حکم شرعی فعالیت در بورس

کلا معامله پول یا پول مضاعف یکم شبهه توشه چون مقدار پولی که قرض میگیرید با مقدار سودی که به دهندگان سرمایه به صرافی داده میشه توازن نداره البته نوع معاملات بورس کالای ما و سازکارش فرق داره با فیوچر مقایسش درست نیست نکنه خیلی مهم شرعی این قضیه اینه شرع با لیکویید شدن مخالفه !که در توصیف قمار دقیقا این مطلب زکر شده البته لیکویید اون زمان لفظش نبوده

vasael.ir

قرینة ال حکم ه» و بحث « اطلاق الفاظ» استفاده می شود. حکم از اراده شارع سخن گفته است که چگونه تبدیل. به حکم می&zwnj شود و یا مرحوم نائینی هم چنین. تقنین داشته باشد قانون او حکم است وقتی این تفکیک.

حکم شرعی فإما أن یحصل له الشک فیه أو القطع. ال حکم ال شرعی » می&zwnj فرمودند « اذا التفت الی الحاکم» در. که حکم عقل عملی در تناسباتی حکم قطعی دارد و. ممکن است با تناسبات دیگری حکم عقلی هم تغییر کند.

را حکم ی غیر انسانی معرفی می&zwnj کردند این بار خواهان. اما حکم ِ محل بحث این است که پدر برای فرزند. کشته نمی&zwnj شود درباره حکم مذکور بین اهل&zwnj سنت سه. دیدگاه اقلیت ابن نافع ابن عبدال حکم ابن&zwnj المنذر پدر قصاص.

وجود ندارد مگر آنکه دفاع بر اساس حکم حاکم شرع. ندارد ظن قوی به تجاوز در حکم علم است اگر. شارع که به مصونیت اموال و جان&zwnj ها حکم کرده. آن&zwnj ها از نظر حکم شرعی و دلیل شرعی آن&zwnj.

شوند تا وضعیت لحظه به لحظه مبارزه زنان علیه حکم . به مثابه حکم شرعی مواجهیم امروز علاوه بر اینکه حجاب. حکم شرعی است به مثابه یک امر سیاسی هم دیده.

که نوجوانان وقتی به سن تکلیف رسیدند حکم شرعی نماز. روزه گرفتن آن&zwnj ها را با احکام شرعی و ازجمله. حکم شرعی وجود دارد بله نمونه&zwnj های زیادی در احادیث. دهد که چه&zwnj اندازه مأنوس کردن نوجوانان با حکم روزه.

خودبه&zwnj خود کاشف از حکم شرعی است و الا اگر. نفسه کاشف از حکم شرعی است خلاصه جلسه گذشته آیت. است یعنی فقه سیاسی سیاسة ال شرعی ه آن هم از فقه. از حکم شرعی است و الا اگر بخواهد امضای معصوم.

مبدأ هستی در الهیات فمینیستی و حکم ت صدرایی» به قلم. از سویی معروف است که کنیزان از حکم وجوب حجاب. یکی از جهت فقهی و دیگری از جهت تاریخی حکم . شرعی پوشش مادران امامان از منظر دانش فقه و میزان.

داشتند نخست حکم شرعی پوشش کنیزان به ویژه کنیز ام. یا مطابقت نداشتن سبک پوششی آن بزرگوران با حکم فقهی.

از حکم وجوب حجاب استثنا شده&zwnj اند و از سوی. جهت تاریخی حکم شرعی پوشش مادران امامان از منظر دانش. فقه و میزان پایبندی آن بزرگواران به پوشش شرعی از. خاطر استحباب یا وجوب شرعی آن بوده است حکم فقهی.

آیا بورس یک نوع قمار است؟ و یا حکم شرعی بورس چیست؟

سؤال این است که آیا در بورس فعلی شرایط عادی است؟ یعنی آیا خرید و فروش در بورس شبیه خرید و فروش کالای معمولی است که انسان کالایی را خرید و فروش می‌کند؟

اشاره: چندی ‌است که سرمایه‌گذاری در بازار بورس و خرید سهام غوغای زیادی در جامعه به پا کرده و حتی پای مردم عادی نیز به آن باز شده است؛ دو مسأله‌ای که در بورس می‌توانند حائز اهمیت باشند مشروعیت و کارآمدی آن برای نجات کشور از وضعیت فعلی است.

به بیان دیگر از یک طرف قوانین جمهوری اسلامی ایران براساس مبانی و احکام شرعی بنا نهاده شده، در نتیجه معاملاتی که از طریق بورس صورت می‌گیرد باید واجد مجوز شرعی باشند؛ بر همین اساس، سؤالات بی‌شماری در زمینه حکم شرعی بورس حکم شرعی فعالیت در بورس و آداب و احکام مربوط به انجام معاملات در آن پرسیده می‌شود.

باید توجه داشت نوع استفتائی که از مراجع عظام تقلید می‌شود، بسیار اهمیت دارد، وظیفه اصلی مراجع، بیان حکم استفتائی است که از آن‌ها می‌شود، نه موضوعی که در متن واقع پیاده می‌شود؛ به عنوان مثال می‌گویند: «مسکرات حرام است»، پس هر چه که مسکر (مست کننده) شد، حرام می‌شود، حال اگر کسی انتظار داشته باشد که مراجع تک تک نوشیدنی‌های این عالم را نام ببرند و بگویند که حرام است حکم شرعی فعالیت در بورس یا خیر؟ انتظار بی‌جایی است؛ احکام معاملاتی مانند بورس نیز همین‌طور است.

بیش‌تر سؤال‌هایی که پیرامون بورس پرسیده می‌شوند به صورت کلی هستند، مثلا می‌پرسند آیا بورس یک نوع قمار است؟ و یا حکم شرعی بورس چیست؟ در این صورت مراجع به تناسب همان اصول کلی، فتوا می‌دهند؛ اما سؤالی که نباید از آن غافل بود این است که آیا بورسی که در متن این سؤال‌ها وجود دارد با آنچه که در واقعیت هست، یکسان هستند؟

از طرف دیگر، در حالی که کشور از تحریم‌های حکم شرعی فعالیت در بورس ظالمانه رنج می‌برد و ویروس منحوس کرونا نیز دامن‌گیر ملت شریف ایران شده است، اقتصاد دان‌ها برای رهایی از وضعیت نامساعد اقتصادی راهکار‌های مختلفی را مطرح می‌کنند که یکی از آن‌ها بورس است.

نهادی که اگر ساماندهی مناسبی داشته باشد، قطعا می‌تواند به وضعیت کشور کمک قابل توجهی کند، اما سؤال این است که چرا علی رغم رشد بی سابقه شاخص بورس، وضعیت تغییری نکرده است؟! آیا بورس توان کافی برای این امر ندارد؟

در همین راستا حجت الاسلام غلامعلی معصومی نیا، عضو شورای فقهی حکم شرعی فعالیت در بورس بورس و استاد حوزه و دانشگاه در عرصه اقتصاد در گفت‎و‎گویی با خبرنگار سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، داشته و در گفتاری کوتاه به این دو نکته مهم پاسخ داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید:

پول‌های سرگردان در اقتصاد ما بسیار زیاد است؛ برخی از صاحبان این پول‌ها (مردم عادی) می‌توانند با این پول کار کنند و برخی نمی‌توانند و به طور طبیعی به دنبال جایی می‌گردند که از پول خود سودی به دست آوردند. چند ماهی است که مسأله بورس مطرح شده است که پیرامون آن سؤالات زیادی می‌شود.

در این خصوص دو بُعد قابل بررسی است؛ بُعد اول این است که خرید بورس از نگاه شرع چه حکمی دارد؟ پاسخ روشن است؛ به فتوای مراجع تقلید و فقها خرید سهام عادی به شرط اینکه آن شرکت یا مؤسسه‌ای که سهامش ارائه می‌شود، فعالیت اقتصادی حرامی نداشته باشد، حلال است.

این در مقام استفتاء است؛ اما سؤال این است که آیا در بورس فعلی شرایط عادی است؟ آیا خرید و فروش در بورس شبیه خرید و فروش کالای معمولی است که انسان کالایی را خرید و فروش می‌کند؟ به بیان دیگر، بورس ابعاد مختلفی دارد؛ یک بعد این است که آیا اصلا بورس ساختار مطلوبی است؟ آیا بورس اسلامی داریم؟ آیا بورس ویژه نظام سرمایه داری است؟ حکم شرعی فعالیت در بورس اما بحث دیگر این است که بر فرض بپذیریم بورس فی نفسه با موازین اسلامی سازگار است و به نفع مملکت است حال در شرایط فعلی چگونه است؟

ما در این مقوله بعد دوم را بررسی می‌کنیم؛ از روز اولی که بورس در ایران تأسیس شد، تا سال ۱۳۹۸ شاخص بورس ۳۰۰ هزار واحد شد. از آبان ۱۳۹۸ تاکنون شاخص تا دو میلیون واحد بالا رفت، یعنی هفت برابر شد! وارد شدن این حجم از پول به بورس، می‌تواند قسمت عمده‌ای از اقتصاد ایران را ـ حتی در شرایط فعلی ـ بسازد!

اگر این پول‌ها درست سامان دهی شود می‌تواند قسمت زیادی از اقتصاد ما را درست کند. این در حالی است که اگر شاخص تولید را نگاه کنیم مرتبا در مجموع منفی است! آری بعضی از شرکت‌ها از این پول در رونق تولید خود استفاده می‌کنند، اما در ملاک ما برای ارزیابی مجموع تولید است، که منفی است.

سؤال این است که این پول زیادی که وارد بورس شده، کجا رفته است؟ سازمان بورس و اوراق بهادار شفاف سازی کند که پول عظیمی که وارد «شستا» شده، در کجا هزینه شده است؟ اگر این پول صرف تولید شده، پس چرا شاخص تولید منفی است؟ و اگر این پول وارد تولید نشده است (که در مجموع نشده)، دلیل آن چیست؟

می‌توان گفت علت این است که ساختار، ساختار سفته بازانه است، از مراجع تقلید استفتاء می‌کنند که آیا خرید و فروش در بورس جایز است، آن‌ها می‌گویند جایز است در حالی که آن‌ها از ظرف این خرید و فروش سؤالی نمی‌کنند.

سؤال صحیح این است که در این بازار سرمایه، که برخی از شرکت‌ها اصلا وجود ندارند یا ورشکسته اند یا تولیدشان منفی است، آیا خرید و فروش جایز است؟ الان قسمت عمده بازار سرمایه، دست حقوقی‌ها و افراد خاص است، البته دولت نیز در حکم شرعی فعالیت در بورس اینجا سود برده است، منتهی افراد خاص و حقوقی‌ها سود کلانی برده اند.

آیا این رشد تولید است؟ حتی اگر بتوان پذیرفت که می‌توان بورس را اسلامی کرد (که ما نمی‌پذیریم بلکه ذات این نهاد را با دلیل دارای اشکال می‌دانیم)، این نحوه از بورس را چگونه باید توجیه کرد؟

نکته قابل توجه این است که امروزه یکی از مشارکت کنندگان در بورس، بانک‌ها هستند! برخی می‌گفتند که وقتی مردم در بورس وارد شوند قیمت ارز و سکه کنترل می‌شود، ما گفتیم که یکی از مداخله گران در بازار سرمایه بانک‌ها هستند، یعنی وقتی مردم عادی سهام می‌خرند پول‌شان در بانک قرار می‌گیرد.

از طرفی با رفتار گله‌ای در بورس صحنه کاذب به وجود می‌آید، قیمت‌ها بدون دلیل بالا می‌رود و بخش واقعی از بخش مالی جدا می‌شود چراکه این پول وارد تولید نمی‌شود و در نتیجه بورس تخریب می‌شود، و از طرفی بانک‌ها با همین پول در بازار سکه و ارز وارد می‌شوند! حال وقتی ساختار این بازار سرمایه دچار مشکل است، چگونه می‌توان آن را توجیه کرد؟

در این شرایط یک راه حل بیش‌تر وجود ندارد و آن این است که با استفاده از دلسوزان، یک نهاد مالی و پولی را طراحی کنیم که این پول‌ها وارد بخش واقعی بازار شود، نه مانند بازار ثانویه‌ای که امروزه وجود دارد.

معاملات فیوچرز از نظر شرعی مشکلی ندارن؟

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیکم و رحمة الله و برکاته
ابتدا باید توجه داشته باشید که خرید و فروش ارزهای دیجیتال باید مطابق قوانین و مقررات جمهوری اسلامی انجام شود.
و اما نسبت به استفاده از اهرم در این بازارها، اگر به عنوان قرض باشد و همراه با سود بازپس گرفته شود ربا و حرام است اما اگر مبلغ اضافه به عنوان کارمزد و در قبال خدمات ارائه شده و در حد متعارف باشد، اشکالی ندارد.
همچنین اگر اعتبار در ضمن عقد شرعی دیگری (مثل مشارکت اعتبار دهنده با گیرنده اعتبار در تجارت) باشد اشکالی ندارد.

مونا بزرگی

Moderator

سلام، از دیدگاه اسلامی، رمزارزها یک دارایی محسوب می‌شوند و معامله و خرید و فروش یک دارایی اگر خلاف قوانین آن کشور نباشد، ایرادی ندارد. در معاملات فیوچرز هم ما در بورس آتی مشابه این مورد را داریم و هیچ مشکلی وجود ندارد. اما توصیه می‌کنیم برای اطمینان بیشتر حتما به مراجع تقلید خود مراجعه کنید.
​

faeze feizi

عضو شناخته شده

ممنونم . حتما

مونا بزرگی

Moderator

amir1768

عضو شناخته شده

من تماس گرفتم اول گفتند که شرعی نیست اما بعد که ساز و کار رو توضیح دادم و با بورس ایران مقایسه کردم گفتند مشکلی نداره و حلاله و دقیقا همین حرفی که شما فرمودید رو زدند

jafarpour87

عضو فعال

کلا معامله پول یا پول مضاعف یکم شبهه توشه چون مقدار پولی که قرض میگیرید با مقدار سودی که به دهندگان سرمایه به صرافی داده میشه توازن نداره البته نوع معاملات بورس کالای ما و سازکارش فرق داره با فیوچر مقایسش درست نیست حکم شرعی فعالیت در بورس نکنه خیلی مهم شرعی این قضیه اینه شرع با لیکویید شدن مخالفه !که در توصیف قمار دقیقا این مطلب زکر شده البته لیکویید اون زمان لفظش نبوده

HAMEDI

مدیر پیشکسوت

بسیار عالی و تشکر از توضیحات دوستان ، هر فردی که در این بازارها فعال میشود باید خودش با دیدگاه خود و اگر از مرجعی تقلید میکند ، با تحقیق وارد شود . به نظر بنده چون دو طرف معامله از همه شرایط راضی هستند ، مشکلی ندارد .

jafarpour87

عضو فعال

یه مطلبم بگم چون زمانی پیگیرش بودم برا معاملات خودم. یکی از دلایل حرام بودن قمار زایل شدن یک باره سرمایه افراده حالا نمیدونم مقایسه افراد از این مطلب چیه بستگی به مرجع داره حتما هر کس پیگر باشه خدایی نکرده اگه شبهه ای هست پول بی برکت وارد سرمایش نشه

یه نکته ای هم به قول بنده خدایی هر کس طماع باشه در این بازار اونقدر میچرخه تا اخر هر چی گرفته پس بده!هر وقت سودی گرفتید بازار رو ببندید تا مغز نفس بکشه این یک اصله

amir1768

عضو شناخته شده

فیوچرز یه جورایی شبیه کازینوعه
شاید خیلیا برنده شن ولی آخرش برنده اصلی صرافیه

jafarpour87

عضو فعال

عضو جدید دیجی‌بیت

سلام. شرعا خرید و فروش کالا حلال هست اما نزول حرام. وقتی که شما یک ارز را به صورت اسپات معامله می کنید آن را می خرید و تا زمانی که نفروخته اید خواهید داشت اما وقتی در فیوچرز شما سل می زنید بدون اینکه رمز ارزی را داشته باشید عملا چیزی را که ندارید معامله می کنید و این از نظر شرعی درست نیست. از طرف دیگه وقتی شما اسپات معامله می کنید به اندازه پول خودتان خرید می کنید و هیچ هزینه اضافی هم پرداخت نمی کنید و به کسی ربطی نداره که چند سال ارز خودتان را هولد کنید اما در فیوچرز شما دارید روزانه نزول اعتباری که از صرافی می گیرید را پرداخت می کنید و خرید و فروش حلال و نزول حرام هست. حتی معاملات آتی ما هم از نظر شرعی مشکل داره برای همین هم چندین بار قوانین آن اصلاح شده و سهام را نمی توانیم در این بازار معامله کنیم. می بینید که یک بار طلا را وارد بازار می کنند یک بار حذف می کنند و نقره را مجاز می کنند باز طلا را مجاز می کنند و .

amir1768

عضو شناخته شده

اینکه بعضی موارد مثل سکه را از بازار آتی حذف کردند به علت تنظیم بازار و ثابت بودن قیمت اوناس
اگر از لحاظ شرعی ایرادی داشته باشه باهاش خیلی قاطع تر مخالفت میشه و اون بازار رو جمع میکنند
هرکس باید از مرجع خودش پیگیر این موضوع بشه

jafarpour87

عضو فعال

منطقتون درسته ولی از مرجع ها باید چک بشه چون بعضی ها اعتقاد دارن با باز شدن معامله شما صاحب اون ارز هستید و استاپ زدن میاد به کیف در کل همونطور که گفتم شبهه توشه

اِیسا

عضو جدید دیجی‌بیت

کاش یک شخصی به ما جواب درست رو میداد.مبحث ارزهای دیجیتال خیلی پیچیده ست و شاید برخی مراجع دقیقا متوجهش نشن.اما چیزی که واسه من محرزه اینه که چون یه داراییه خرید اسپاتش هیچ اشکالی نداره و دولت ها هم دیر یا زود جلوی این سیستم کوتاه میان.
مشکل من بحث فیوچرزش هست.که در اون تحلیل روند و جهت قیمت اتفاق میفته.من یه جا خوندم که اقای خامنه گفتن که معامله اختلاف ارزش یک جفت ارز حلاله و اگر بابت اهرم سود به کارگزار پرداخت بشه حکم نزول رو داره و حرامه. اما ربا نمیدیم.کارمزدی رو میدیم که توی بورس خودمونم پرداخت میشه که اتفاقا میزانش خیلی بیشتر از فی صرافی هاست!
کاش مشروعیت معاملات فیوچرز واسه من محرز میشد تا با دل راضی کار میکردم.کسی اگه دقیق اطلاع داره بگه

اِیسا

عضو جدید دیجی‌بیت

چه سازوکاری رو براشون توضیح دادین میشه بگین؟اخه بحث فیوچرزش که میگن صوریه و معامله واقعی نیست و این صحبتا. چی گفتین که گفتن بی اشکاله؟

amir1768

عضو شناخته شده

در مورد نحوه کار که به صورت قرضی و اهرمیه توضیح دادم و اینکه توی بازار آتی و آپشن بورس خودمون هم هست فرمودن چون مال محسوب میشه میتونید فعالیت کنید.

Mohammad Goodarzi

عضو فعال

به‌نظرم زمانی بریم سراغ مراجع که عقل خودمون نتونه پاسخ‌گوی یک سوالی باشه.اگر منطقی به قضیه نگاه کنیم، زمانی که توی مارجین شما از صرافی وام می‌گیرید، باید به ازای هر روزی که اون پول دستتون هستش بهرش رو پرداخت کنید. این بهره میشه حروم به‌نظر من. خود بانک‌های ماهم دارن بهره می‌گیرن منتها به صلاح مملکت نیست که جلوش حکم شرعی فعالیت در بورس رو بگیرن مثل خیلی از چیزای دیگه که کاری باهاش ندارن

amir1768

عضو شناخته شده

دقیقا به نظرم این موارد چیزیه که هرکس خودش باید در موردش تصمیم گیری کنه
من به شخصه ایرادی برای فعالیت توی مارجین و فیوچرز نمیبینم اما به خاطر ابزار حکم شرعی فعالیت در بورس نامناسب بازار ترجیح میدم فقط اسپات کار کنم و فعالیت توی فیوچرز برام توجیه اقتصادی نداره

sinacrypto

عضو جدید دیجی‌بیت

سلام. دوستان وقت بخیر.
لطفا تا زمانی که به جواب دقیق نرسیدیم، این تاپیک فعال نگه دارید. چون واقعا مهم. نگاه به ارزهای دیجیتال هر روز داره بیشتر میشه، اوضاع اقتصادی مردم هر روز بد و بدتر میشه، و دید همه مردم به خرید و فروش ارز دیجتیال چون به دلار است و ارزش بیشتری در مقابل تومان دارد اکثرا به سمت خودش میکشه.
من هم خیلی تحقیق کردم که آیا خرید و فروش ارزهای دیجیتال از نظر شرعی مشکل دارند یا خیر. فیوچرز هم برام خیلی مهمه. بعضی مراجع اصلا موضوعیت خرید و فروش ارز دیجیتال حرام اعلام می کنند چه به سره فیوچرز ازشون سوال کنیم. ولی چون در راس همه رهبر عزیز منوط به قانون کشوری کردند یک دید مثبت به این موضوع وجود دارد.
از طرفی دولت هم جدید پست و سمت برای ارزهای دیجیتال تعریف کرده ولی هنوز پاسخ روشنی نداده.

من خودم از کسانی که به صورت خبره در این بازار فعال هستند نظر اون ها رو هم پرسیدم اکثرا جواب دادن، خرید و فروش فیوچرز مثل وامی که بانک ها در اختیار ما قرار می دهند. اگر وام و سودی که بانک از ما ایراد نداره چرا به ارزهای دیجیتال ایراد می گیرن.
یکی از دوستان میگفت که از مراجع توی قم سوال کرده گفته اگر اون پولی که صرافی بابت فیوچرز از ما میگیره بابت سازو کار خودش، کارمزده ایراد نداره ولی اگه داره سود از ما میگیره ایراد داره.
خلاصه من هم در آخر قانع نشدم آیا معاملات فیوچرز ایراد داره یا نه.

لطفا بیاید این تاپیک زنده نگه داریم تا این موضوع روشن بشه، هر روز ارزهای دیجیتال داره شناخته تر میشه و قشر جوان به این سمت کشیده میشه.
ممنون.

نوسانگیری در بورس حلال است یا حرام؟

بورس به جایگاهی برای کسب سود بیشتر در زمان کوتاه تبدیل شده و همه افرادی که در بازار بورس و فرابورس فعالیت دارند هدفشان کسب سود است اما افراد گاهی نمیدانند که حکم شرعی فعالیت در بورس برای کسب سود بیشتر باید از دانش و آگاهی مناسبی برخوردار باشند زیرا در غیر این صورت به جای کسب سود، ضرر هم متحمل میشوند. نوسان گیری به معنی سود بیشتر در زمان کوتاه تر است به این معنی که افرادی در بازار سرمایه وجود دارند که به آن ها نوسانگیر می گویند این افراد با خرید هدفمند تقاضای دروغین پیرامون یک سهم ایجاد می کنند تا قیمت سهم بالا برود و بتوانند سهم خود را در قیمت بالا بفروشند. این کار باعثم ی شود عده ای که در قیمت بالا به سهم ورود می کنند با افت قیمت سهم مواجه شوند و متضرر شوند. حال سوالی که خیلی از افراد می پرسند این است که “نوسان گیری در بورس حلال است یا حرام؟” حکم شرعی نوسان گیری در بورس چیست؟

البته در بازار بورس نظرات متفاوتی درباره نوسان گیری وجود دارد و عده ای نوسانگیری را نه تنها یک فعالیت مضر نمی دانند بلکه آن را باعث ایجاد سرزندگی در بورس قلمداد می کنند. حال ببینیم حکم شرعی نوسان گیری در بورس از نظر مقام معظم رهبری و آیت الله مکارم شیرازی چیست؟

مقام معظم رهبری در پاسخ به سوال نوسانگیری در بورس حلال است یا حرام؟ فرموده اند:

“از آنجا که نوسان گیری در بازار بورس روش های مختلفی دارد، در صورتی اشکال ندارد که مخالف ظوابط شرع و قانون و مقررات مربوطه نباشد.”

با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، چنانچه نوسانگیری با رعایت قوانین و ضوابط باشد حلال است.

پاسخ آیت الله مکارم شیرازی به سوال آیا نوسانگیری در بورس حرام است؟

“اگر قیمت سهمی را بدون اینکه ارزش ذاتی داشته بشد با بازارسازی افزایش یا کاهش دهند، نوعی تبانی است و اشکال دارد.”

نكات مهم در مورد حرام يا حلال بودن پورسانت در كار درصدی

در بازار تجارت جهاني استفاده از ابزارهايي كه باعث افزایش انگيزه و اشتياق افراد، میزان درآمد، استقلال زمانی كاركنان و سود سرمايه براي كارفرمايان می‌شود، مورد استقبال طرفين در كار قرار مي‌گيرد. اين ويژگي‌ها را نمي‌توان كامل در سيستم‌هايي با حقوق ثابت محقق كرد. به همين علت هميشه كارفرمايان به دنبال قراردادهاي كاري محكم و كامل هستند. يكي از اين قرارداد‌ها، نمونه قرارداد كار درصدی است كه مابين كارفرما و كارپذير منعقد مي‌شود و تمامي موارد فوق ذكر مانند نحو محاسبه حقوق، درصد سود، ميزان ضرر و زيان و بيمه و…. در آن ثبت مي‌شود. اما نكته اي كه امروزه ذهن اكثر افراد را درگير خود كرده، عدم تناقض در دريافت درصدی يا پورسانت از منظر فقه و قانون شرع است. در مطلب خلاصه‌اي از پورسانت و موارد مربوط به آن را بيان و سپس به موارد شرعي و قانوني آن مي‌پردازيم.

پورسانت و خلاصه‌ای از آن

پورسانت در لغت به معنی درصدی از سود حاصله از فروش کالا است که به کارگری که از سمت کارفرما در زمان مشخص یا غیرمشخص استخدام حکم شرعی فعالیت در بورس شده است، تعلق می‌گیرد. در این مشاغل مدیریت زمان به عهده خود شماست. مشاغلی که به‌صورت پورسانتی فعالیت می‌کنند عموماً از قانون کار تبعیت می‌کنند و کارفرما موظف است هنگام تنظیم نمونه قرارداد كار درصدی با کارپذیر تمامی حقوق یک کارپذیر در سیستم با حقوق ثابت را برای او هم در نظر بگیرد. در این نوع مشاغل زمان و میزان فروش در اختیار کارپذیر است. همچنین باعث بالا رفتن آزادی عمل کارپذیر و کاهش یکنواختی در کار می‌شود. کارپذیر می‌تواند دوره پرداخت درصد خود را در قرارداد مشخص کند به‌طور مثال می‌تواند این دوره از 15 هر ماه یا از ابتدای هر ماه آغاز شود.

برای پرداخت پورسانت علاوه بر مواردی که توسط طرفین در زمان تنظیم قرارداد ثبت می‌شود لازم است کارفرما به موارد دیگری نیز توجه کند. این موارد، سختی فروش کالا، سابقه کارپذیر، نوع تسویه، هزینه‌های جانبی و… می‌تواند باشد. همچنین کارفرما می‌تواند مبلغی را به‌عنوان کف یا سقف کار برای کارمندان خود قرار دهد. زمانی که کارمند به میزان حداکثر در فروش می‌رسد از سمت کارفرما مورد تشویق قرار بگیرد. درصورتی‌که مبلغ حاصل از فروش از مقدار تعیین‌شده پایین‌تر باشد کارمند مشمول جریمه می‌شود. برای دریافت نمونه قرارداد كار درصدی استاندارد و مطابق با قانون کار، هم اکنون می‌توانید به لینک زیر مراجعه فرمایید.

در قانون موارد منع یا عدم منع در دریافت پورسانت به‌صورت صریح بیان شده است. درصورتی‌که فرد از مأموران دولتی یا نیروهای مسلح باشد، در ازای خرید محصولی مبلغی را به‌عنوان حق پورسانت خود اختصاص دهد این کار خلاف قانون است. فرد خاطی ملزم به پرداخت جریمه و در مواردی به حبس محکوم می‌شود. درصورتی‌که فرد در زمان تنظیم نمونه قرارداد كار درصدی با شرکت موردنظر مبلغی را به‌عنوان حق پورسانت قرار دهد، قانون این مورد و موارد مشابه آن را منع نمی‌کند.

دريافت پورسانت حرام يا حلال است؟

نظام اقتصادی کنونی این اجازه را به اشخاص جامعه برای به‌دست آوردن پول و سرمایه بیشتر، از هر مسیری داده است. بااین‌حال به دلیل بینش و تفکر اسلامی حاکم بر جامعه ما، دین و فقه به افراد جامعه این اجازه را نمی‌دهد که از هر روشی سعی در افزایش سرمایه و سود خود کنند. در تمامی نوشته‌ها و توصیه‌های خود بر این نکته تأکید شده است که افراد جامعه برای کسب درآمد از کارهای مولد و خلاق استفاده کنند. بنابراین این سؤال مطرح می‌شود که مشاغلی که در هنگام تنظیم نمونه قرارداد كار درصدی مبلغی را به‌عنوان کمیسیون خود ثبت می‌کنند حلال است یا حرام؟

نمونه‌اي از مواردي كه منع شرعي ندارند

مشاغل پورسانتی مابین علما و مراجع تقلید نظرات متفاوتی وجود دارد. در نظر کلی علما پورسانت فی‌نفسه حرام نیست. مانند زمانی که شما با شرکتی قرارداد امضا می‌کنید که در صورت فروش محصول یا بازاریابی محصول موردنظر یا جلب مشتری و آموزش آنها درصدی از سود به دست آمده، به شما تعلق بگیرد.

مورد دیگر مانند زمانی است که فروشنده بدون افزایش بیش از اندازه ارزش محصول درصدی را به همکاران خود در مشاغل وابسته برای معرفی مشتری پرداخت می‌کند. گاهی شخصی واسط پرداخت حقوق از سمت کارفرما به کارگران می‌شود و مبلغی را به‌عنوان حق پورسانت برای خود اختصاص می‌دهد، این کار در صورت رضایت کارفرما مشکلی ندارد. دلال و مشاوران مسکن درصورتی‌که در انجام معامله نقش داشته باشند، می‌توانند مبلغی را به‌عنوان پورسانت مطالبه کنند .

نمونه‌اي از مواردي كه منع شرعي دارند

باید این نکته را بايد به یاد داشت که موارد بالا تنها بخشی از قوانین فقه درمورد حرام یا حلال بودن دریافت پورسانت است. به‌عنوان نمونه کارکنان شرکت‌های دولتی که موظف به تأمین کالای شرکت هستند مجاز به دریافت پورسانت نیستند. همچنین دریافت پول به‌عنوان هدیه فقط نام آن را تغییر دادن است و بنابراین مجاز نیست.

در بحث بازاریابی شبکه‌ای شروطی از سمت فقها بیان‌شده که در صورت رعایت آن‌ها می‌توان گفت درآمد حاصل از بازاریابی شبکه‌ای مشکلی ندارد. در بازاریابی شبکه اشخاص کالایی را خود تهیه می‌کنند و بعد از استفاده از آن، کالا را به دیگران توصیه می‌کنند. حال اگر تنها خرید کالا مدنظر نباشد و فقط بالا رفتن در لیست شرکت مدنظر باشد (اصالة‌الفساد) پورسانت به‌دست‌آمده حرام است.

درصورتی‌که کالایی که به شما پیشنهاد داده‌شده خاصیت و سود موردنظر نداشته باشد (بطلان‌العقد بتعذرالوفاء) و نتوان به شرایط ذکرشده در زمان تنظیم نمونه قرارداد كار درصدی پایبند بود، این معامله جایز نیست. در این نوع بازاریابی‌ها، پورسانت به‌دست‌آمده از آموزش به اعضای تازه عضو شده یا فروش واقعی محصول مجاز و حلال است. به‌طور کل نظر فقها در این شاخه بر تحقیق و مطالعه دقیق مفاد و قوانین شرکت موردنظر در هنگام عقد قرارداد است.

در پايان به ياد داشته باشيد

امروزه به دليل افزايش مشاغل بازاريابي و گنجانده شدن مسائل شرعي و فقهي در مفاد قانوني، نياز است كارپذيران مطالعه دقيق‌تري نسبت به مسائل شرعي و قانوني اين مشاغل داشته باشند. به همين منظور بهترين كار براي دسترسي به اين موارد قانوني، استفاده از افراد خبره در هنگام تنظيم نمونه قرارداد كار درصدی است. شما می‌توانید جهت دریافت مشاوره حقوقی در اين زمينه، از خدماتی که در این مرکز ارائه می‌شود استفاده کنید. همچنين در صورتي كه اين مطالب براي شما مفيد بوده است مي‌توانيد نظرات و انتقادات خود را در اين خصوص در وبلاگ لامينگو ثبت كنيد.