مفهوم قیمت پایانی

صفر تابلو فردا، قیمت پایانی امروز سهم است.

مفهوم قیمت پایانی

بورس اوراق بهادار یک بازار است که در آن سهام شرکت ها معامله می شوند. البته در این بازار همه شرکت ها حضور ندارند. در قانون تجارت کشورمان هفت نوع شرکت تعریف شده است. یکی از انواع این هفت نوع شرکت، شرکت سهامی می باشد. شرکتهای سهامی خود به دو دسته سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می شوند. همه شرکت هایی که در بازار بورس حضور دارند از نوع شرکت های سهامی عام هستند. بنابراین بازار بورس شامل تعدادی از شرکت های سهامی عام است.

سهام چیست؟

همانگونه که قبلا اشاره شد در بازار بورس، سهام شرکت ها معامله می شود. همیشه سرمایه یک شرکت سهامی به قطعات ریز و مساوی تقسیم می شود که به هر قطعه از آن یک سهم گفته می شود.

راهنمای دریافت کد بورسی

اولین اقدام جهت ورود به بازار بورس، دریافت کد بورسی است. کد بورسی، یک کد منحصر به فرد است که برای هر شخص یکبار صادر می شود. جهت دریافت کد بورسی باید به ترتیب زیر عمل کنید:

1-بر روی دکمه دریافت کد بورسی کلیک کنید

2-اطلاعات هویتی، سکونتی و بانکی خود را وارد کنید

3-پس از تکمیل فرم، مراکزی طبق محل سکونت شما اعلام می شود. این مراکز ممکن است دفاتر پیشخوان دولت یا شعب کارگزاری بورس باشند

4-به یکی از مراکز پیشنهادی (در شماره 3) مراجعه کنید و مدارک هویتی شامل اصل شناسنامه و اصل کارت ملی را با خود به همراه داشته باشید

با انجام عملیات فوق، کد بورسی شما از طریق کارگزاری آگاه که یکی از معتبرترین کارگزاران بورس می باشد صادر می شود.

چند نکته.

• درصورتی که هر دو گزینه دفاتر پیشخوان دولت و شعب کارگزاری در دسترس شماست، به شعب کارگزاری مراجعه کنید. بدین ترتیب در وقت و هزینه شما صرفه جویی خواهد شد.
• کد بورسی شما به شماره همراه تان پیام خواهد شد.
• علاوه بر کد بورسی، کد آنلاین شما نیز فعال خواهد شد و می توانید معاملات خود را بدون محدودیت مکانی از طریق اینترنت انجام دهید.

پس از دریافت کد بورسی می توانید مبلغ مورد نظرتان را به یکی از حسابهای کارگزاری واریز و معاملات خود را آغاز کنید.

چگونه یک شرکت سهامی عام وارد بورس می شود؟

اگر بخواهیم بازار بورس را از نظر جایگاه بازار در قانون بیان کنیم در راس هرم، وزارت دارایی قرار دارد. پس از وزرات اقتصاد و دارایی سازمان بورس و سپس شرکت های بورس مانند شرکت بورس اوراق بهادار قرار می گیرد. زمانیکه یک شرکت تمایل دارد نام او بر روی تابلو بورس درج شود و سهام آن در بازار مورد معامله قرار گیرد، می بایستی درخواست خود را به هیئت پذیرش شرکت بورس ارائه دهد. پس از بررسی درخواست و تایید توسط شرکت بورس، نام شرکت متقاضی بر روی تابلو بورس قرار می گیرد.

فرابورس چیست؟

در بازار بورس تهران اصطلاح بورس و فرابورس تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. برای اینکه نام شرکتی در تابلو بورس درج شود و سهام آن در بازار مورد معامله قرار گیرد نیاز است که آن شرکت حداقل الزاماتی را دارا باشد. این حداقل ها ممکن است مالی باشد مانند میزان سودآوری مناسب یا عملیاتی باشد مانند سابقه فعالیت شرکت. در صورتیکه شرکت متقاضی نتواند حداقل الزمات ورود به بورس را برآورده کند، می تواند با برآورده کردن الزامات کمتری وارد بازار فرابورس شود. همانگونه که اشاره شد شرکت های بورسی و فرابورسی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند. بگونه ای که بسیاری از سرمایه گذاران در هنگام خرید سهام توجهی به این موضوع نمی کنند.

چرا باید یک شرکت سهام خود را در بازار بورس عرضه کند؟

مهمترین مزیت بورس برای شرکت ها تامین مالی آسان برای پروژه های سودآور است. زمانیکه یک شرکت بورسی موقعیت مناسبی جهت کسب سود بدست می آورد با انتشار سهام و سایر اوراق نسبت به جمع آوری سرمایه لازم اقدام می کند. از مزایای دیگر می توان به قیمت گذاری سهام شرکت توسط بازار، معافیت های مالیاتی، اعتبار و تبلیغ در سطح کشور و در سطح بین المللی اشاره کرد.

قیمت یک سهم چند تومان است؟

طبق قانون تجارت قیمت هر سهم 100 تومان است. به این قیمت، ارزش اسمی یا قیمت اسمی سهم گفته می شود. وقتی چند نفر می خواهند تجارت رسمی خود را آغاز کنند و با یکدیگر یک شرکت را به ثبت برسانند باید به اداره ثبت شرکت ها مراجعه کنند. زمانیکه شرکت به ثبت می رسد سرمایه و تعداد سهام شرکت به قیمت اسمی(یکصد تومان) محاسبه می شود. برای مثال اگر یکی از سهامداران تعداد 20،000 سهم در شرکت دارد، در واقع مبلغ دو میلیون تومان(100 تومان × 20،000 سهم) در آن شرکت سرمایه گذاری کرده است.

زمانیکه سهام شرکتی در بازار بورس معامله می شود، قیمت آن ممکن است کمتر یا بیشتر از ارزش اسمی آن باشد. به این قیمت، قیمت بازار گفته می شود. هر سهم در بازار بورس بر اساس عرضه و تقاضای حاکم بر آن سهم قیمت گذاری می شود. قیمت بازار یک سهم ممکن است هر روز یا حتی هر لحظه تغییر کند.

مکانیزم قیمت گذاری سهام در بازار بورس تهران چگونه است؟

برای درک بهتر از چگونگی قیمت گذاری سهام در بازار بورس، ابتدا باید با چند اصطلاح آشنا شویم.

قیمت پایانی سهم: یک سهم در طول ساعات معاملاتی بازار با قیمت های مختلفی معامله می شود. میانگین قیمت های معامله شده در یک روز به عنوان قیمت پایانی آن روز در نظر گرفته می شود. قیمت پایانی هر سهم نه تنها در پایان روز بلکه بلافاصله پس از هر معامله محاسبه و اعلام می شود. صبح زود که بازار باز می شود با اولین معامله، میانگین محاسبه و قیمت پایانی جدید منتشر می شود. این محاسبه تا پایان ساعات معاملاتی آن روز برای هر سهم بطور جداگانه انجام می شود.

دامنه نوسان قیمت روزانه: پس از محاسبه قیمت پایانی در یک روز برای یک سهم خاص، این قیمت به عنوان مبنایی برای محاسبه دامنه نوسان آن سهم برای روز بعد در نظر گرفته می شود. دامنه نوسان، حداکثر میزان تغییرات قیمت است که یک سهم می تواند در یک روز تجربه کند. در حال حاضر دامنه نوسان بازار بورس و فرابورس برابر با 5 درصد است. این بدان معنی است که قیمت امروز نهایتا می تواند نسبت به قیمت پایانی دیروز 5 درصد مثبت یا منفی شود.

برای مثال فرض کنید قیمت پایانی یک سهم در روز قبل برابر با 500 تومان شده است. یعنی میانگین قیمت معاملات روز قبل برابر با 500 تومان است. این قیمت به عنوان یک مبنا برای محاسبه دامنه نوسان امروز بکار گرفته می شود. بنابراین معاملات امروز این سهم می تواند در بازه قیمتی 475 تومان تا 525 تومان انجام شود. این بازه قیمتی را از کجا آوردیم؟ 5 درصد 500 تومان برابر می شود با 25 تومان. این 25 تومان را یکبار از 500 تومان کسر و یکبار به آن اضافه کرده ایم. بنابراین اگر یک معامله گر بخواهد به قیمتی خارج از این بازه، خرید یا فروشی انجام دهد سیستم معاملاتی آن قیمت را نمی پذیرد.

حجم مبنا: حجم مبنا یک ابزار کنترلی است و موجب می شود تا نوسانات قیمت ملایم تر شود. تعریف حجم مبنا کمی پیچیده است. اما پس از درک مفهوم آن درمی یابید که این موضوع بسیار ساده تر از تعریف پیچیده آن است. حجم مبنا حداقل تعداد سهامی است که یک سهم در یک روز باید مورد معامله قرار گیرد تا اینکه قیمت آن سهم نسبت به روز قبل به میزان میانگین قیمتهای معامله شده در آن روز تغییر کند.

فرض کنید حجم مبنای یک سهم برابر با تعداد 1،000،000 سهم می باشد. اما تعداد کل سهامی که امروز مورد معامله قرار گرفته 500،000 سهم است. میانگین معاملات امروز آن سهم برابر با منفی 4 درصد است. یعنی سهم در درصد های مختلف معامله شده و میانگین آن برابر با منفی 4 شده است. حال قیمت پایانی این سهم چند درصد تغییر می کند؟ از آنجا که تعداد سهام معامله شده 50 درصد حجم مبنا می باشد، قیمت پایانی نیز به میزان 50 درصد میانگین قیمت ها تغییر می کند. در این مثال قیمت پایانی سهم 2 درصد نسبت به روز قبل تغییر خواهد کرد. یعنی منفی 4 درصد ضرب در 50 درصد شده است.

همانگونه که مشاهده کردید حجم مبنا تعداد سهم است و ارتباطی با قیمت و ارزش معاملات ندارد. همچنین حجم مبنا فقط برای شرکتهای بورسی اعمال می شود و شرکتهای فرابورسی دارای حجم مبنا نمی باشند. این امر موجب می شود تا قیمت سهام شرکت های فرابورسی نسبت به شرکتهای بورسی بسیار روان تر و سریع تر نوسان کنند.

حال که اصلاحات لازم را فرا گرفته ایم راحت تر می توانیم فرآیند قیمت گذاری سهام در بورس تهران را بیاموزیم. یک شرکت فرابورسی را در نظر بگیرید. صبح زود با اولین معامله، قیمت شروع بازار آن سهم مشخص می شود. پس از آن هر معامله ای که مفهوم قیمت پایانی انجام می شود میانگین کل قیمت ها تا آن زمان محاسبه و تحت عنوان قیمت پایانی اعلام می گردد. این میانگین گیری تا جایی ادامه می یابد تا قیمت پایانی به سقف دامنه نوسان (مثبت 5 درصد) یا به کف دامنه نوسان (منفی 5 درصد) برسد. در نظر داشته باشید که قیمت یک سهم لزوما سقف یا کف دامنه نوسان را لمس نمی کند و ممکن است در بازه قیمتی کوچک تری نوسان کند.

در زمانیکه تعداد سهام معامله شده مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد، فرآیند قیمت گذاری در شرکتهای بورسی همانند شرکت های فرابورسی است که در پاراگراف قبل شرح داده شد. اما قبل از اینکه تعداد سهام معامله شده به حجم مبنا برسد تغییرات قیمت، به نسبت تعداد سهام معامله شده به حجم مبنا خواهد بود.

ساعت و روزهای معاملاتی بورس تهران چگونه است؟

بازار بورس از شنبه تا چهار شنبه هر هفته باز است. روزهای پنجشنبه و جمعه و همچنین تعطیلات رسمی بازار نیز تعطیل می باشد. ساعت شروع بازار 8:30 و ساعت پایان 12:30 می باشد.

دوره حراج پیوسته و دوره حراج ناپیوسته به چه معنی است؟

از ساعت 8:30:01 که بازار فعالیت خود را آغاز می کند تا ساعت 8:59:59 دوره پیش گشایش نام دارد. در این دوره امکان سفارش گذاری، ویرایش و حذف سفارش وجود دارد اما هیچ معامله ای انجام نمی شود.

راس ساعت 9:00:00 کشف نرخ انجام می شود. سامانه معاملاتی بر حسب سفارشات موجود در سیستم، قیمتی را کشف می کند و اکثر سفارشات موجود در سیستم با نرخ کشف شده معامله می شوند.

از ساعت 9:00:01 تا ساعت 12:30:00 معاملات بصورت حراج پیوسته صورت می گیرد. در این دوره علاوه بر امکان سفارش گذاری، حذف و ویرایش، معاملات بصورت پیوسته انجام می پذیرد.

اولویت معاملات در بورس تهران به چه صورت است؟

در یک زمان ممکن است تعداد زیادی سفارش خرید و فروش در سامانه معاملاتی موجود باشد. در این حالت، الویت معامله با قیمت است. این بدان معنی است که در سفارشات خرید، اولویت با شخصی است که قیمت پیشنهادی بالاتری جهت خرید در سیستم معاملاتی ثبت کرده است. همچنین در سفارشات فروش، اولویت معامله با شخصی است که با قیمت پایین تری حاضر به فروش سهام خود می باشد.

در زمانیکه چند سفارش با قیمت یکسان در سیستم موجود باشد، اولویت با سفارشی است که زودتر از سایر سفارشات در سیستم معاملاتی ثبت شده است.

انواع سفارشات از نظر قیمت به چه صورت است؟

اکثر سفارشات ارسالی به سیستم معاملات، دو نوع اند. یکی سفارش به قیمت بازار و دیگری سفارش به قیمت محدود می باشد. زمانیکه شما یک سفارش به قیمت بازار در سیستم معاملات ثبت می کنید، فقط تعداد سهامی را که می خواهید خرید یا فروش کنید مشخص می کنید. سیستم معاملات با بهترین قیمتهای موجود در سامانه، معامله را برای شما انجام خواهد داد. فرض کنید می خواهید تعداد 2000 سهم از سهام شرکت سایپا را به قیمت بازار خریداری کنید. در این حالت، سیستم معاملات از کمترین قیمتهای فروش شروع به خرید می کند تا زمانیکه تعداد 2000 سهمی که شما درخواست خرید داده بودید تکمیل شود. به همین ترتیب اگر یک سفارش فروش به قیمت بازار در سیستم ثبت کنید بلافاصله پس از ثبت سفارش شما، تعداد مورد نظر به بالاترین قیمت های خرید فروخته می شود.

اما در حالتی که شما یک سفارش محدود به سامانه معاملاتی ارسال می کنید هم تعداد و هم قیمت خود را اعلام می کنید. بدین صورت تنها زمانی معامله انجام خواهد شد که طرف دیگر معامله، قیمت شما را بپذیرد. پس این امکان وجود دارد که سفارش شما منجر به معامله نشود.

انواع سفارشات از نظر اعتبار زمانی چگونه اند؟

همانگونه که قبلا نیز اشاره شد زمانیکه یک سفارش محدود به بازار ارسال می شود ممکن است که معامله ای صورت نگیرد. بنابراین معامله گر می تواند انتخاب کند که سفارش او تا چه زمان اعتبار داشته باشد. سفارشات از نظر زمانی سه دسته اند.

1-اعتبار روز: زمانیکه یک سفارش با اعتبار روز در سامانه معاملاتی ثبت می شود در صورت معامله نشدن، در پایان ساعات معاملاتی بصورت خودکار از سیستم حذف می گردد.

2-معتبر تا لغو: این نوع سفارش به هیچ عنوان از سیستم معاملاتی حذف نمی گردد مگر اینکه یا معامله شود و یا از طریق کابر از سیستم حذف گردد.

3-معتبر تا تاریخ خاص: شما در این نوع سفارش مشخص می کنید که تا چه تاریخی سفارش تان معتبر خواهد بود. در صورت عدم معامله تا تاریخ مشخص شده، سفارش بصورت خودکار از سیستم حذف خواهد شد.

سن مجاز جهت ورود به بازار بورس چقدر است؟

افراد بدون محدودیت سنی می توانند در بازار بورس سرمایه گذاری کرده و سهامدار شوند. اما افراد زیر 18 سال نمی توانند بصورت مستقل معامله کنند. بلکه قیم یا وکیل قانونی آنها باید امورات مربوطه را برای آنها انجام دهند.

قیمت مجاز سهم و دامنه نوسان قیمت

منظور از قیمت مجاز روی تابلوی معاملاتی هر سهم چیست؟ آیا وجود دامنه نوسان یا همان بازه مجاز تغییرات قیمتی در یک روز برای بازارهای مالی خوب است؟ در این مطلب قصد داریم با مفهوم قیمت مجاز سهم آشنا شویم و ببینیم که وجود محدودیت در تغییرات قیمت به‌نفع فعالان بازار است یا خیر؟

با بررسی روند حرکتی بورس در سال‌های اخیر، می‌توان گفت که بورس اوراق بهادار تهران نسبت به اخباری که روزانه منتشر می‌شوند، به‌شدت واکنش نشان می‌دهد. با درج خبر تحریم یک صنعت، فردای آن روز می‌بینیم که تمامی سهم‌های آن صنعت در صف فروش قفل شده‌اند ولی کسی در آن قیمت خریدار سهم نیست و شما نمی‌توانید سهم را بفروشید.

اخبار مثبت نیز تاثیری به همین صورت دارند. مثلا با منتشر شدن خبر صدور مجوز برای افزایش قیمت لاستیک، تقاضای خرید برای آن افزایش پیدا می‌کند، ولی قیمت آن نمی‌تواند بیش از حد مجاز روزانه رشد داشته باشد. به بازه قیمتی که سهم طی یک روز در آن نوسان می‌کند قیمت مجاز گفته می‌شود.

قیمت مجاز سهم چیست؟

به کمترین و بیشترین قیمتی که یک سهم در طول یک روز می‌تواند داشته باشد، قیمت مجاز سهم گفته می‌شود. در واقع قیمت مجاز سهم، سقف و کف قیمتی را در طول یک روز مشخص می‌کند. یعنی قیمت فقط اجازه دارد که در آن بازه زیاد و کم شود و نمی‌تواند بیش از این مقدار تغییر کند.

این دامنه نوسان باتوجه به بازاری که شرکت در آن ثبت شده متفاوت است. دامنه نوسان مجاز برای سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس برابر است با مثبت و منفی پنج درصد قیمت پایانی روز قبل.

در شکل زیر تابلو معاملاتی یک سهم را بعد از پایان زمان معامله بازار در تاریخ 1399/08/25 می‌بینید. قیمت پایانی که در این تابلو نشان داده می‌شود برابر است با میانگین موزون معاملات انجام شده در همین روز.

همان‌طور که در تصویر بالا می‌بینیم، قیمت معاملات، تنها در بازه مجاز قیمتیِ مشخص شده در تابلو نوسان کرده است. اما این قیمت مجاز چگونه محاسبه می‌شود؟

نحوه محاسبه قیمت مجاز سهم

در تصویر قبل می‌بینیم که قیمت پایانی روز قبل برابر است با 36080 . همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، دامنه نوسان مجاز برای سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس برابر است با مثبت و منفی پنج درصد قیمت پایانی روز قبل. حال با استفاده از قیمت پایانی روز قبل دامنه مجاز فردا را حساب می‌کنیم.

36080 *1.05 = 37884 بالاترین قیمت مجاز سهم در روز

36080*0.95 = 34276 پایین‌ترین قیمت مجاز سهم در روز

حالا سراغ تابلو معاملاتی همان سهم قبلی در روز بعد می‌رویم. به بازه مجاز دقت کنید. این بازه رند شده همان عددی است که ما محاسبه کردیم.

حالا اگر بخواهیم بازه قیمتی مجاز فردا را حساب کنیم، باید مثل بالا عمل کنیم. یعنی مثبت و منفی پنج درصد 37140 را محاسبه کنیم.

توجه کنید که بازه روز با قیمت مجاز سهم فرق دارد. بازه روز کمترین و بیشترین قیمتی را که سهم در طول روز معامله شده نشان می‌دهد. اما قیمت مجاز سهم نشان‌دهنده کمترین و بیشترین قیمتی است که یک سهم می‌تواند در طول یک روز داشته باشد. در واقع بازه روز، بازه هفته و بازه سال نشان‌دهنده بیشترین و کمترین قیمتی است که سهم در طی آن بازه زمانی معامله شده است.

قیمت مجاز در بازارهای مختلف

دامنه نوسان یا همان قیمت مجاز در همه بازارها و برای همه اوراق بهادار یکی نیست. برای مثال شرکت‌های پذیرفته شده در بازار پایه فرابورس، دامنه نوسان کمتری دارند.

دامنه مجاز تغییرات قیمت در تابلو زرد برابر با مثبت و منفی سه درصد قیمت پایانی دیروز، در تابلو نارنجی برابر با مثبت و منفی دو درصد قیمت پایانی دیروز و در تابلو قرمز مثبت و منفی یک درصد قیمت پایانی روز قبل است.

این دامنه مجاز برای حق تقدم‌های خرید سهام برابر با مثبت و منفی ده درصد قیمت پایانی روز قبل است.

در بعضی از بازارها مثل فارکس، دامنه مجاز نوسان قیمتی وجود ندارد. در این بازارها قیمت‌ها می‌توانند در طول یک روز رشد و نزول بسیاری داشته باشند.

بازار با دامنه یا بدون دامنه

وجود دامنه نوسان روزانه از این نظر اهمیت دارد که ریسک سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد. اما چگونه؟

انتشار اخبار خوب یا بد، چه در سطح اقتصاد کلان و چه در سطح یک شرکت، بر احساسات سرمایه‌گذاران تاثیر بسیار زیادی دارد. همان‌طور که قبلا گفتیم، احساسات عامل بسیار مهمی بر روند تصمیم‌گیری افراد به‌خصوص در زمینه مالی و سرمایه‌گذاری هستند.

باتوجه به این که در کشور ما اخبار به‌شدت بر تصمیمات سرمایه‌گذاران تاثیر می‌گذارد، اگر خبری در بازار بپیچد افراد معمولا بدون توجه به صحت خبر، به خرید و فروش‌های هیجانی روی می‌آورند. دامنه نوسان برای کمک به تعدیل احساسات سرمایه‌گذاران، محافظت از سرمایه آن‌ها و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری ایجاد شده است و از بروز ضررهای سنگین در یک روز جلوگیری می‌کند.

علاوه‌بر مورد ذکر شده، وجود دامنه نوسان مجاز امکان دست‌کاری در بازار را کاهش می‌دهد. یعنی سهامداران عمده نمی‌توانند به راحتی قیمت‌ها را تغییر بدهند و از بازار سودهای نامتعارف کسب کنند. به‌طور کلی این دامنه از بوجود آمدن تغییرات ناگهانی قیمتی جلوگیری میکند.

معایب وجود دامنه نوسان

کند شدن روند کشف قیمت یکی از معایب وجود دامنه نوسان است. فرض کنید نرخ خوراک برخی صنایع تغییرات زیادی داشته باشد و یا قیمت ارز خیلی بالا برود. اخباری از این قبیل می‌توانند تغییراتی بیشتر از دامنه نوسان قیمتی مشخص شده در قیمت سهام شرکت‌های صادرکننده و یا شرکت‌های تولیدی ایجاد کنند.

برای مثال خبری که می‌توانست در یک روز به اندازه 20 درصد تاثیر مثبت یا منفی در قیمت سهم داشته باشد، حالا تاثیر خود را در یک هفته نشان خواهد داد. به‌طور کلی این دامنه مانع از رها شدن قیمت در یک روز می‌شود. این فرآیند علاوه‌بر این که روند کشف قیمت را کند می‌کند، می‌تواند یک جو روانی منفی چند روزه هم در بازار ایجاد کند. این جوهای روانی به‌شدت بر احساسات سرمایه‌گذاران تاثیر می‌گذارد.

علاوه‌بر موارد ذکر شده این موضوع نقدشوندگی سهام شرکت‌ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث بوجود آمدن صف‌های فروش طولانی می‌شود.

چه زمانی یک سهم بدون دامنه نوسان معامله می‌شود؟

معمولا بعد از برگزاری مجامع شرکت‌ها، تقسیم سود و یا تصمیم‌گیری در رابطه با افزایش یا کاهش سرمایه باتوجه به صلاحدید ناظر بازار سهم بدون دامنه نوسان باز می‌شود.

بعضی از اتفاقات بزرگ مانند صدور مجوز بهره‌برداری از معادن یک شرکت می‌تواند بر قیمت سهام آن شرکت تاثیر زیادی بگذارد. در این مواقع بعد از باز شدن سهم، با صلاحدید ناظر بازار دامنه نوسانی برای آن در نظر گرفته نمی‌شود. یعنی اجازه داده می‌شود که این خبر تا جایی که ممکن است تاثیر خود را بر قیمت سهم بگذارد.

جمع‌بندی

قیمت مجاز کمترین و بیشترین قیمتی است که یک سهم در طول روز می‌تواند داشته باشد. این قیمت باتوجه به قیمت پایانی سهم در روز قبل محاسبه می‌شود. به‌طور کلی وجود دامنه نوسان علاوه‌بر جنبه‌های مثبت مثل کاهش ریسک و جلوگیری از ایجاد بحران در بازارها، جنبه‌های منفی هم دارد.

مثل عدم واکنش سریع قیمت نسبت به اخبار منتشر شده. برخی از فعالان بازار سرمایه وجود این دامنه را برای بازار ضروری می‌دانند و اما برخی دیگر با آن مخالف هستند. نظر شما در این باره چیست؟

صفر تابلو در بورس چیست؟ نقطه صفر نوسان قیمت در هر روز معاملاتی

وقتی به تابلو یک سهم در بورس نگاه می‌کنیم ناخودآگاه اولین چیزی که آن را بررسی می‌کنیم قیمت است. قیمت اطلاعات زیادی را در دل خود دارد. معامله‌گران باتجربه با نگاه به انواع قیمت اعم از قیمت پایانی، قیمت آخرین معامله و قیمت صفر تابلو فردا (که به عنوان مهارت تابلوخوانی در بورس شناخته می‌شود) می‌توانند نکات خوبی را بفهمند. اما شاید اطلاعات روی تابلو برای تازه‌واردها کمی گیج‌کننده باشد. ممکن است شما همشنیده باشید که می‌گویند فلان سهم دارد پایین‌تر از صفر تابلو معامله می‌شود. اما این صفر تابلو کجاست و به چه قیمتی اشاره دارد؟ این مقاله اخبار بورس به شما کمک می‌کند تا پاسخ سوالات‌تان را بگیرید.

فهرست مطالب با دسترسی سریع

منظور از صفر تابلو در بورس چیست؟

صفر تابلو یکی از اصطلاحات مهم در بورس است که مدام آن را خواهید شنید. چرا که این عبارت در مباحث تابلوخوانی و بررسی تابلو سهم بسیار کاربرد دارد. این مفهوم به قیمت پایانی سهم در روز جاری اشاره دارد. این قیمت به ما نشان می‌دهد که در روز بعدی حول محور چه قیمتی انجام می‌شوند. این قیمت به عنوان یک قیمت مبنا در نظر گرفته می‌شود که سهم می‌تواند به اندازه‌ی مثبت و منفی دامنه‌ی نوسان از این نقطه تغییر کند. یعنی اگر قیمت پایانی امروز، ۲۵۰ ریال باشد و دامنه‌ی نوسان برابر مثبت و منفی پنج درصد باشد، بیشترین و کم‌ترین قیمت سهم به این صورت هستند:

• بیشترین قیمت سهم در فردا: ۲۵۰ × (۵٪+) = ۲۶۲.۵
• کمترین قیمت سهم در فردا: ۲۵۰ × (۵٪-) = ۲۳۷.۵

نگاهی به مفهوم قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله

اگر امروز به تابلو یک سهم نگاه کنید، می‌توانید بفهمید که قیمت پایانی روز گذشته چقدر بوده است. این توضیح خیلی کوتاه است و مختصر. برای واضح‌تر شدن مفهوم صفر تابلو در بورس نیاز به این داریم که با دو مفهوم دیگر یعنی قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله هم بیشتر آشنا شویم. بخش بعدی به همین مسئله اختصاص دارد.

صفر تابلو فردا، قیمت پایانی امروز سهم است.

در یک جلسه‌ی معاملاتی، سهم در قیمت‌های مختلفی معامله می‌شود. این قیمت با توجه به دامنه‌ نوسان و همان‌طور که در بالا هم اشاره کردیم می‌تواند در یک محدوده‌ی مشخص حرکت کند. در پایان جلسه با توجه به این‌که کدام قیمت‌ها حجم بیشتری داشته‌اند قیمت پایانی مشخص می‌شود. با محاسبه‌ی تعداد معامله‌ها در هر قیمت و میانگین گرفتن از آن‌ها می‌توان قیمت پایانی را محاسبه کرد. یعنی اگر دو معامله در قیمت X و سه معامله در قیمت Y انجام شده باشد،‌ قیمت پایانی برابر است با:

مثالی ساده از محاسبه قیمت پایانی

قیمت پایانی = ((۲ × X) + (۳ × Y)) ÷ (۳ + ۲)

البته مفهوم قیمت پایانی این تمام قضیه نیست و مفهومی به نام حجم مبنا هم در این‌جا دخیل است که از این بحث خارج است. اما اگر دوست دارید با حجم مبنا هم آشنا شوید مقاله‌ «حجم مبنا چیست؟ ابزاری برای محاسبه واقعی‌تر قیمت پایانی» را مطالعه کنید تا بهتر این مفاهیم مهم را که پایه‌ی تابلوخوانی را تشکیل می‌دهند درک کنید. با این‌همه لازم نیست ما چیزی را محاسبه کنیم. تمام این محاسبات به صورت خودکار انجام می‌شوند و در تابلو مربوط به مفهوم قیمت پایانی هر سهم مشخص است. اهمیت این قیمت در بورس به خاطر آن است که صفر تابلو را در روز بعد مشخص می‌کند.

مفهوم مهم دیگری که باید آن را نیز خوب بلد باشیم، قیمت آخرین معامله است که شاید بعضی از افراد آن را با قیمت پایانی اشتباه بگیرند. به سادگی می‌توان این تعریف را برای قیمت آخرین معامله ارائه کرد: «آخرین قیمتی که برای یک سهم ثبت می‌شود.» اما این مفاهیم در کنار هم چه کاربردی دارند؟ بخش بعدی را مطالعه کنید.

کاربرد صفر تابلو

صفر تابلو در بورس در کنار قیمت آخرین معامله مسئله‌ای مهم است. فرض کنید قیمت پایانی یک سهم در نقطه صفر تابلو همان روز باشد، اما قیمت آخرین معامله بیشتر باشد. این چه معنایی دارد؟ این اتفاق نشان از آن دارد که سهام‌داران تمایل زیادی به خرید این دارایی نشان می‌دهند. به طوری که حاضر شده‌اند سهم را در قیمتی بالاتر از صفر تابلو روز بعد خرید کنند.

با توجه به اختلاف قیمت پایانی و اختلاف قیمت آخرین معامله ممکن است افراد سهام را بالاتر یا پایین‌تر از قیمت صفر تابلو فردا معامله کنند. برعکس آن‌چه که در بالا به آن اشاره کردیم هم ممکن است. یعنی اگر قیمت آخرین معامله کمتر از قیمت پایانی باشد نشان می‌‌دهد که افراد حاضر شده‌اند سهم خود را پایین‌تر از قیمت صفر تابلو روز آینده بفروشند که باعث می‌شود سهم در روز بعدی به احتمال زیاد با کاهش قیمت مواجه شود. این موارد نشان می‌دهند که کاربرد صفر تابلو چیست و چطور می‌توان خرید را بر این اساس انجام داد.

مثالی از صفر تابلو در بورس

در این بخش هم یک مثال از بازار بورس را بیان می‌کنیم و این مفهوم را روی آن بررسی می‌کنیم. تصویر زیر تابلو روز سهم سایپا را با نماد خساپا نشان می‌دهد.

قیمت پایانی که در تصویر می‌بینید قیمت صفر تابلو این سهم در روز بعد است. یعنی این عدد مبنا به اندازه‌ی دامنه‌ نوسان در روز بعدی کم یا زیاد می‌شود (البته باز هم تاکید می‌کنیم حجم مبنا هم در این مسئله دخالت دارد.) پس معاملات روز بعد در این سهم از قیمت ۱,۶۴۶ شروع می‌شود. قیمت دیروز روی تابلو سهم نیز نشان از آن دارد که قیمت پایانی دیروز ۱,۶۳۷ بوده است که نشان می‌دهد این عدد قیمت صفر تابلو امروز بوده است.

جمع‌ بندی

صفر تابلو در بورس یکی از اطلاعاتی است که در تابلو سهم قابل مشاهده است. این عدد همان قیمت پایانی امروز است. این معیار به ما نشان می‌دهد که قیمت مبنای سهم در روز بعدی چه عددی است. با توجه به دامنه نوسان این عدد می‌تواند در یک محدوده‌ی مشخص حرکت و تغییر کند. تفاوت میان قیمت پایانی و آخرین معامله می‌تواند به معامله‌گران اطلاعات مهمی بدهد. مثلا اگر قیمت آخرین معامله بالاتر از قیمت پایانی باشد می‌توان فهمید که سهام‌داران از سهم استقبال کرده‌اند و دارند آن را در قیمتی بالاتر از قیمت آغازین فردا معامله می‌کنند.

سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه

صفر تابلو عددی است که در تابلوخوانی اهمیت دارد. این عدد که برابر است باقیمت پایانی روز گذشته، در تابلو هر سهم مشخص و قابل مشاهده است.

به کمک این عدد می‌توانیم بفهمیم بازه‌ی قیمت معاملات در روز بعد در چه محدوده‌ای است و بیشترین و کمترین قیمت ممکن چقدر خواهد بود.

اگر صفر تابلو فردا (قیمت پایانی امروز) کمتر از قیمت آخرین معامله باشد، نشان از آن دارد که سهم به احتمال زیاد مستعد رشد قیمت است. اما اگر قیمت پایانی بیشتر از قیمت آخرین معامله باشد نشان از آن دارد که معاملات در قیمتی پایین‌تر از صفر تابلو انجام می‌شود که می‌تواند دلیلی محتمل برا کاهش قیمت در روز بعد باشد.

حجم مبنا چیست؟ + کاربرد حجم مبنا در بورس چیست؟

حجم مبنا تعداد مشخصی از برگه سهام یک شرکت بورسی است که در فرمول محاسبه قیمت پایانی سهام کاربرد دارد. قیمت سهام در روز جاری، با توجه به قیمت پایانی روز گذشته در بازه 5 درصدی نوسان می‌کند. حال فرض کنید در یک روز معاملاتی فقط 100 برگه سهام یک شرکت بورسی معامله شود! آیا معامله این 100 برگه سهام می‌تواند معیاری برای محاسبه قیمت پایانی باشد؟! قطعا خیر. حجم مبنا تعداد سهامی است که باید در یک روز کاری معامله شود تا قیمت پایانی بصورت میانگین معاملات درنظر گرفته شود. در این آموزش بورس به بررسی مفهوم حجم مبنا، کاربرد و فرمول محاسبه آن در بورس تهران می‌پردازیم.

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا و دامنه نوسان در بورس به عنوان پارامترهایی برای کنترل بهتر قیمت استفاده می‌شوند. منظور از کنترل قیمت، جلوگیری از نوسان شدید قیمت بخاطر هیجانات معامله‌گران یا سوء‌استفاده سفته‌بازان است. دامنه نوسان روزانه می‌تواند در شرایط خاص توسط نهاد ناظر بازار بورس تهران خاص تغییر کند. اما حجم مبنا بصورت سیستماتیک در آخرین روز کاری هفته محاسبه و در فرمول محاسبات قیمت پایانی استفاده می‌شود.

با مراجعه به صفحه نماد بورسی در سایت TSETMC عبارت حجم مبنا و مقدار آن را مشاهده می‌کنید که بصورت درصدی از تعداد کل برگه سهام شرکت محاسبه می‌شود. برای مثال برای شرکت ملی صنایع مس ایران (فملی) تعداد کل برگه سهام 101 میلیارد و حجم مبنای آن 3.7 میلیون برگه سهم است. محاسبات حجم مبنا در آخرین روز کاری هر هفته انجام و در کل هفته آینده از همان عدد استفاده می‌شود.

فرمول حجم مبنا در بورس

تا قبل از اسفند 98 قانون حجم مبنا بدین‌صورت بود که “باید حداقل 10% از سهام کل شرکت در یک سال معامله شود!” طی یک سال، 250 روز کاری در بورس داریم. بنابراین با تقسیم 10% بر 250، به عدد 0.0004 برای یک روز معاملاتی می‌رسیم. پس حجم مبنا برابر است با 0.0004 تعداد کل سهام یک شرکت.

نماد بورسی فملی را دوباره بررسی می‌کنیم. تعداد کل سهام شرکت ملی صنایع مس ایران 101.4 میلیارد برگه سهام است. بنابراین محاسبات برای فملی اینگونه است: 101.4 × 0.0004 = 0.04056

این عدد بر حسب میلیارد است که با ضربدر 1000 به عدد 40.مفهوم قیمت پایانی 56 میلیون می‌رسیم. همانطور که در شکل بالا مشاهده می‌کنید حجم مبنا این عدد نیست! چرا؟

اگر تعداد سهام یک شرکت خیلی زیاد یا خیلی کم باشد حجم مبنا خیلی بزرگ یا خیلی کوچک می‌شود! سازمان بورس برای رفع این مشکل از “حجم مبنا دینامیک” استفاده می‌کند.

نحوه محاسبه حجم مبنای دینامیک

برای تمامی سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، دو عدد به عنوان حداقل و حداکثر ارزش مبنا طبق جدول زیر تعریف می‌شود.

1. ابتدا مقدار 0.0004 تعداد کل برگه سهام شرکت را محاسبه می‌کنیم.
2. این عدد را در قیمت پایانی آخرین روز کاری هفته (عموما چهارشنبه) ضرب می‌کنیم.
3. اگر این عدد بین حداقل و حداکثر ارزش مبنا باشد حجم مبنا همان 0.0004 ضربدر تعداد کل برگه سهام خواهد بود.
4. اگر عدد مرحله 2، بیشتر از “حداکثر ارزش مبنا” باشد حجم مبنا از تقسیم حداکثر ارزش مبنا بر قیمت پایانی روز چهارشنبه بدست می‌آید.
5. اگر عدد مرحله 2، کمتر از مقدار “حداقل ارزش مبنا” باشد با تقسیم حداقل ارزش مبنا بر قیمت پایانی روز چهارشنبه محاسبه می‌شود.

همان مثال فملی رو درنظر بگیرد. قیمت پایانی فملی در چهارشنبه هفته قبل (18 تیر 99) 32390 ریال بوده است. 0.0004 تعداد کل برگه سهام شرکت برابر 40.56 میلیون است. حال ارزش این 40.56 میلیون برگه سهام در روز چهارشنبه 131.5 میلیارد تومان می‌شود (40560000*3239). این عدد از حداکثر ارزش مبنا (12 میلیارد تومان) خیلی بیشتر است. بنابراین 12 میلیارد تومان را بر 3239 تومان تقسیم می‌کنیم.

به همان عدد 3.705 میلیون در شکل بالا می‌رسیم.

قانون جدید در فرابورس و بازار پایه

قبلا فرابورس حجم مبنای 1 داشت! اما در حال حاضر این گونه نیست و نحوه محاسبات مشابه بورس است. تنها تفاوت در “حداقل و حداکثر ارزش مبنا” است. این اعداد برای بازار اول و دوم فرابورس یکسان اما با بازار پایه متفاوت و مطابق شکل بالا است.

تاثیر حجم مبنا روی قیمت پایانی سهام

قیمت پایانی (Close Price) بر اساس میانگین وزنی تمامی معاملات انجام شده در همان روز کاری است. حال فرض کنید در یک روز کاری فقط 1000 برگه سهام یک شرکت معامله شود! آیا قیمت پایانی باید طبق میانگین وزنی این 1000 برگه سهام محاسبه شود؟! پاسخ خیر است. چرا که در این وضعیت، امکان سفته‌بازی و تغییرات شدید قیمت پایانی توسط هر شخصی وجود دارد! راهکار محاسبه قیمت پایانی مطابق دستورالعمل زیر است.

1. اگر حجم معاملات بیشتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی برابر با همان میانگین وزنی معاملات خواهد بود.
2. اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد Close Price طبق درصدی از آن محاسبه می‌شود.

محاسبه Close Price

اجازه دهید با یک مثال این مطلب را خدمت شما آموزش دهیم. مطابق شکل زیر، حجم معاملات نماد بورسی “سصهفا” در یک روز کاری 98,604 برگه سهام بوده است. حجم مبنای آن هم 304,4.14 برگه سهام است. با اینکه تمامی معاملات در حداقل قیمت روزانه انجام شده اما قیمت پایانی بیشتر از آن است. در واقع بخاطر کمتر بودن حجم معاملات نسبت به حجم مبنا، قیمت پایانی برابر با میانگین وزنی قیمت‌ها نیست. برای محاسبه قیمت پایانی مراحل زیر را طی می‌کنیم.

1. محاسبه میانگین وزنی قیمت: در این مثال 134340 ریال است.
2. محاسبه اختلاف میانگین وزنی قیمت روز جاری و قیمت پایانی روز قبل

این اختلاف در این مثال بصورت زیر خواهد شد (قیمت پایانی روز قبل سصفها 141410 ریال است).

134340 – 141410 = -7070

1. محاسبه نسبت حجم معاملات به حجم مبنا

حجم مبنا در این مثال 340,414 برگه سهام و حجم معاملات نیز 98,604 است. بنابراین این درصد برابر است با 0.2896 = 340,414 / 98,604

1. تعدیل قیمت: عدد مرحله 2 را در نسبت مرحله 3 ضرب می‌کنیم.

Adjustment Price = -7070 × 0.2896 = -2047.5

1. محاسبه قیمت پایانی: قیمت پایانی روز جاری برابر است با قیمت تعدیلی مرحله قبل + قیمت پایانی روز قبل.

بنابراین برای این مثال قیمت پایانی بصورت مفهوم قیمت پایانی زیر محاسبه می‌شود.

Final Price = 141410 + (-2047.5) = 139362.5

همانطور که مشاهده می‌کنید بعد از رُند شدن دقیقا به همان عدد 139360 ریال درج شده در سایت TSETMC می‌رسیم.

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.

آشنایی با اصطلاحات و تعاریف بورس

یکی از پیش‌نیازهای فعالیت در بورس و بازار سرمایه، آگاهی داشتن از اصطلاحات و تعاریفی است که در این بازار مورد استفاده قرار می‌گیرد. خریداران و فروشندگان سهام بورس با کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانند معاملات موفق‌تری را تجربه نمایند.

در ادامه پرکاربردترین اصطلاحات و عبارت‌های مربوط به بورس و بازار سرمایه را مشاهده می‌کنید:

ارزشیاب کارشناس مالی است که دارایی‌ها و اوراق بهادار موضوع این قانون را مورد ارزشیابی قرار می‌دهد. اساس‌نامه اساس‌نامه‌ی نمونه‌ی شرکت‌های سهامی عام پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار مصوب هیئت مدیره‌ی سازمان. اطلاعات مهم اطلاعاتی درباره‌ی رویدادها و تصمیمات مربوط به ناشر که بر قیمت اوراق بهادار ناشر و تصمیم سرمایه‌گذاران تاثیر بااهمیت داشته باشد. اطلاعات نهانی هرگونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیرمستقیم به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می‌شود، و در صورت انتشار، بر قیمت و یا تصمیم سرمایه‌گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوط تاثیر می‌گذارد. اعلام عمومی انتشار عمومی رای قطعی صادره توسط مرجع ذیصلاح. افشاء ارسال اطلاعات به سازمان و انتشار عمومی و به‌موقع اطلاعات مطابق ضوابط دستورالعمل افشا افشای فوری افشای اطلاعات به محض آگاهی ناشر، با رعایت شرایط دستورالعمل افشای فوری امیدنامه سندی که اهداف، نرخ بازده مورد انتظار، شرایط و نحوه تبدیل اوراق به سهام (در صورت لزوم) و سایر جزئیات مربوط به «طرح توسعه و نوسازی شرکت» را شرح می‌دهد و تصویری از آینده‌ی سرمایه‌گذاری برای تصمیم‌گیری در اختیار سرمایه‌گذاران (خریداران اوراق مشارکت) قرار می‌دهد. این سند قبل از انتشار عمومی باید به تایید «امین»، «حسابرس» و «بورس» برسد. انتشار انتشار عبارت است از صدور اوراق بهادار برای عرضه‌ی عمومی. انتقال قانونی انتقال اوراق بهاداری است که به موجب قوانین خاص و یا با حکم دادگاه صالحه به شخص دیگری صورت می‌گیرد. انتقال قهری انتقال اوراق بهاداری است که با فوت دارنده‌ی آن به وراث قانونی وی صورت می‌گیرد. انحصار وضعیتی در بازار که سهم یک یا چند بنگاه یا شرکت تولیدکننده، خریدار و فروشنده از عرضه و تقاضای بازار به میزانی باشد که قدرت تعیین قیمت و یا مقدار را در بازار داشته باشد، یا ورود بنگاه‌های جدید به بازار یا خروج از آن با محدودیت مواجه باشد. اوراق اجاره اوراق بهادار با نام قابل نقل و انتقالی است که نشان دهنده‌ی مالکیت مشاع دارنده‌ی آن در دارایی مبنای انتشار اوراق اجاره است. اوراق بهادار هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک عین و یا منفعت آن باشد. شورا، اوراق بهادار قابل معامله را تعیین و اعلام خواهد کرد. مفهوم ابزار مالی و اوراق بهادار در متن این قانون، معادل هم در نظر گرفته شده است. اوراق مشارکت اوراق بهادار با نامی که با مجوز «بورس» به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین جهت تامین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح‌های نوسازی و توسعه شرکت‌های پذیرفته شده در «بورس» منتشر می‌شود. این اوراق بدون تضمین دولت و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار می‌یابند. اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام آن گروه از اوراق مشارکت ناشر است که در سررسید نهایی و یا قبل از آن قابل تبدیل به سهام همان شرکت (ناشر) باشد. ایستگاه معاملاتی پایانه‌ی معاملاتی کارگزار است که با سامانه‌ی معاملاتی بورس در ارتباط می‌باشد. هر “ایستگاه معاملاتی” با کدی مشخص می‌شود که به آن «کد ایستگاه معاملاتی» گویند. ایستگاه‌های معاملاتی هر کارگزار با کدهای جداگانه تعریف می‌شود. بازارگردان کارگزار/معامله‌گری است که با اخذ مجوز لازم و با تعهد به افزایش نقدشوندگی و تنظیم عرضه و تقاضای اوراق بهادار معین و تحدید دامنه‌ی نوسان قیمت آن، به داد و ستد آن اوراق می‌پردازد. بازارگردانی فعالیتی است که با هدف کاهش دامنه‌ی نوسانات قیمت اوراق بهادار و تامین نقدشوندگی آن با مجوز سازمان توسط کارگزار انجام می‌شود. بازارهای خارج از بورس بازاری است در قالب شبکه‌ی ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن بر پایه‌ی مذاکره صورت می‌گیرد. بانی شخص حقوقی است که نهاد واسط برای تأمین مالی وی در قالب عقود اسلامی، اقدام به انتشار اوراق اجاره می‌نماید. بستن نماد توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره‌ی معین طبق دستورالعمل مربوطه می‌باشد. بنگاه واحد اقتصادی که در تولید کالا یا خدمت فعالیت می‌کند، اعم از آن که دارای شخصیت حقوقی یا حقیقی باشد. پذیرش مضاعف پذیرش اوراق بهاداری است که علاوه‌بر «بورس» در بورس دیگری نیز پذیرفته شده باشد. پذیره‌نویسی فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده‌ی قانونی آن و تعهد پرداخت وجه کامل آن طبق قرارداد. تابلوی بورس تابلویی است که برای ارائه‌ی اطلاعات طبقه‌بندی‌شده‌ی اوراق بهادار به‌کار می‌رود از قبیل تابلوی اصلی و فرعی، تابلو اوراق‌ مشارکت دولتی و تابلوی اوراق مشارکت شرکت‌ها. تخلف هرگونه فعل یا ترک فعل که منجر به نقض قانون و یا مقررات شود. تسویه و پایاپای مرحله‌ی پایانی انجام معامله است که طی آن مالکیت اوراق بهادار به خریدار و وجوه حاصل از معامله به فروشنده منتقل می‌شود. تعلیق پذیرش توقف موقت معاملات اوراق بهادار درج شده در فهرست نرخ‌های بورس ناشی از نقض مفاد این دستورالعمل. تقاضا عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار. جلسه رسمی معاملاتی ساعاتی پیوسته از یک نشست کاری است که معاملات اوراق بهادار در این ساعات انجام می‌پذیرد. «بورس» می‌تواند در یک شبانه‌روز بیش از یک نشست رسمی معاملاتی داشته باشد. حجم مبنا تعداد اوراق بهادار از یک نوع است که هر روز باید مورد دادوستد قرار گیرد تا کل درصد تغییر آن روز ، در تعیین قیمت روز بعد ملاک باشد. حداقل سفارش انباشته حداقل مقدار سفارشی است که بازارگردان موظف است طبق قرارداد بازارگردانی همواره در سفارش خرید یا فروش خود در سامانه‌ی معاملاتی بورس در هر نماد معاملاتی به‌صورت فعال نگهدارد. حداقل معاملات روزانه حداقل میزان معاملات در هر نماد است که بازارگردان موظف به انجام آن در یک روز معاملاتی می‌باشد. حراج سازوکاری برای دادوستد اوراق بهادار بر پایه‌ی انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با درنظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است. حساب تضمین بورس حساب ویژه ای است که به منظور ایفای تعهدات “کارگزاران” ناشی از فعالیت کارگزاری با هدف حمایت از سرمایه‌گذاران، افتتاح می‌شود. حسابرس موسسات حسابرسی عضو جامعه‌ی حسابداران رسمی ایران که امکان سنجی فنی، اقتصادی و مالی «طرح نوسازی و توسعه شرکت» را تایید می‌کند و گزارش پیشرفت کار، نرخ بازده و دیگر اطلاعات مالی طرح سرمایه‌گذاری را به اطلاع دارندگان “اوراق مشارکت” می‌رساند. حسابرس می‌تواند در عین حال “حسابرس” شرکت “ناشر” هم باشد. حسابرس معتمد موسسه‌ی حسابرسی است که بر اساس ضوابط “دستوالعمل موسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار” به عنوان موسسه‌ی حسابرسی معتمد سازمان پذیرفته شده است. خرید گروهی خرید اوراق بهادار توسط کارگزار با کد معین، و تخصیص آن به مشتریان است. دارایی مال منقول یا غیرمنقول با مشخصات تعیین‌شده در این دستورالعمل است که می‌تواند مبنای انتشار اوراق اجاره واقع شود. دارایی‌های صندوق منظور کلیه حقوق مادی و معنوی صندوق است از جمله وجوه دریافتی از سرمایه‌گذاران بابت پذیره‌نویسی اولیه‌ی واحدهای سرمایه‌گذاری و صدور واحدهای سرمایه‌گذاری، اوراق بهاداری که از محل این وجوه به نام صندوق خریداری می‌شود و کلیه حقوق، منافع و سود متعلق به آن‌ها، مطالبات صندوق از اشخاص و کارمزدهایی که مطابق اساس‌نامه یا امیدنامه برای صندوق دریافت می‌شود. دامنه مظنه حداکثر اختلاف بین قیمت سفارش خرید و سفارش فروش در هر نماد معاملاتی به درصد است که بازارگردان آن نماد، در سامانه‌ی معاملاتی بورس وارد می‌نماید. این درصد نسبت به قیمت سفارش خرید محاسبه می‌شود. دامنه نوسان قیمت پایین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه، طی یک یا چند جلسه‌ی رسمی معاملاتی بورس، قیمت می‌تواند نوسان داشته باشد. دوره پذیره نویسی اولیه مهلتی است که طبق ماده‌ی 8 برای فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به قیمت مبنا و تامین حداقل سرمایه مورد نیاز برای تشکیل و شروع فعالیت صندوق تعیین شده است. سامانه معاملاتی سیستم رایانه‌ای است که دریافت سفارش‌های خرید و فروش، تطبیق سفارش‌ها و در نهایت انجام معاملات از طریق آن انجام می‌شود. سبد مجموعه دارایی‌های مالی است که از محل وجوه سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود. سپرده‌گذاری عملیاتی است که طی آن اوراق بهاداری که در سامانه معاملات به ثبت رسیده است، قابلیت معامله پیدا می‌کند. سرمایه‌گذار خارجی شخص خارجی که مجوز معامله را از سازمان بورس دریافت نموده باشد. سرمایه‌گذاری خارجی راهبردی سرمایه‌گذار خارجی که قصد تملک بیش از 10درصد سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس یا بازار خارج از بورس را دارد، یا پس از تملک سهام یک شرکت پذیرفته‌شده در بورس یا بازار خارج از بورس یک کرسی هیئت مدیره‌ی آن شرکت را در اختیار بگیرد. سفارش درخواست خرید و یا فروش اوراق بهادار است که توسط «مشتری» به کارگزار ارائه می‌شود. سهام کنترلی حداقل میزان سهام مورد نیاز برای آن‌که دارنده‌ی آن قادر به تعیین اکثریت اعضای هیات مدیره‌ی شرکت باشد. سهام مدیریتی میزانی از سهام یک شرکت که دارنده آن طبق اساسنامه اختیار تعیین حداقل یک عضو را در هیات مدیره شرکت دارد. سهامدار/سهامداران عمده سهامدار یا سهامدارانی که توانایی هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی ناشر به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن را دارا هستند. سهم شناور آزاد بخشی از سهام آن شرکت است که دارندگان آن همواره آماده‌ی عرضه و فروش آن سهام می‌باشند، و قصد ندارند با حفظ آن قسمت از سهام، در مدیریت شرکت مشارکت نمایند. شاخص نماگری است که تغییرات قیمت یا بازده‌ی یک یا مجموعه‌ای از اوراق بهادار را طی دوره‌ی زمانی مشخص نشان می‌دهد. شایعه اخباری حاکی از وجود اطلاعات مهمی است که به‌طور غیررسمی منتشر شده و توسط ناشر تایید یا تکذیب نشده است و احتمال می‌رود بر قیمت اوراق بهادار ناشر تاثیر بااهمیت داشته باشد. شخص تحت کنترل شخص حقوقی است که ناشر می‌تواند سیاست‌های مالی و عملیاتی آن را به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن شخص، هدایت نماید. شرکت شخص حقوقی که با رعایت قانون تجارت یا قانون خاص حسب مورد تشکیل شده باشد. شرکت مادر (هلدینگ) شرکتی که با سرمایه‌گذاری در شرکت سرمایه‌پذیر جهت کسب انتفاع، آن‌قدر حق رای کسب می‌کند که برای کنترل عملیات شرکت، هیئت مدیره را انتخاب کند و یا در انتخاب اعضای هیئت مدیره موثر باشد. صندوق سرمایه‌گذاری نهادی مالی است که فعالیت اصلی آن سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار می‌باشد و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود، در سود و زیان صندوق شریک هستند. ضامن شخص حقوقی است که پرداخت مبالغ اجاره‌بها و حسب مورد بهای خرید دارایی مورد اجاره و نیز سایر وجوهی که بانی ملزم به پرداخت آن به ناشر می‌باشد را تعهد و تضمین می‌نماید. عامل پرداخت شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه‌ی وجوه است که نسبت به پرداخت‌های مرتبط با اوراق اجاره در سررسیدهای معین به سرمایه‌گذاران اقدام می‌نماید. عامل فروش شخص حقوقی است که نسبت به عرضه و فروش اوراق اجاره از طرف نهاد واسط اقدام می‌نماید. عرضه عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده. عرضه اولیه منظور نخستین عرضه‌ی اوراق بهادار شرکت، پس از پذیرش آن در بورس است. عرضه خصوصی فروش مستقیم اوراق بهادار توسط “ناشر” به سرمایه‌گذاران نهادی است. عرضه عمومی عرضه‌ی اوراق بهادار منتشره به عموم جهت فروش. فروش گروهی فروش اوراق بهادار تجمیع شده‌ی تعدادی از مشتریان با کد معین کارگزار می‌باشد. فروشنده شخص حقوقی یا حقیقی معتبر است که اقدام به فروش دارایی به نهاد واسط می‌نماید. فعالیت نامتعارف بازار به‌هرگونه نوسان نامتعارف در قیمت یا حجم دادوستد اوراق بهادار ناشر اطلاق می‌شود. فهرست نرخ‌های بورس سندی رسمی است که به منظور مشخص نمودن اوراق بهادار قابل معامله، معاملات انجام شده‌ی اوراق بهادار و قیمت آن‌ها به تفکیک بازارهای اول و دوم، توسط بورس تنظیم و به اطلاع عموم می‌رسد. قرارداد سلف قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را بر اساس مشخصات قرارداد سلف در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره‌ی تحویل به خریدار تسلیم کند، خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه‌ی خریداری شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند. قرارداد مذکور نیز در این دستورالعمل به اختصار قرارداد سلف نامیده می‌شود. قیمت آغازین قیمتی است که در شروع جلسه‌ی رسمی معاملاتی برای هر ورقه‌ی بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود. قیمت باز نرخی است که اختیار تعیین آن از طرف «مشتری» به کارگزار واگذار می‌شود. قیمت پایانی قیمت هر ورقه‌ی بهادار در پایان هر جلسه رسمی معاملاتی بورس است که محاسبه و توسط «بورس» اعلام می‌شود. قیمت پایه قیمت مشخص و بدون قید و شرطی است که توسط فروشنده برای عرضه‌ی سهام در معاملات عمده تعیین و از طریق کارگزار فروشنده به بورس اعلام می‌شود و مبنای رقابت در معاملات عمده می‌باشد. قیمت پیشنهادی نرخی است که برای هر واحد اوراق بهادار از طرف کارگزار وارد سامانه معاملات می‌شود. قیمت محدود نرخی است که حداکثر یا حداقل آن از طرف «مشتری» به کارگزار اعلام می‌شود. قیمت معین نرخ ثابتی است که توسط «مشتری» برای انجام معامله به کارگزار اعلام می‌شود. قیمت تعدیل‌شده‌ی پایانی قیمتی است که پس از اعمال اثر تغییرات سرمایه یا تقسیم سود نقدی در قیمت پایانی محاسبه می‌شود. قیمت مرجع قیمت پایانی سهم یا قیمت تعدیل شده پایانی در روز معاملاتی قبل، حسب مورد است که توسط بورس محاسبه می‌شود. کارگزار موسسه‌ای (شرکتی) است که با مجوز “سازمان” به نمایندگی از طرف اشخاص و یا به حساب خود حسب مورد، و براساس قوانین و مقررات مربوط، به دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس و سایر خدمات کارگزاری می‌پردازد. کارگزار متعهد پذیره نویسی کارگزاری است که در عرضه‌ی اولیه‌ی اوراق بهادار به بورس، هماهنگی برای تامین مالی خرید بخشی از اوراق را که به فروش نمی‌رسد، به عمل آورده باشد. کارگزار معرف کارگزاری که در پذیرش اوراق بهادار نقش مشاور و کارشناس را برای عرضه‌ی اولیه برعهده داشته باشد. کد معاملاتی شناسه‌ی «مشتری» جهت انجام معامله‌ی اوراق بهادار در سامانه‌ی معاملات است. این شناسه به صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد. کد معاملاتی گروهی شناسه‌ای است که برای ورود سفارش‌های خرید و یا فروش گروهی برای هر شرکت کارگزاری در سامانه‌ی معاملات تعریف شده است. این شناسه به‌صورت حروف، عدد، و یا ترکیبی از هر دو می‌باشد. کنترل توانایی راهبری سیاست‌های مالی و عملیاتی یک واحد تجاری به‌منظور کسب منافع از فعالیت‌های آن. گواهی سرمایه گذاری سندی است که مطابق اساس‌نامه از طرف صندوق به نام یک سرمایه‌گذار صادر می‌شود و معرف تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری در تملک آن سرمایه‌گذار است. گواهی نامه حق تقدم (حق خرید) گواهی‌نامه‌ای است که در آن میزان حق‌تقدم در خرید سهم، وجوه قابل واریز و مطالبات سهامدار در صورتی که وجود داشته باشد، قید شده است. گواهی نامه نقل و انتقال و سپرده سهام گواهی‌نامه‌ای است که دارایی سهام و میزان سهام سپرده شده‌ی سهامدار را نشان می‌دهد. مبارزه با پولشویی به منظور هماهنگ کردن دستگاه‌های ذی‌ربط در امر جمع‌آوری، پردازش و تحلیل اخبار، اسناد و مدارک، اطلاعات و گزارش‌های واصله، تهیه‌ی سیستم‌های اطلاعاتی هوشمند، شناسایی معاملات مشکوک و به منظور مقابله با جرم پولشویی شورای عالی مبارزه با پولشویی به ریاست و مسئولیت وزیر اقتصادی و دارایی و با عضویت وزرای بازرگانی، اطلاعات، کشور و رئیس بانک مرکزی با وظایف ذیل تشکیل می‌گردد: