اوراق بهادار کشور که تنها با احتساب بازده قیمت محاسبه می‌شد در بهترین حالت و بالاترین رقم خود توانست در سال82 به رقم 3هزار و 809 واحد برسد و بعد از آن روند نزولی را طی کرد.
آمار حرکت شاخص کل بورس از ابتدای سال88 و بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص، نشان می‌دهد که شاخص کل بورس از همان ابتدای سال روند صعودی خود را آغاز کرد و از کانال 7هزار واحد در ابتدای سال به 12هزار و 537 واحد در پایان سال رسید. اما این پایان ماجرا نبود و روند پرشی و جهشی شاخص کل بورس طبق فرمول جدید در سال89 به اوج خود رسید و این متغیر مهم اعداد 13هزار، 14هزار، 15هزار، 16هزار، 17هزار و در نهایت 18هزار را فتح کرد که بیشترین رکورد شاخص بورس نیز مربوط به فصل مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها بوده است.
این حرکت در سال‌های 90، 91 و 92 هم تکرار شد، به گونه‌ای که شاخص بورس در این سال‌ها، به‌خصوص امسال رشد فزاینده‌ای را تجربه کرد و از 38هزار واحد در رکوردی بی‌سابقه به 80هزار واحد رسید. همانطور که آمار نشان می‌دهد بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص کل، این متغیر مهم هیچ‌گاه شاهد سقوط 5 هزار واحدی همانند سال‌های83 تا 87 نشده و همواره مسیر خوش و خرمی را پیموده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نحوه محاسبه شاخص‌های اصلی بورس تهران را مورد ارزیابی قرار داده و با توجه به انتقادات وارده بر نحوه محاسبه شاخص پیشنهادهای جدیدی برای نحوه محاسبه ارائه کرده است. همچنین این مرکز اعلام کرد که با توجه به اهمیت حیاتی وجود اطلاعات در بازارهای مالی ضروری است که شاخص قیمت برای تمامی روزهای کاری بورس از تاریخ انقطاع آن در آذرماه 1387 تاکنون محاسبه و منتشر شود؛ لذا این مرکز پیشنهادهایی برای محاسبه شاخص ارائه کرد.
این مرکز عنوان کرد از آنجا که محاسبه شاخص برای تمامی ساعات معاملاتی دشوار است پیشنهاد می‌شود حداقل شاخص قیمت بر مبنای قیمت روزانه (قیمت آغازین، پایانی یا میانگین این دو) محاسبه شده و در اختیار فعالان بازار قرار گیرد. این کار، عملا امکان انتخاب یکی از دوشاخص قیمت یا بازده کل را برای فعالان بازار فراهم می‌کند. مدیرعامل شرکت بورس در مهرماه امسال در نشست خبری اظهار کرد: قرار است شاخص بازده نقدی منتشر شود که مستقل از شاخص کل، بازده نقدی و بازده قیمت را مورد محاسبه قرار دهد.
به گفته قالیباف‌اصل، نرم‌افزار این سیستم توسط شرکت بورس در حال تهیه است تا اطلاعات را از سیستم معاملات بگیرد زیرا سیستم معاملات بورس محاسبه شاخص را انجام می‌داد اما تنظیمات آن به شکلی بود که شاخص کل را محاسبه می‌کرد که امیدواریم با طراحی این نرم‌افزار، شرکت بورس بتواند شاخص قیمت را محاسبه کند. وی اعلام کرد:‌ به‌دنبال این هستیم تا نرم‌افزاری طراحی شود که مانند شاخص کل بتواند هر لحظه از زمان بازار مورد محاسبه قرارگیرد و اطلاعات را در اختیار بازار قرار دهد.

تقسیم سود نقدی شاخص را بالا می‌برد
حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل شرکت بورس در مورد اینکه آیا رشد اخیر شاخص به تغییر فرمول محاسبه آن ارتباطی دارد یا نه، گفت: در ماه‌هایی از سال سود نقدی روی رشد شاخص اثرگذار است و آن هم‌زمانی است که مجمع عادی شرکت‌ها برگزار می‌شود و شرکت‌ها سود نقدی تقسیم می‌کنند ولی زمانی که مجمع برگزار نمی‌شود، شاخص قیمت هر تغییری کند، شاخص کل نیز همانقدر دچار تغییر می‌شود. وی اضافه کرد: لذا تقسیم سود نقدی که در شاخص بورس اثرگذار است فقط مربوط به ماه‌هایی از سال و معمولا در تیر ماه و فصل مجامع شرکت‌هاست و در مابقی ماه‌های سال این موضوع تاثیری روی شاخص کل بورس ندارد. قالیباف‌اصل در ادامه تاکید کرد: شاخص اصلی بورس همان شاخص کل است که شاخص کاملی بوده و در آینده نیز نحوه محاسبه آن تغییری نمی‌کند.

شما می توانید مطالب بیشتری را در کانال تلگرامی من ملاحظه فرمایید.
————————————————————
* یکی از آموزش های اولیه در کشورهای توسعه یافته، آموزش مفاهیم اقتصادی می باشد.
اگر احساس می کنید این آگاهی برای دیگران نیز لازم است، لطفاً آن را در اختیار آنها قرار دهید.

شاخص بورس چیست؟

شاخص-کل-بورس-چیست؟-منظور-از-شاخص-بورس

مقدمه

سرمایه گذاری در بازار بورس امروزه به عوان یکی از رایج ترین انواع روش های سرمایه گذاری شناخته می شود. به عبارت کلی همه افراد جامعه با هر میزان سرمایه و حتی دانش می توانند وارد بازار بورس شده و از امکانات و سوددهی آن استفاده کنند. اما قطعا برای افراد تازه کار در شروع مسیر سوالات و ابهامات زیادی وجود دارد. بنابراین ما در بورس فردا با مقالات آموزشی بورس و اصطلاحات رایج آن در خدمت شما عزیزان هستیم. اما یکی از سوالات بسیار کاربردی این است که منظور از شاخص بورس چیست؟ شاخص کل بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟ در ادامه این مقاله برای آشنایی با مفهوم شاخص بورس و شاخص کل با ما همراه باشید.

شاخص بورس چیست؟

اگر اخبار روز را دنبال کرده باشید احتمال می دانید که شاخص کل بورس ایران از ابتدای سال 99 تا کنون با رشد 200 هزار واحدی رو به رو بوده است. یعنی رشدی برابر با 40 درصد! اما سوال اینجاست که شاخص بورس چیست و منظور از شاخص کل بورس چیست؟

به طور کلی منظور از شاخص بورس، معیار و یا عددی است که با توجه به آن عملکرد بازار بورس در مدت زمان مشخصی، سنجیده می شود. به عبارت دیگر افراد می توانند با مطالعه شاخص بورس به رشد و یا عدم رشد سهام شرکت ها پی ببرند. در شاخص بورس اطلاعات قابل توجهی نظیر تغییرات قیمتی نهاد ها و شرکت ها قابل بررسی و سنجش می باشد. البته ذکر این نکته لازم و ضروری است که معیار و یا شاخص های زیادی برای ارزیابی بازار سرمایه وجود دارد که سرمایه گذاران می توانند با توجه و مطالعه آن ها نسبت به حرید و فروش سهام در نماد های مختلف اقدام کنند. برای مثال:

• شاخص هم‌ وزن
• شاخص قیمت
• شاخص بازده نقدی
• شاخص صنعت
• شاخص مالی
• شاخص سهام آزاد شناور
• شاخص بازار اول
• شاخص بازار دوم
• شاخص ۵۰ شرکت برتر
• شاخص ۳۰ شرکت برتر
• شاخص بازده نقدی
• شاخص کل قیمت .

همانطور که مشاهده کردید، در بورس شاخص های متعددی وجود دارد. بدیهی است هر یک از این شاخص ها به عنوان معیاری برای سنجش موارد خاصی کاربرد دارد. به عبارت دیگر هر شاخص، در بردارنده اطلاعات خاصی می باشد. که مطالعه آن ها برای سهام داران خالی از لطف نیست.

شاخص کل بورس چیست؟

همانطور که گفته شد منظور از شاخص بورس معیار و یا عددی است که با توجه به آن می توان عملکرد یک شرکت را در بازه زمانی مشخصی مورد ارزیابی قرار داد. برای مثال شاخص کل بورس از ابتدای سال 99 تا به حال با رشد 40 درصدی رو به رو بوده است. همچنین کارشناسان پیش بینی می کنند که شاخص کل بورس در روز های آتی با رشد بیشتری نیز رو به رو باشد. اما منظور از شاخص کل بورس چیست؟

در بورس شاخص های متعددی وجود دارد. یکی از مهم ترین این شاخص ها، شاخص کل بورس یا شاخص کل قیمت می باشد. در میان شاخص و معیار های سنجش در بورس، شاخص کل بورس از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به عبارت دیگر مهم ترین شاخصی که در بازار بورس مورد استفاده قرار گرفته و در اخبار پیگیری می شود، شاخص کل قیمت می باشد. شاخص کل شامل اطلاعات مهمی نظیر تغییرات قیمتی تمام شرکت‌ های فعال در بورس و شاخص صنعت شرکت ‌های تولید کننده می باشد. به همین دلیل مطالعه این شاخص برای سرمایه گذاران از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

شاخص کل بورس نشان ‌دهنده تغییرات کل قیمت نماد ها در بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام را در بازار مشخص می ‌کند. به عنوان مثال وقتی شاخص کل رشد دو درصد است، یعنی میانگین قیمت پایانی سهام شرکت ‌های بورسی با توجه به ارزش معاملات آن ها دو درصد افزایش یافته است. اما شاید برای شما سوال باشد که چرا مطالعه شاخص کل برای سرمایه گذاران اهمیت دارد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که شاخص کـل یا شاخص قيمت بيانگر سطح عمومی قيمت و سود سهام شرکت ‌های پذيرفته شده در بورس می باشد. بنابراین تغييرات شاخص کل در واقع بيانگر ميانگين بازدهی در بورس است

شاخص کل بورس چگونه محاسبه می شود؟

در پاسخ سوال شاخص بورس چیست؟ دریافتیم که منظور از شاخص معیاری برای سنجش میزان میانگین بازدهی نماد های بورس می باشد. اما این شاخص چگونه محاسبه می شود؟ برای پاسخ به این سوال لازم است تا به یک مثال توجه کنید: فرض کنید که شما به عنوان سرمایه گذار، سهام یک شرکت را با قیمت 150 تومان خریداری کرده اید. اگر در پایان سال معاملاتی، قیمت سهام شما به 180 تومان افزایش پیدا کند و همچنین شرکت نیز 15 تومان به عنوان سود نقدی برای سهام داران در نظر بگیرد، میزان سود شما مجموعا 45 تومان خواهد بود. بنابراین بازدهی شما بعد از گذشت یک سال معاملاتی برابر 30 درصد خواهد بود. زيرا سرمايه شما از 150 تومان به 195 تومان افزايش يافته است. اما این بازدهی تنها مربوط به شما است.

اما در شاخص کل بورس، می توان بازدهی و تغییرات قیمت کلیه نماد های فعال در بورس را مورد ارزیابی قرار داد. برای درک بهتر نحوه محاسبه شاخص کل بورس به این مثال توجه کنید: فرض کنید شاخص کل بورس در ابتدای سال، برابر با 20 هزار واحد و در پايان سال، با 10 هزار واحد افزايش، به 30 هزار واحد برسد. در این حالت ميانگين بازدهی بورس از محل افزايش قيمت سهام شرکت ‌ها و تقسيم سود نقدی بين سرمايه ‌گذاران در آن سال، 50 درصد می باشد.

آیا شاخص بورس ملاک مناسبی برای بررسی وضعیت بازار می باشد؟

در پاسخ به سوال شاخص بورس چیست؟ با مفهوم شاخص کل بورس و نحوه محاسبه شاخص کل قیمت آشنا شدیم. اما آیا واقعا شاخص بورس ملاک مناسبی برای بررسی وضعیت بازار می باشد؟ در پاسخ به این سوال باید اشاره کنیم که قطعا مطالعه شاخص کل بورس اطلاعات مفیدی در اختیار سهام داران قرار می دهد. اما برخی از کارشناسان مدعی هستند که شاخص کل بورس در عمل کاربرد چندانی ندارد. با توجه به نظر تحلیل گران بورس، تغییرات قیمت و رشد ارزش شرکت های بزرگ بورس مانند فولاد و غیره، تاثیر بیشتری بر میانگین شاخص کل دارد. به عبارت دیگر ممکن است که تغییر قیمت یک درصدی شرکت های بزرگ در بورس برابر با تاثیر 20 شرکت دیگر باشد. بنابراین بسیاری از کارشناسان معتقدند که شاخص کل قیمت، نمایانگر وضعیت کلی بازار بورس نیست و می‌ توان با معاملات دستکاری شده به اصطلاح شاخص‌ سازی کرد.

سخن آخر

همانطور که گفته شد در بعضی از مواقع ممکن است با دستکار در شاخص کل، شاخص سازی اتفاق بیفتد و به عبارت دیگر، شاخص کل تفاوت زیادی با واقعیت داشته باشد. بنابراین نکته حائز اهمیت برای سهامداران این است که افزایش شاخص کل همواره به معنای سود آوری تمامی نماد های بورسی نیست. به همین دلیل نمی توان تنها به رشد ارزش شاخص کل بورس دل بست. بلکه بهتر است برای کسب سود و بازدهی بیشتر همواره در حال کسب مهارت و آموزش باشید. از این که تا پایان مقاله شاخص بورس چیست؟ همراه ما بودید، از شما سپاس گزاریم.

شاخص کل (TEDPIX) چیست و چه معنایی در بورس ایران دارد؟

به طور کلی شاخص ها (Index) در بازار بورس پارامترهای قابل ارزیابی ای هستند که تحلیلگران و سرمایه گذارن دنیای بورس برای تحلیل وضعیت بازار به آن ها چشم دوخته اند. شاخص ها می توانند با استفاده از فرمول های گوناگونی به دست بیایند. یکی از مهمترین و در عین حال عمومی ترین این شاخص ها، شاخص کل محسوب می‌شود که در بورس تهران به TEDPIX معروف است. این شاخص با نام شاخص قیمت و بازده نقدی نیز خوانده می شود. شاخص کل از سال 1369 برای بورس تهران بر اساس فرمول خاصی محاسبه می شود. در محاسبه آن بر اساس تعداد شرکت های ثبت شده در بورس و میزان سهام منتشر شده توسط آن ها و آخرین قیت سهم عرضه شده عمل می شود. از آنجا که شاخص کل یکی از مهمترین پارامترهای ارزیابی وضعیت بازار بورس اوراق بهادار تهران به حساب می آید در این مقاله قصد داریم تا آن را به کسانی که قصد سرمایه گذاری در بازار بورس دارند، معرفی کنیم.

شاخص کل (TEDPIX) چیست و چه معنایی در بورس ایران دارد؟

شاخص کل ( TEDPIX )

در بازارهای بورس جهان شاخص های گوناگونی برای ارزیابی وضعیت بازار وجود دارد. تقریباً می توان گفت هر بازاری یک شاخص مخصوص به خودش را دارد. بنابراین وقتی صحبت از TEDPIX می شود منظور شاخصی است که درباره قیمت ها و بازده سهام در بازار بورس تهران به ما اطلاعات می دهد و نه بورس های دیگر.

به عنوان نمونه شاخص S&P 500 یکی از پارامترهای معتبر جهانی برای بررسی وضعیت بازارهای جهان است. چرا که این شاخص با در نظر گرفتن وضعیت 500 شرکت بسیار بزرگ که در بورس های معتبر آمریکا پذیرفته شده اند، انجام می گیرد.

شرکت هایی نظیر اپل، فیسبوک، آمازون، مایکروسافت، ویزا، جی پی مورگان و . که در مجموع بخش قابل توجهی از اقتصاد جهان را نشان می دهند. همچنین بسیاری شاخص های دیگر نظیر The Nasdaq Composite Index ، The Wilshire 5000 یا The Nasdaq Composite Index نیز برای توضیح وضعیت بازارهای جهانی تعیین کننده اند.

به طورکلی اگر شاخص رو به پایین باشد، نشان دهنده افت قیمت سهام شرکت ها و همچنین پایین آمدن سودآوری است و اگر رو به بالا باشد، سهامداران از سرمایه گذاری شان راضی هستند و سود بیشتری نصیبشان می شود. (1)

با اینکه بورس تهران شاخص های متعددی نظیر شاخص مالی، شاخص صنعت، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص 30 شرکت بزرگتر، شاخص بازارهای اول و دوم، شاخص بازده نقدی قیمت و . را دارد با این حال پوشش رسانه ای همیشه بر روی شاخص کل قیمت ها بوده و عموم مردم گوششان بیشتر با این کلمه آشناست. این شاخص از آن جهت اهمیت دارد و رسانه ای شده است که بیانگر وضعیت عمومی بازار است. (2)

با این وجود جالب است بدانید که شاخص کل به تنهایی بیانگر وضعیت دقیق بازار نخواهد بود. مثل فردی که داشتن یا نداشتن تب تنها به عنوان علامتی برای ارزیابی سلامتی یا بیماری اش به کار می رود و برای تشخیص دقیق وضعیت سلامتی او نیاز به در نظر گرفتن سایر علائم بالینی وی نیز خواهد بود.

شاخص های دیگری نظیر شاخص کل قیمت و شاخص قیمت هم وزن نیز وجود دارند. در شاخص هم وزن نرخ رشد یا نزول سهام فارغ از بزرگی و کوچکی شرکت ها محاسبه می شود. در حالی که در شاخص کل قیمت، سهم شرکت ها بنابر بزرگی یا کوچکی شان تأثیر گذار است.

مثلاً موقعیتی پیش می آید که در آن شاخص کل قیمت در حال نزول است، در حالی شاخص هم وزن صعودی است. این علائم وضعیتی را نشان می دهند که در آن سهام شرکت های بزرگ یا اصطلاحاً شاخص ساز در وضعیت نزولی قرار دارند، اما عموم سهام بازار در حالا تجربه افزایش قیمت هستند. برعکس این قضیه نیز امکان پذیر است.

یعنی صعود شاخص کل و سقوط شاخص هم وزن. در این حالت افزایش سهام شرکت های بزرگ دارد جور کل بازاری که کاهش قیمت را تجربه می کند می کشد. بنابراین اگر شما در هر کدام از این وضعیت ها سهامدار شرکت های کوچک یا بزرگ باشید، تصمیمات متفاوتی را باید اتخاذ کنید.

نحوه محاسبه شاخص قیمت و بازده نقدی

شاخص TEDPIX از سال 1369 برای شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس تهران بر اساس فرمول زیر محسابه می شود:

سود سهامدارانی که در بازار بورس سرمایه گذاری می کنند از دو طریق تأمین می شود.

الف) سود نقدی که در مجامع سالانه شرکت ها تصویب می شود.

ب) سودی که از افزایش قیمت سهم به دست می آید.

شاخص TEDPIX هر دو سود را در خود منظور کرده است. پارامترهای منظور شده در فرمول محاسباتی شاخص کل اعداد و ارقام مربوط به قیمت شرکت ها، تعداد سهام منتشر شده شرکت ها و تعداد شرکت های مشمول این شاخص را در خود دارد. بنابراین همانطور که مشخص است بزرگی یا کوچکی شرکت ها در اندازه گیری این شاخص لحاظ می شوند.

بنابراین تغییرات قیمت سهام شرکت هایی که وزن بیشتری در بازار بورس دارند بر محاسبه این شاخص اثر گذارتر هستند. البته باید در نظر داشت که سازمان بورس اوراق بهادار برای شاخص کل نیز محاسبات فارغ از حجم شرکت ها (هم وزن) را ارائه می دهد. اما آنچه در رسانه ها اعلام می شود، عموماً همان TEDPIX نوع اول است.

همانطور که در قسمت قبل توضیح داده شد، شاخص کل قیمت، یکی از پارامترهای ارزیابی وضعیت بازار بورس است که بر اساس تغییر قیمت سهام در بازار جابه جا می شود. این در حالی است که شاخص بازدهی قیمت در بین سهامداران که به «سود نقدی» معروف است بر اساس مقایسه رشد یا نزول سود مصوب مجامع شرکت ها محاسبه می گردد.

در اینجا این نکته بیش از پیش روشن می شود که چرا شاخص TEDPIX برای عموم سهامداران اهمیت خاصی دارد. به خصوص برای سهامدارن خرد که در پی به دست آوردن سود در بازه های زمانی کوتاه مدت تر هستند و به سرمایه گذاری خود به چشم یک آینده نگری بلند مدت نمی نگرند.

این نوع سرمایه گذاران باید توجه داشته باشند که به عنوان مثال سقوط شاخص کل به این معنی خواهد بود که علاوه برکاهش عمومی قیمت سهام، سود سالانه کمتری نیز به آن ها تعلق خواهد گرفت.

بنابراین سهامدار خرد همیشه باید تغییرات شاخص TEDPIX را مد نظر داشته باشد و بر اساس آن انتظارات خود را از بازار بورس مطرح نماید. نمی توان از بازاری که شاخص کل آن طی ماه ها در اکثر روزها ریزش داشته توقع سودآوری خارق العاده ای داشت. البته بخاطر افزایش شاخص کل است که بازار بورس از سوی بخش قابل توجهی از مردم به عنوان محلی برای سپردن سرمایه هایشان در دو سال اخیر در نظر گرفته شده است.

شاخص کل بورس تهران در نیمه ابتدایی سال گذشته با رشد 68 درصد و در نیمه دوم سال با رشد 69.8 درصدی همراه بوده است. بنابراین کارشناسان بر همین مبنا به آینده بورس در سال جاری خوشبین بوده اند و ادامه رشد شاخص کل را گرچه با فراز و نشیب هایی، پیش بینی کرده اند. (3)

عوامل اثرگذار بر شاخص کل ( TEDPIX )

یکی از اهداف تحلیلگران تکنیکال که به برآورد وضعیت بازار در آینده ای نه چندان دور علاقه مند هستند، پیش بینی نوسانات شاخص کل است. از شرایط سیاسی ویژه، بروز جنگ ها، بلایای آسمانی و بیماری های همه گیری نظیر کرونا که بگذریم، چند عامل نسبتاً ساختاری وجود دارند که می توان به آن ها اشاره کرد. عوامل ذکر شده در بالا از آن جهت کنار گذاشته شده اند که گاهی اوقات کاملاً از اختیارات سیستمی خارج هستند و خودشان را به بازار تحمیل می کنند.

1. نرخ ارز

یکی از عواملی که می تواند بر بازار بورس اثر بگذارد نرخ ارز است. اثرگذاری نرخ ارز از جهات متفاوتی خواهد بود. مثلاً برای شرکت هایی که واردات مواد اولیه سهم بسزایی در تولید محصولات شان دارد، نحوه محاسبه شاخص کل بورس افزایش نرخ ارز باعث سخت تر شدن تأمین مواد اولیه می شود؛ در نتیجه ممکن است قیمت سهامشان افت کند. از طرفی افزایش قیمت ارز، کالاهای وارداتی را گران تر خواهد کرد و شرکت هایی نظیر خودروسازان داخلی که اکثر محصولاتشان برای مصرف داخل است، مشتریان بیشتری پیدا خواهند کرد؛ در نتیجه قیمت سهامشان افزایش خواهد یافت.

برای تأثیرگذاری نرخ ارز بر بازار بورس همچنان مدلی مطرح نشده است که نشان دهنده رابطه ای شفاف و روشن با یکدیگر باشند. بطور مثال در سال 97 که قیمت ارز رشد سه برابری را تجربه کرد، بازار بورس یکی از کم بازده ترین بازارهای کشور بود در حالی که در سال 98 و ابتدای سال 99 بازار سهام بیشترین سودآوری را برای سرمایه گذران داشته است. ولی نرخ ارز به عنوان یک پارامتر اقتصادی همواره بر بازارهای مالی و فیزیکی تأثیر داشته است. (4)

2. بازارهای جایگزین

همانطور که می دانیم بورس یک بازار است که سرمایه گذارن می توانند در آن سرمایه گذاری بکنند یا نکنند. قبل از رونق بازار بورس در دو سال اخیر، بخش قابل توجهی از سرمایه های ایرانیان در بانک، خرید و فروش ارز و سکه و طلا و حتی کالاهای مصرفی ای نظیر خودرو و مسکن سرمایه گذاری می شد.

این مسأله علل مختلفی داشت اما یکی از مهمترین آن ها این بود که بورس از نظر سودآوری قابلیت رقابت با موارد مذکور را نداشت؛ منظور از بازارهای جایگزین همین موارد هستند.

تورم، سیاست گذاری های جدید و شرایط کلی اقتصاد می توانند باعث به وجود آمدن جذابیت یا عدم جذابیت در هرکدام از بازارهای بالا شوند. مثلاً اگر نرخ بهره بانکی به نصف کاهش پیدا کند به نظرتان چه اتفاقی خواهد افتاد؟ محتمل ترین سناریو این است که مقدار قابل توجهی از سرمایه های عمومی که در بانک ها برای دریافت سود سرمایه گذاری شده اند، به بازار بورس انتقال پیدا خواهند کرد.

از طرفی عموم شرکت های حاضر در بورس از وام گیرندگان سیستم بانکی کشور محسوب می شوند که پایین آوردن نرخ بهره باعث می شود شرکت ها و صنایع، پول کمتری را به عنوان سود به بانک ها بدهند و در نتیجه سهامدارن سود بیشتری دریافت کنند.

3. تورم

نرخ تورم هم یکی از مؤلفه های تأثیرگذار بر روی شاخص سهام است. افزایش تورم باعث به وجود آمدن زنجیره ای می شود که معمولاً به کاهش شاخص کل می انجامد. اولین چیزی که تورم باعث آن می شود، کاهش قدرت خرید مردم است.

زمانی که قدرت خرید کاهش یابد، فروش شرکت ها نیز از مقدار پیش بینی شده به سمت سرازیری حرکت و در نتیجه قیمت سهامشان افت می کند و شاخص کل ( TEDPIX ) را تحت تأثیر خود قرار می دهد. تورم پایین با نوسان کم، بهترین شرایط را برای بازارهای مالی به وجود می آورد.

4. عوامل مرتبط با احساسات و هیجانات عمومی

در تمام تحلیل های اقتصادی، تعدادی عوامل ناشناخته اثرگذار وجود دارند که در بررسی های ساختاری غایب هستند. ویژگی هر سه عامل قبل این بود که به شکلی مکانیکی و دومینو وار می شد حدس زد با تغییر یک عامل چه تأثیرات دیگری به وجود می آید. اما مسائل دیگری نیز وجود دارند که بیشتر مبتنی بر روانشناسی اجتماعی و هیجانات عمومی هستند.

از آنجایی که در کشور ما سابقه مشارکت عمومی در بورس کمتر از بسیاری از کشورهاست، ممکن است این پارامترها تأثیر خود را بیشتر نشان دهند که با گذشت زمان و افزایش آگاهی های اقتصادی، احتمالاً کمتر بروز پیدا کنند.

جمع بندی و نتیجه گیری

شاخص کل بازار بورس اوراق بهادار تهران که TEDPIX خوانده می شود از مهمترین مؤلفه های ارزیابی وضعیت بازار بورس است. این شاخص به متری تبدیل شده است که رسانه ها برای اعلام وضعیت بازار بورس به عموم مردم از آن بهره می گیرند.

گرچه این شاخص اهمیت زیادی دارد، با این حال تحلیل آن به تنهایی ممکن است سهامدارن را به سوی تصمیمات اشتباهی سوق دهد؛ به خصوص سهامدارن خرد که سبد سهامشان برای به دست آوردن سود بیشتر مدام سبک و سنگین می شود.

شناخت و بررسی شاخص های دیگری نظیر شاخص قیمت (وزنی- ارزشی و هم وزن) ، شاخص 30 شرکت بزرگتر و . در کنار شاخص کل ( TEDPIX ) که توسط سازمان بورس ارائه می گردند، می توانند تحلیل های دقیق تری را در اختیارمان قرار دهند.

شاخص بورس چیست؟ از نمودار شاخص بورس چه می‌دانید؟

بورس اوراق بهادار که این روزها جایگاه ویژه‌اي در ميان صاحبان سرمايه پیداکرده است، داراي اصطلاحات ویژگی‌هایی است كه فعالان اين عرصه بايد آگاهي كافي در اين زمينه داشته باشند و به‌اصطلاح عاميانه چم‌وخم آن را بشناسند. شاخص بورس ازجمله فاكتورهاي اصلي بازار بورس به شمار مي‌آيد كه آشنايي با آن و كاربردهايش در روند سرمايه‌گذاري فعالان اين بازار تأثیر بسزايي دارد. در اين گفتار سعي شده اطلاعات لازم براي اينكه بدانيد شاخص بورس یعنی چه و چطور بر مبناي نمودار شاخص بورس سرمايه‌گذاري كنيد؟ ارائه شود.

شاخص صنعت چیست؟ شاخص صنعت مالی چیست؟ منظور از شاخص صنعت خودرو یعنی چه؟ شاخص صنعت دارویی بیانگر چیست؟ همان‌طور که از موضوعات سؤالات مشخص است. در این مقاله می‌خواهیم به تعریف این مفاهیمی مانند شاخص صنعت و شاخص مالی در بورس بپردازیم. اطلاعات پیرامون بازار بورس جهت سنجش و ارزیابی عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری کاربرد زیادی دارد و حتی می‌تواند به شما کمک کند تا بتوانید تغییرات احتمالی قیمت‌های سهام را در آینده پیش‌بینی کنید؛ بنابراین اگر می‌خواهیم بدانید شاخص صنعت چیست؟ تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

پیش از آن‌که به اصل مطلب یعنی پاسخ به سؤال شاخص صنعت و شاخص مالی چیست؟ بپردازیم، بهتر است که یک تعریف کلی از شاخص بورس ارائه کنیم تا مفهوم کلمه شاخص برای شما آشکار شود و با بتوانید ادامه مقاله را با آگاهی بیشتری مطالعه کنید.

شاخص بورس چیست؟

شاخص بورس، معياري براي سنجيدن و ارزيابي وضعيت عمومي بازار بورس است كه بر مبناي آن مي‌توان گفت روند بازار در يك بازه زماني خاص، مثبت يا منفي بوده، به‌طورکلی شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. سرمايه‌گذاران برای کسب سود مناسب در خرید يا فروش سهام شرکت‌های بورسی، باید مؤلفه‌های گوناگوني نظير روند قیمت یا بازده سهام شرکت‌ها، سود شرکت در دوره‌های مختلف، روند بازدهی صنعت مربوطه و همچنين وضعیت بازار را بررسي كنند.و همچنین توصیه میکنم مقاله “ معاملات الگوریتمی در بورس چیست ” و “ محاسبه بازده سهام ” را هم بخوانید

تحلیل شاخص‌های مختلف ازجمله شاخص بورس یکی از ابزارهای مهم در ارزیابی بازار سرمایه به شمار مي‌آيد. البته بايد توجه داشته باشيد كه مثبت بودن نمودار شاخص بورس به‌تنهایی دليلي بر كسب سود نيست و باوجود مثبت بودن شاخص بورس هم ممكن است با ضرر مواجه شويد بنابراين هنگام انجام معاملات علاوه بر نمودارشاخص بورس مؤلفه‌های ديگر را نيز موردبررسی قرار دهيد.

شاخص سرمایه‌گذاری

“indexing” نوعی مدیریت منفعل صندوق است. مدیر صندوق به جمع‌آوری سهام در زمان بازار می‌کند یعنی انتخاب اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری و استراتژی برای خرید و فروش آن‌ها، مدیر صندوق پرتفوی ایجاد می‌کند که دارایی‌های آن نشان دهنده اوراق بهادار یک شاخص خاص است. ایده این کار این است که صندوق با تقلید از مشخصات شاخص بورس اوراق بهادار به عنوان یک کل یا بخش گسترده‌ای از آن پرتفوی خود را به عملکرد شاخص نزدیک می‌کند.

از آنجا که نمی‌توانید مستقیماً روی یک شاخص سرمایه‌گذاری کنید، صندوق‌های شاخص برای ردیابی عملکرد آن‌ها ایجاد می‌شوند. این صندوق‌ها شامل اوراق بهاداری هستند که به تقلید از داده‌های یک شاخص می‌پردازند و بدین ترتیب به یک سرمایه‌گذار اجازه می‌دهند درازای پرداخت هزینه، روی عملکرد شاخص شرط بندی کنند.

حامیان صندوق هنگام گردآوری صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری مشترک و ETF سعی در ایجاد نمونه کارهایی دارند که نمایانگر اجزای یک شاخص خاص است. این به یک سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا یک اوراق بهادار را که احتمالاً هم‌زمان با بازار سهام به طور کلی یا با بخشی از بازار افزایش و کاهش یابد، خریداری کند.

شاخص بورس بيانگر چه چيزهايي است؟

شاخص‌ها معمولاً معیارهای رکود یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه را مشخص می‌كنند. به همين دليل فعالان بازار سرمایه با بررسي اين شاخص‌ها می‌توانند به وضعیت کلی بازار اشراف پیداکرده و حتی تغییرات احتمالی قیمت‌ها در آینده را پيش‌بيني کنند.

از سوي ديگر سهامداران از طریق شاخص‌ها، مي‌توانند تغییرات یک پدیده را در دو زمان متفاوت با يكديگر مقايسه كنند. به‌طور مثال با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه كرد. شاخصي كه در اخبار راديو و تلويزيون از آن به‌عنوان شاخص بورس نام‌برده مي‌شود، شاخص كل است كه تمامي شركت‌هاي بورس را در برمی‌گیرد. شاخص كل درواقع مهم‌ترین شاخص بورس محسوب مي‌شود.

شاخص بورس در اوراق بهادار

شاخص‌های بورس اوراق بهادار در سراسر جهان، شاخص‌های قدرتمندی برای اقتصاد جهانی و هر کشور هستند. در ایالات‌متحده S&P 500، Dow Jones Industrial Average و Nasdaq Composite سه شاخص قیمت سهام هستند که توسط رسانه‌ها و سرمایه‌گذاران به طور گسترده دنبال می‌شوند.

شاخص قیمت کل نشان دهنده قیمت تمام سهام موجود در بازار است. این شاخص به صورت عددی بیان می‌شود و واحد خاصی نیز ندارد، از این رو نمی‌توان به راحتی تحلیل و تفسیر کرد. برای حل این مشکل روش خاصی وجود دارد. یک سال را در نظر گرفته و به عنوان سال مبنا تعریف می‌کنند. تمام اعداد و ارقام مربوط به شرکت‌ها در این سال پایه نیز به عنوان مبنا در گرفته می‌شوند. هر سال قیمت و اعداد هر شرکت را با توجه به سال مبنا مقایسه کرده و تعیین می‌کنند شرکت چه میزان افزایش یا کاهش داشته است. با این روش نموداری از روند شرکت حاصل می‌شود و میزان افزایش یا کاهش شاخص را مشخص می‌کند. فرمول محاسبه مقدار شاخص قیمت سهام کل به صورت زیر است:

۱۰۰ * ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ / ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه = مقدار شاخص کل بورس

با ‌ضرب قیمت پایانی سهام در تعداد سهام آن شرکت ارزش جاری بازار آن حاصل می‌شود. گاهی اوقات به دلیل برگزاری مجمع عمومی یا به دلایلی برای شفاف‌سازی سهمی بسته می‌شود. در این حالت قیمت پایانی سهم در آخرین روز معامله به عنوان مبنای قیمت آن سهم در نظر گرفته می‌شود. در واقع شاخص کل بورس بیان ‌کننده میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بازار بورس می‌باشد.

تمام سهام موجود در بازار بورس در دو دسته بازار اول و بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. این دسته‌بندی بر اساس معیارهای مختلفی از جمله تعداد سهام، میزان سودآوری، میزان نقد شوندگی سهام و … صورت می‌گیرد. شاخص کل قیمت برای این دو بازار جداگانه محاسبه شده و به عنوان شاخص قیمت سهام بازار اول و شاخص بازار دوم ارائه می‌شود.

توجه داشته باشید منفی یا مثبت بودن شاخص بورس در اوراق بهادار به تنهایی نمی‌تواند تعیین کند که زمان خرید یا فروش سهم خاصی است. بورس بازار بزرگی است که اگر بدون اطلاع از نحوه کار و آشنایی وارد آن شوید ضررهای جبران ناپذیری به شما وارد می‌شود.

شاخص‌ها از مهم‌ترین معیارهای موجود برای بررسی بازار بورس هستند. با استفاده از شاخص‌ها وضعیت سهام در گذشته مشخص شده و برای روزهای آینده نیز تا حدودی قابل پیش‌بینی است. از این رو آشنایی با انواع شاخص و بررسی هرکدام برای سرمایه‌گذاری در بروس بسیار مهم است.

مفهوم شاخص در بازار سرمایه

شاخص یا Index در حقیقت معیاری است که بیانگر تغییرات اقتصاد و یا بازار بورس در آمار است. درباره بازارهای مالی، شاخص به‌عنوان یک سبد فرضی از تمامی سهام معرفی می‌شود که در آن امکان خریدوفروش و معاملات بورسی فراهم است، همچنین می‌توانید میانگین تغییرات قیمت انواع سهام را مشاهده کنید.

هر یک از شاخص‌های در بازار بورس، روش اندازه‌گیری و محاسبه خاص خود را دارند، درنتیجه برای مقایسه دو شاخص متفاوت باید به مقایسه درصد تغییرات شاخص‌ها نسبت به‌روزها و یا ماه‌های قبل پرداخت؛ بنابراین نمی‌توان عدد فعلی آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کرد. در بین انواع شاخص‌های بازار بورس، می‌توانید از شاخص کل و انواع شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران برای سنجش و ارزیابی عملکرد سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری استفاده کنید. حتی این امکان برای شما وجود دارد که بتوانید قیمت‌های آینده و تغییرات احتمالی آن‌ها را بررسی کنید.

انواع شاخص‌های بازار بورس شامل شاخص کل قیمت، شاخص هم‌وزن، شاخص بازده نقدی، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ می‌شود. ما در این مقاله می‌خواهیم بگوییم شاخص صنعت چیست؟ و شاخص مالی چیست؟ همان‌طور که گفتیم می‌توانید از طریق اطلاعاتی که درباره شاخص‌های بورس به دست می‌آورید، قیمت‌های آینده سهام را نیز پیش‌بینی کنید.