چالش مهم بازار سهام

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی یا Financial Markets زیر مجموعه‌ای از نظام اقتصادی هستند که در آنها وجوه، اعتبارات و سرمایه در قالب قوانین و مقررات مشخصی، از صاحبان پول و سرمایه به سمت متقاضیان جریان دارد. به بیان ساده‌تر به بازاری که در آن دارایی‌های مالی مانند سهام، سپرده‌های سرمایه‌گذاری، طرح‌های بازنشستگی، انواع بیمه ‌نامه‌ها و اوراق بهادار معامله می‌شود، بازار مالی گفته می‌شود که نقش یک واسطه بین خریداران و فروشندگان را ایفا می‌کند.

در واقع این بازارها شرایطی را فراهم می‌کنند تا افراد بتوانند اوراق بهادار خود را به فروش برسانند و یا در ازای پرداخت پول، صاحب قسمتی از سهام یک شرکت شوند و تیم آسان‌بورس تصمیم دارد تا در راستای آموزش بورس به توضیح جامع مفهوم فوق بپردازد.

کاربرد بازارهای مالی

بازارهای مالی پویا، منافع بسیار زیادی را برای نظام‌های اقتصادی فراهم می‌کنند که مهمترین آنها عبارتند از:

• تجمیع منابع خرد و تخصیص آنها به سرمایه‌گذاران
• کمک به کشف قیمت منابع به صورت غیر دستوری
• تقویت نقدشوندگی در نظام‌های مالی
• ایجاد ارتباط مشخص بین ریسک و بازده
• هدایت نقدینگی به مسیری درست و جلوگیری از رشد بازارهای ناسالم
• بهبود شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی
• کمک به اعمال سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری در چهار دسته‌ی مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:

بازارهای مالی بر اساس حق مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند:

بازار بدهی (Debt Market)

به بازاری که در آن ابزارهای بدهی مختلفی مانند اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت معامله می‌شود، بازار بدهی می‌گویند. این اوراق ممکن است متعلق به شرکت‌ها، دولت‌ها، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر سازمان‌ها باشد.

بازار سهام (Stock Market)

به بازاری که در آن سهام از طریق بازارهای منسجم و قانون‌مند مانند بورس؛ توزیع و مبادله می‌شود، بازار سهام یا به اصطلاح بازار بورس گفته می‌شود. این بازار یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد است، زیرا به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که از طریق توزیع بخشی از مالیکت خود به سرمایه‌گذاران، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.

بازارهای مالی بر اساس سررسید ابزار مورد معامله

بازارها بر اساس سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته‌ی بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول (Money Market)

به بازاری که در آن اوراق بهادار با سررسیدی کمتر از یک سال معامله می‌شوند و نرخ بهره متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق تعیین می‌شود، بازار پول می‌گویند. سرعت نقدشوندگی بالا، ریسک عدم پرداخت پایین و کمتر بودن نرخ بهره نسبت به سایر بازارها، از جمله فاکتورهای مثبت در بازار پول می‌باشد.

بازار سرمایه (Capital Market)

به بازاری که خرید و فروش دارایی‌های مالی با سررسید بیش از یک سال یا بدون سررسید در آن انجام می‌شود، بازار سرمایه می‌گویند. بطور کلی این بازار فرایند هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند و خود به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:

• بازار اولیه: به بازاری که تشکیل سرمایه در آن اتفاق می‌افتد و اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله می‌شوند، بازار اولیه می‌گویند.

• بازار ثانویه: بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌کند چالش مهم بازار سهام تا اوراقی که برای اولین بار در بازار اولیه عرضه شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و صاحبان این اوراق نگرانی چالش مهم بازار سهام از جهت خرید یا فروش آنها نداشته باشند.

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی به چهار دسته‌ی بازارهای رسمی، بازارهای خارج از بورس، بازار سوم و بازار چهارم تقسیم می‌شوند:

بازارهای رسمی

بورس اوراق بهادار چالش مهم بازار سهام چالش مهم بازار سهام یکی از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است که قوانین و شرایط سختگیرانه‌ای را برای پذیرش شرکت‌ها اعمال می‌کند؛ در واقع شرکت‌ها ابتدا از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و ترازهای مالی مورد بررسی قرار می‌گیرند و سپس در این بازار پذیرفته می‌شوند.

بازار خارج از بورس

به بازاری که اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته نشده در بورس در آن معامله می‌شود، بازار خارج از بورس یا بازار مبتنی بر چانه‌زنی می‌گویند. این بازار دارای مکان فیزیکی جهت معامله نیست و شرایط آسان‌تری را برای پذیرش شرکت‌ها در نظر گرفته است.

بازار سوم

معمولاً سازمان‌ها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری به دلیل حق کمیسیون و کارمزد کمتری که در بازار سوم وجود دارد، مشغول به فعالیت در این بازار هستند.

بازار چهارم

شرکت‌ها و سازمان‌هایی در این بازار فعال هستند که قصد انجام معاملات عمده و بلوکی را دارند. این شرکت‌ها برای اینکه در معاملات خود کارمزدی پرداخت نکنند، معمولاً به صورت مستقیم و بدون دخالت کارگزار وارد معامله می‌شوند.

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری به دو دسته‌ی بازار آتی و بازار نقدی تقسیم می‌شوند:

بازار آتی (Future Market)

به بازاری که در آن اوراق مشتقه معامله می‌شود، بازار آتی یا بازار اوراق مشتقه نام دارد. اوراق مشتقه، قراردادی است که بر اساس آن صاحب اوراق موظف یا مختار است که در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی را بخرد یا بفروشد.

بازار نقدی (Spot Market)

به بازاری که برای انجام فوری معاملات شامل خرید و فروش کالاها و اوراق بهادار تشکیل شده‌است، بازار نقدی می‌گویند. بازار نقدی در نقطه‌ی مقابل بازار آتی قرار دارد و از آنجا که معاملات این بازار در نقطه‌ای از زمان انجام می‌شود، به آن بازار نقطه‌ای نیز می‌گویند.

چالش ها و راهکارهای کنترل تورم بوسیله بازار سرمایه

مهدی رئیس زاده می گوید: از نظر قانونی بخشی از بازار سرمایه می تواند در زمینه کنترل نقدینگی به عنوان یک ابزار اثربخشی لازم را داشته باشد به عنوان مثال شرکت های تامین سرمایه یا برخی شرکت هایی که تحت نظارت سازمان بورس بوجود می آیند که طبق قانون تایید و مجوز بانک مرکزی را نیز برای شروع فعالیت شان لازم دارند پس بانک مرکزی می تواند طبق قانون بخشی از بازار سرمایه را به عنوان ابزار کنترل نقدینگی و تورم به حساب بیاورد.

مهدی رئیس زاده مشاور بانکی اتاق بازرگانی ایران در مصاحبه با اگزیم نیوز عنوان کرد: یکی از وظایف ذاتی بانک مرکزی طبق اساسنامه و شرح وظایف عمده همین کنترل نرخ تورم است ابزار هایی که بانک مرکزی می خواهد بوسیله آنها نرخ تورم را کنترل نماید عملیات بازار باز و انتشار اوراق بدهی می باشند منتها من نمی دانم باتوجه به اتفاقات اخیر بازار سرمایه و هیجانی شدن ورود نقدینگی به بازار که منجر به سودهای بالا شد، بانک مرکزی چگونه و با چه نرخی می خواهد اوراق بدهی تضمین شده چاپ و منتشر کند تا بوسیله آن نسبت به جمع آوری نقدینگی اقدام نماید.

مشاور بانکی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به وضعیت اخیر بازار سرمایه، گفت: در مقایسه با اتفاقی که اخیرا افتاده شاید محل تردید این باشد که چگونه این ابزار می تواند اثربخشی و برد لازم را داشته باشد، زیرا وقتی که شما به بازار سرمایه وارد شدید و در یک ماه یا دو ماه سود بالای چند درصدی از طریق نقل و انتقال(خرید و فروش) سهام چالش مهم بازار سهام عایدتان شده، آیا شما برای خرید یک اوراق با نرخ سود 20 درصدی ولی تضمین شده و معاف از مالیات راغب می شوید؟ در حالیکه در بازار سهام دو یا سه برابر این سود را به راحتی تجربه کرده اید. پس در حال حاضر این موضوع محل تردید است. اگر بازار سهام به یک ثباتی برسد که سودهای غیرمتعارف و بالا نداشته باشیم کاملا می توان امیدوار بود که بانک مرکزی در واقع از طریق ابزارهای عملیات بازار باز و انتشار اوراق بدهی تضمین شده نقدینگی چالش مهم بازار سهام موجود را جمع آوری کند، البته شرکت های برتر بورسی نیز با انتشار اوراق بدهی با تضمین شرکت های تامین سرمایه چالش مهم بازار سهام و بانک ها می توانند در این زمینه با بانک مرکزی همکاری نمایند.

رئیس زاده با اشاره به ابزارهای متنوع بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی، مطرح کرد: از نظر قانونی بخشی از بازار سرمایه می تواند در زمینه کنترل نقدینگی به عنوان یک ابزار اثربخشی لازم را داشته باشد به عنوان مثال شرکت های تامین سرمایه یا برخی شرکت هایی که تحت نظارت سازمان بورس بوجود می آیند که طبق قانون تایید و مجوز بانک مرکزی را نیز برای شروع فعالیت شان لازم دارند پس بانک مرکزی می تواند طبق قانون بخشی از بازار سرمایه را به عنوان ابزار کنترل نقدینگی و تورم به حساب بیاورد. ولی زمانی چالش مهم بازار سهام این ابزار تاثیرگذاری خود را دارد که نرخ سودی که از طریق بازار سرمایه برای شرکت هایی که نیازمند نقدینگی برای واحدهای صنعتی و تولید خود هستند در صورتیکه این نرخ سود قابل مقایسه با سیستم بانکی باشد، به عنوان مثال زمانیکه نرخ سود بانکی 18 درصد است در مورد استفاده از این ابزار بازار سرمایه باتوجه به هزینه انتشار اوراق بدهی در بازار چالش مهم بازار سهام سرمایه، سود حاصل 22 درصد یا 24 درصد می باشد، یعنی باتوجه به این هزینه استفاده از اعتبارات بانکی برای بنگاه ها به صرفه تر می شود، باتوجه به اتفاقی که در حال حاضر در جهان افتاده است نقل و انتقال (خرید و فروش) سهام به معنای نقل و انتقال مالیکت است و در اصل فروشنده سهام اگر دولت باشد سود می کند ولی اگر فروشنده سهام شرکت ها باشند در واقع این سود از فروشنده به خریدار منتقل می شود و عملا عایدی برای بنگاه ها ندارد، بنگاه از دو طریق در بازار سرمایه سود می کند، اول اینکه سهامداران تا تاریخ تشکیل مجمع صبر کنند و در مجمع به عدم تقسیم سود و صرف شدن نقدینگی به افزایش سرمایه رای دهند، دوم اینکه به دلیل سودآوری بنگاه، این شرکت با کمک بانک ها یا شرکت های تامین سرمایه بتواند اوراق بدهی چاپ کنند که از طریق نقدینگی بنگاه ها تامین می شود، به جز این دو حالت، حالت سوم دیگری قابل تصور نیست.

وی در ادامه افزود: قبل از این هیجانات اخیر در بازار سرمایه و سودهای بالای حاصل از آن، شرکت ها برای تامین مالی به سراغ سیستم بانکی می رفتند و کمتر به سمت بازار سرمایه می آمدند زیرا نرخ سودی که باید متعهد می شدند بالای نرخ سودی بود که بانک ها بابت اعطای تسهیلات مطالبه می کردند بنابراین ورود به بازار سرمایه برای آنها اولویت دوم می شود. شما تصور کنید کلیه سهامداران تا تشکیل مجمع صبر کنند و در نهایت در مجمع چقدر سود عایدشان می شود؟ حداکثر در تقسیم سود بین سهامداران در مجمع 1،5 تا 3 درصد سود عایدشان می شود. زیرا بنگاه های صنعتی می خواهند بیشتر نقدینگی را صرف افزایش سرمایه کنند. ولی اگر سهامدار پولش را در بانک توسعه صادرات سپرده گذاری کرده بود ماه شمار 8 درصد عایدش می شد در حالیکه به عنوان یک سهامدار در یک بنگاه بزرگ سودآور سرمایه گذاری می کند و در نهایت حداکثر در مجمع 4 درصد سود بدست می آورد. پس برای سهامدار سود در خرید و فروش سهام است و در این صورت عملا چیزی گیر بنگاه تولیدی نمی آید و این یکی از چالش های بازار سرمایه در ایران است که مردم را به سهام بازی به جای سهام داری سوق می دهد.

رئیس زاده با اشاره به رفتار هیجانی سهامداران در طی مدت اخیر گفت: در حال حاضر خیلی از شرکت هایی که ممکن است مشمول ماده 141 قانون تجارت شوند ولی در وضعیت هیجانی بازار سرمایه سودهای بالایی به خریداران و سهام بازان می دهند، یعنی طبق قانون تجارت یا باید افزایش سرمایه دهند یا باید ورشکست اعلام شوند ولی باتوجه به افزایش نرخ دلار و رفتار هیجانی سهامداران می بینیم که دائما ارزش سهام این شرکت ها بالا می رود و در نتیجه تناسبی بین ارزش ذاتی سهم با بازدهی آن سهم وجود نداشته باشد. نکته دیگر آنکه در بحث تورم، باید علت و معلول را از یکدیگر بشناسیم، رشد نقدینگی در نهایت موجب تورم و تورم به جهش ارزی منجر می شود، سیاست گذار پولی باید نسبت به این موضوع آگاه باشد.

تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر کیفیت بازار سهام شرکت‌ها

1 دانشیار گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان.

2 2. کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی- مالی، دانشکده علوم چالش مهم بازار سهام اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان (نویسنده مسئول).

3 . کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی- مالی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که مدیران امروزه با آن سروکار دارند، پدیده‌ عدم تقارن اطلاعاتی است. علی‌رغم وجود قوانین مربوط به افشای اطلاعات مالی توسط واحدهای تجاری، همیشه این اطلاعات به‌صورت متوازن در بازارهای مالی توزیع نمی­شود و موجب پدیده‌ عدم تقارن اطلاعاتی می‌شود که دارای پیامدهای نامطلوب بسیاری است. از طرف دیگر، فلسفه شکل‌گیری بازار ثانویه چیزی جز انتقال کارای وجوه بین تأمین‌کنندگان منابع و استفاده‌کنندگان منابع نیست. برای حصول به این هدف، سهام شرکت‌ها باید ظرفیت معامله داشته و در یک کلام از کیفیت لازم در بازار برخوردار باشد. از نظر بسیاری از صاحب‌نظران رشته مالی مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر کیفیت بازار سهام، عدم تقارن اطلاعاتی است؛ بنابراین هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر کیفیت بازار سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. به‌منظور پاسخ به سؤال مذکور، جامعه آماری متشکل از 154 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، در بازه زمانی1384 الی 1392 انتخاب ‌شده است و ابعاد این تاثیر با استفاده از روش مدل معادلات ساختاری PLS بررسی ‌شده است. نتایج پژوهش نشان داد که عدم تقارن اطلاعاتی و ابعاد آن بر کیفیت بازار سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر منفی دارد.