معاملات خارجی چیست؟

نظر مراجع معظم تقلید درباره معامله در بازار فارکس

حوزه/ حجت الاسلام صالحی با تشریح شرایط بازار فارکس و احتمال وجود معاملات صوری، غیرشرعی و ربوی در این بازار به بررسی حکم شرعی فعالیت در فارکس پرداخت.

به گزارش خبرگزاری «حوزه» از اصفهان به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت الاسلام امیر صالحی، کارشناس فقه و مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به بررسی حکم شرعی معامله و فعالیت در بازار فارکس پرداخت.

وی با بیان اینکه به زبان ساده «فارکس» بورس بین المللی تجارت ارز می باشد، اظهار کرد: بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف نظیر ریال، دلار، یورو، پوند، ین و دینار معامله می شوند.

این مبلغ معاملات خارجی چیست؟ تصریح کرد: در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامی که ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.

اشکالات بازار فارکس

حجت الاسلام صالحی در ادامه خاطرنشان کرد: آنچه امروزه به عنوان «بازار فارکس» در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است، نخستین اشکال این است که بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: اشکال دیگر بازار فارکس این است که بعضی از سرمایه گذاری های در فضای مجازی یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گذار را جای دیگری مثل قاچاق و نظیر آن سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.

شرط حرام معامله را باطل می‌کند

وی ادامه داد: بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است، مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند.

حجت الاسلام صالحی با بیان اینکه شرط حرام موجب بطلان معامله می‌شود، اظهار کرد: بنابراین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است، بنابراین معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.

نظر مراجع معظم تقلید پیرامون فارکس

این کارشناس فقه و احکام شرعی در ادامه به بررسی فتاوای مراجع معظم تقلید پیرامون بازار فارکس پرداخت و گفت: حضرت آیت الله خامنه‌ای در پاسخ به این سؤال که معامله در بازار فارکس چه حکمی دارد می‌فرمایند: بطور کلی صحت معاملات در بازار فارکس متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است.

وی در ادامه افزود: بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار فارکس دو دسته اند، دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته اند، صرفا یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی می‌شود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی شود.

حجت الاسلام صالحی خاطرنشان کرد: دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند، که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد، ولی باید توجه شود که معاملات باید به صورت واقعی و خرید و فروش ارز باشد، بنابراین اگر کسب درآمد براساس پیش بینی نوسانات قیمت ارز باشد مشروع نیست. معاملات اهرمی، که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام می شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.(استفتاء اختصاصی از دفتر مقام معظم رهبری به شمارهr5r9p6k).

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: حضرت آیت الله سیستانی پیرامون بازار فارکس اجازه ورود در چنین معاملاتی را نمی‌دهند، همچنین نظر حضرت آیت الله صافی گلپایگانی در خصوص بازار فارکس این است که از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد، حضرت آیت الله مکارم شیرازی نیز می‌فرمایند با توجه به این‌که فارکس شرایط شرعیه معاملات را ندارد جایز نیست و حضرت آیت الله نوری همدانی هم فتوا می‌دهند که بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.

وی در پایان با تأکید بر ضرورت توجه مقلدان به فتاوای مراجع تقلید خود، اظهار کرد: با توجه به اشکالاتی که بازار فارکس دارد و به آن اشاره شد افراد در ورود به این بازار اینترنتی هوشیارانه عمل کرده و فریب ظاهر بزک کرده آن را نخورند و جهات شرعی آن را مورد توجه قرار داده تا انسان دچار معاملات حرام و باطل نشود.

اعتبار اسنادی یا ال سی چیست و استفاده از آن چه مزایایی در تجارت دارد؟

امروزه یکی از مهم‌ترین اهداف همه‌ی کشورها تلاش برای بهبود اوضاع اقتصادی و رونق کسب‌وکار و تجارت به ویژه در بخش خصوصی است و یکی از عوامل مهم تشکیل دهنده‌ی یک کسب‌وکار یا بنگاه و شاید مهم‌ترین هدف آنها، انجام معاملات و دادوستدهای مختلف با مشتریان است به نحوی که هرچقدر تعداد و حجم این معاملات گسترده‌تر باشد، کسب‌وکار بهتر و موفق‌تر ارزیابی می‌شود.

در انجام یک معامله، مهم‌ترین بخش نحوه‌ی پرداخت‌ها و تبادلات است و هرچقدر جامعه‌ای پیشرفته‌تر باشد، تلاش می‌کند تا بهترین، مطمئن‌ترین و سریع‌ترین شیوه‌های پرداخت در معاملات به ویژه معاملات با حجم بالاتر یا بین‌المللی را برای طرفین معامله فراهم آورد. شیوه‌ی پرداخت به ویژه در تجارت بین‌الملل با توجه به تفاوت میان کشورها و قوانین‌شان در عرصه‌های حقوقی و اقتصادی، متفاوت بودن و دور بودن معاملات خارجی چیست؟ محل خریداران و فروشندگان و همچنین وجود میزانی از عدم اطمینان میان طرفین از اهمیت بیشتری برخوردار است. برای همین در اینجا می‌خواهیم ببینیم ال سی چیست و چه کاربردی در تجارت‌‌ها دارد.

ال سی / LC چیست و تابع چه مقرراتی است؟

یکی از طرق معروف و شناخته شده برای پرداخت‌ها، مخصوصا در عرصه‌ی تجارت بین‌الملل، استفاده از نهادی با عنوان ال سی ( LC ) یا اعتبار اسنادی است. منظور از واژ‌ه‌ی LC که مخفف عبارت Letter of credit یا به نحو دقیقتر Documentary Letter of Credit است و با عناوین اعتبار اسنادی یا اعتبار‌نامه در زبان فارسی معرفی می‌شود، یک روش پرداختی است که در آن تعهد قطعی به پرداخت از جانب بانک گشاینده‌ی اعتبار وجود دارد و به خریدار و فروشنده داده می‌شود که به موجب آن بانک تعهد می‌کند که میزان پرداختی خریدار، در زمان تعیین شده و با همان مبلغ مورد توافق و صحیح، به فروشنده داده خواهد شد. در حقیقت در تعریف ساده‌ترِ دیگری که نویسندگان بر اساس مقررات UCP از این نهاد ارائه می‌کنند، ال سی یک خدمت بانکی است که در آن بانک گشاینده‌ی اعتبار بر اساس درخواست و دستور مشتری (که متقاضی اعتبار اسنادی یا خریدار معامله تلقی می‌شود) یا از طرف خود به عنوان ذی‌نفع موظف می‌شود به منظور خرید یا سفارش کالا یا دریافت خدمات در مقابل اسناد مقرر و مطابق با شرایط درج شده در اعتبار اسنادی، پرداختی را به فروشنده (ذی‌نفع) انجام دهد یا به بانک دیگری اجازه‌ی پرداخت یا معامله دهد.

با وجود آن که بیشترین استفاده از این روش پرداخت در حوزه‌ی تجارت بین‌المللی است اما در معاملات و تجارت داخلی هم می‌توان از این روش با توجه به مزایایی که دارد، برای پرداخت استفاده نمود. استفاده از این روش پرداختی در هر دو حوزه‌ی تجارت داخلی و بین‌المللی تابع یک سری مقررات خاص خواهد بود.

در عرصه‌ی بازرگانی بین‌المللی باتوجه به رایج بودن استفاده از ال سی، اتاق بازرگانی بین المللی ( International Chamber of Commerce/ ICC ) جهت ایجاد سهولت و اطمینان بیشتر در استفاده از این روش، مجموعه مقررات یکسانی در این خصوص تدوین و تنظیم کرده است که با عنوان Uniform Customs & Practice for Documentary Credits به معنای عرف و رویه‌های یکنواخت اعتبار تجاری ارائه شده است و به اختصار UCP نامیده می‌شود. جدیدترین نسخه‌ی این مقررات با عنوان UCP 600 تهیه شده است و در دسترس همگان قرار گرفته است. در نظام حقوقی ما نیز این مجموعه مقررات و همچنین مباحث تفصیلی مربوط به اعتبارات اسنادی و اقسام و مراحل آن توسط برخی از نویسندگان تهیه شده است؛ به ویژه کتاب‌های اعتبار اسنادی بازرگانی و اعتبارات اسنادی و مسائل بانکی، نوشته‌ی آقای مجتبی زمانی فراهانی، که بخش‌هایی از این مقاله برگرفته از آثار ایشان است. بنابراین اگر بخواهیم در عرصه‌ی بین الملل از این روش پرداخت استفاده کنیم مناسب‌تر است که این مجموعه مقررات را به عنوان یک الگو و ضابطه مورد مطالعه معاملات خارجی چیست؟ و بررسی قرار دهیم هرچند که طرفین معامله می‌توانند برخی از این مقررات را باتوافق یکدیگر تغییر دهند.

در بُعد داخلی، استفاده از ال سی یا اعتبار اسنادی، تابع مقرراتی است که شورای پول و اعتبار در تاریخ ۱۳۹۱/۹/۷ با عنوان «الزامات ناظر بر فرایند اعتبار اسنادی داخلی – ریالی» تصویب کرده است و به اختصار به «اعتبار اسنادی داخلی» نام گرفته است. این مصوبه جدیدترین ضوابط مربوط به اعتبارات اسنادی داخلی را مطرح می‌کند. این مصوبه‌ی جدید تفاوت‌های عمده‌ای با نسخه‌های قدیمی‌تر آن که در سال‌های ۸۰ و ۹۰ تصویب شده بود، دارد. متن کامل این تصویب‌نامه و همین‌طور تفاوت‌های کامل آن با نسخه‌های قدیمی، در سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای علاقه‌مندان قابل مشاهده است و به طور مرتب به روز رسانی می‌شود. مهم‌ترین تحول ایجاد شده در این تصویب‌نامه با توجه به برخی سوءِ‌استفاده‌های مالی، استفاده از سامانه‌ی پیام‌رسانی الکترونیکی مالی (سپام) است. این سامانه در بانک مرکزی راه‌اندازی شده است و برای جلوگیری از سوءِاستفاده‌های مالی، امکان تبادل پیام‌های مالی بین بانکی به‌طور متمرکز از جمله پیام‌های مربوط به اعتبار اسنادی داخلی را به صورت استاندارد فراهم کرده است.

از جمله تحولات دیگر این مقرره، الزام بانک گشاینده‌ی اعتبار به اعتبارسنجی دقیق متقاضی و استعلام از مراجع مختلف مبنی بر عدم وجود چک برگشتی یا بدهی مالیاتی یا بدهی‌های دیگر است. همچنین بانک گشاینده‌ی اعتبار ملزم شده است که اقدام به اخذ شماره‌ی منحصر به فرد از سامانه‌ی پیام‌رسانی الکترونیک مالی (سپام) نماید و ابلاغ این اعتبار اسنادی هم صرفا باید از طریق همین سامانه انجام شود. همچنین در این نسخه‌ی جدید، بر بازرسی دقیق کالا به منظور حصول اطمینان از تطابق یا عدم تطابق کالای بازرسی شده نیز تأکید شده است.

مراحل گشایش اعتبار یا ال سی کدامند؟

برای گشایش اعتبار اسنادی مراحل مختلفی لازم است طی شود که بررسی مفصل و جزئی همه‌ی آنها از حوصله‌ی این نوشتار خارج است اما به طور خلاصه می‌توان از چهار مرحله‌ی اصلی در این روش پرداختی سخن گفت:

1. مرحله‌ی اول، مرحله‌ی گشایش اعتبار در بانک گشاینده است. برای این امر لازم است که ابتدا طرفین بر سر یک معامله توافق کرده باشند و مجموعه اسنادی را از قبیل پیش‌فاکتور تهیه کرده باشند که نشان‌دهنده‌ی قصد انجام معامله توسط آنهاست. پس از حصول توافقات اولیه، خریدار (یا وارد کننده‌ی کالا / متقاضی گشایش اعتبار) از بانکی (در کشور خود) درخواست گشایش اعتبار و ابلاغ آن به فروشنده را می‌نماید.
2. مرحله‌ی دوم مرحله‌ی ابلاغ این اعتبار اسنادی به فروشنده است. در این مرحله فروشنده متن ال سی را مطابق با شرایط اعتبار از بانک ابلاغ کننده دریافت می‌کند و پس از دریافت آن اقدامات لازم را جهت تولید و بسته‌بندی کالا و تنظیم اسناد نهایی فروش انجام می‌دهد.
3. در مرحله‌ی بعدی پس از ارسال کالا و اخذ اسناد مربوطه، فروشنده با بانک گشاینده اعتبار تسویه می‌کند و وجه، برای او مطابق توافق طرفین واریز می‌شود.
4. در نهایت در مرحله‌ی آخر خریدار یا وارد کننده‌ی کالا، کالاهای دریافتی خود را از گمرکات (بنادر؛ در حمل دریایی و فرودگا‌هها؛ در حمل هوایی) ترخیص می‌کند.

این بیان ساده و خلاصه‌ای بود از مراحل گشایش اعتبار تا تحویل نهایی کالا و خدمات اما نکته‌ای که باید در نظر داشت این است که طرفین می‌توانند درمواردی، هر شرط دیگری را که با توجه به اوضاع و احوال و شرایط خود و طرف معامله لازم می‌دانند به هریک از این مراحل اضافه کنند یا بعضا برخی از مقررات را برای سهولت کار با توافق یکدیگر حذف کنند. برای آگاهی کامل از اصطلاحات مرتبط با کالا، صادرات و واردات، ترخیص کالا، حمل و نقل، بیمه و … در حوزه‌ی تجارت بین‌الملل لازم است به اینکوترمز (Incoterms) مخفف (International commercial terms / اصطلاحات بازرگانی بین‌المللی) مراجعه کنید.

انواع ال سی یا همان اعتبارات اسنادی

برای اعتبارات اسنادی با توجه به ویژگی‌ها یا امتیازات یا بعضا محدودیت‌هایی که ممکن است برای آنها در نظر گرفته شود، اقسامی مطرح می‌شود. برخی از شناخته شده‌ترین آنها از دیدگاه نویسندگان این حوزه عباتند از:

1. اعتبارات اسنادی تأیید شده و تأیید نشده: منظور از اعتبارات اسنادی تأیید شده اعتباراتی است که خریدار باید اعتبار صادر شده از سوی بانک خود را به تأیید هر بانکی که مدنظر فروشنده باشد، برساند اما در اعتبارتأیید نشده چنین شرطی لازم نیست.
2. تقسیم دیگری که مطرح می‌شود اعتبار اسنادی قابل انتقال و غیرقابل‌انتقال است: در اعتبار اسنادی قابل انتقال، فروشنده یا ذی‌نفع می‌تواند تمام یا بخشی از این اعتبار را به دیگری واگذار کند اما در اعتبار اسنادی غیرقابل‌انتقال چنین اختیاری برای فروشنده یا شخص ذی‌نفع وجود ندارد.
3. اعتبار اسنادی مدت‌دار یا نسیه و اعتبار دیداری: در اعتبار مدت‌دار این امتیاز پیش‌بینی شده است که وجه اعتبار بلافاصله پس از ارائه‌ی اسناد از طرف فروشنده به بانک پرداخت نمی‌شود بلکه پرداخت بعد از مدت معینی که توافق شده است، صورت می‌گیرد. در حقیقت در این نوع اعتبار اسنادی یک امتیاز به خریدار اعطا شده است تا پس از دریافت کالا و سپری شدن یک مهلت یا فروش آن کالا، وجه آن را بپرازد. اما بر عکس در اعتبار اسنادی دیداری بانک بلافاصله پس از رؤیت اسناد تحویل کالا به خریدار و وجود شرایط مورد توافق در اعتبار اسنادی، وجه را به فروشنده کالا پرداخت می‌کند.
4. اعتبار اسنادی قابل برگشت و غیرقابل‌برگشت: ویژگی این اعتبارات این است که در اعتبارات اسنادی قابل برگشت، خریدار یا بانک می‌تواند بدون اطلاع فروشنده هر تغییر یا اصلاحی را که در شرایط اعتبار لازم می‌داند، انجام بدهد بدون نیاز به کسب اجازه و موافقت از فروشنده و برعکس در اعتبارات اسنادی غیرقابل‌بازگشت چنین اختیاری برای خریدار یا بانک وجود ندارد و هرگونه تغییر یا اصلاح باید با موافقت فروشنده باشد.
5. اعتبار اسنادی اتکایی: این نوع از اعتبارات اسنادی از دو اعتبار مجزا تشکیل می‌شود اعتبار اول به نفع فروشنده‌ی اول ایجاد می‌شود که خود او نمی‌تواند کالای مورد معامله را تهیه و ارسال کند. به همین دلیل با اتکا به این اعتباری که به نفعش ایجاد شده است اعتبار دیگری برای فروشنده‌ی دیگر (فروشنده‌ی دوم) ایجاد می‌شود که او می‌تواند کالا را تهیه و ارسال کند.

البته اعتبارات اسنادی انواع دیگری هم دارد که بررسی کامل همه‌ی آنها در این نوشتار کوتاه امکان پذیر نیست و برای آگاهی از همه‌ی اقسام آنها لازم است به منابع تفصیلی این حوزه مراجعه کنید اما کاربردی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آنها، همین مواردی بود که به اختصار مطرح شد.

چرا از اعتبارات اسنادی به عنوان یک روش پرداخت در معاملات استفاده می‌شود؟

همان‌طور که مطرح شد پرداخت، مهم‌ترین بخش یک معامله و دادوستد را تشکیل می‌دهد و چنانچه این پرداخت‌ها با حجم بالا باشند یا میان کشورهای مختلف صورت بگیرند، به واسطه‌ی وجود پاره‌ای از مشکلات دشوارتر خواهند بود. در این میان، روش پرداخت مبتنی بر گشایش اعتبار اسنادی (ال سی) به واسطه‌ی برخی مزایایی که دارد، مورد توجه طرفین معامله قرار می‌گیرد. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و امتیازات این روش پرداخت عبارتند از:

1. شاید مهم‌ترین امتیاز این روش پرداختی ایجاد اطمینان و قطعیت در پرداخت است بدین معنا که در آن فروشنده اطمینان خاطر پیدا می‌کند که وجه اعتبار را از بانک دریافت خواهد کرد و چون بانک این پرداخت را تعهد کرده است، چنانچه خریدار قادر به پرداخت مبلغ خرید نباشد، بانک تمام مبلغ یا قسمتی از آن را که پرداخت نشده معاملات خارجی چیست؟ است، می‌پردازد. در حقیقت تعهد بانک در چنین حالتی به جای تعهد شخص قرار می‌گیرد.
2. در برخی از اقسام اعتبار اسنادی، امکان بهره‌مندی از تسهیلات بیشتری برای فروشنده در برابر اعتبار گشایش یافته ایجاد می‌شود.
3. باتوجه به این که در این روش پرداخت چند مرحله برای گشایش اعتبار و پرداخت نهایی وجود دارد، لذا در هر مرحله فرصت و امکان بیشتری برای کنترل و بازرسی کالا و تطبیق آن با شرایط مقرر و توافق شده میان طرفین وجود دارد. و همچنین امکان کنترل تاریخ حمل و تحویل نهایی کالا نیز فراهم است.
4. در این روش از برخی از مشکلات همچون بُعد مسافت و تفاوت مکانی خریدار و فروشنده و همچنین تفاوت و بعضا تعارضات در معاملات خارجی چیست؟ مقررات پولی و بانکی کشورها جلوگیری می‌شود و امکان تسهیل معاملات تجاری به ویژه در عرصه‌های بین‌المللی فراهم می‌شود و به تبع آن حمایت از بخش خصوصی و توسعه و رونق کسب و کار را به ارمغان می‌آورد.

در استفاده از روش پرداخت مبتنی بر اعتبار اسنادی باید مراقب چه خطراتی بود و چه عواملی را کنترل کرد؟

با وجود مزایای بسیاری که برای این روش پرداختی مطرح می‌شود و تا حدود زیادی مشکلات پرداخت را حل می‌کند اما استفاده از این روش مثل هر روش دیگری مجموعه ریسک‌هایی را هم ممکن است در پی داشته باشد. برای همین لازم است در استفاده از آن دقت کافی شود و در مورد هر معامله با بررسی جوانب امر، بهترین روش پرداختی انتخاب شود. برخی از مهم‌ترین خطرات استفاده از این روش مربوط می‌شود به امکان کلاهبرداری یا جعل اسناد مربوط به تحویل کالا یا تغییر و دست‌کاری در متن خود ال سی که البته با توجه به این که در مقررات جدید، از طریق سامانه‌های الکترونیکی مالی این تبادلات انجام و کنترل می‌شود، احتمال این قبیل سوءِ‌استفاده‌ها نیز کمتر شده است. خطر یا ریسک دیگری که می‌تواند مطرح باشد این است که گاهی ممانعت دولت‌ها در شرایط جنگ، تحریم‌ها یا مشکلات مربوط به مبادلات ارزی نیز ممکن است در فرآیند پرداخت اشکالاتی ایجاد کند؛ بنابراین بهتر است در هنگام استفاده از این روش برای پرداخت‌ها تمامی شرایط، مورد بررسی قرار گیرد و با توجه به اوضاع و احوال موجود بهترین روش پرداختی در معاملات انتخاب شوند.

مباحث بودجه ریزی در ایران

تراز پرداختها و بودجه ناشی از چه چیزی هستند ؟

تراز پرداختها سندی است که درآن معاملات ومبادلات اشخاص حقیقی وحقوقی مقیم یک کشور با خارج به طور منظم برای مدت یک سال ثبت می گردد و در پایان سال مالی امکان ایجاد مازاد یا کسری تراز پرداختها وجود دارد اگر معاملات مربوط به صادرات از واردات بیشتر و یا کمتر باشد .

اشخاص حقیقی وحقوقی یعنی افراد عادی . (تجار) ، شرکتها ، موسسات ، بانکها وارگانهای دولتی درطول یکسال ، معاملات ومبادلاتی با اشخاص حقیقی وحقوقی خارجی انجام می دهند.

این معاملات ومبادلات شامل صدور و ورود کالاها وخدمات ، اعطاء یا اخذ وام ، انجام سرمایه گذاری و گرفتن ویا اهداء هدایای بلاعوض می باشد. برای اطلاع از اهمیت واثر این معاملات ومبادلات بر فعالیتهای اقتصادی کشور ، معمولا" آنهارا تقسیم بندی وبه طور منظم ثبت می کنند.

مقامات دولتی می توانند با بررسی ترازپرداختها ، وضعیت اقتصادی کشور را در رابطه با فعالیتهای اقتصادی داخلی وخارجی مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند.
منظور از اشخاص حقیقی وحقوقی مقیم یک کشور، اشخاصی هستند که محل اقامت آنها درداخل کشور قرار دارد . بنابراین فعالیت دیپلماتهای خارجی وکارگران خارجی که به طور موقت دریک کشور فعالیت دارند طبق این تعریف در تراز پرداختها درنظر گرفته نمی شود.

در خصوص بودجه نیز معمولا شرکتها چه دولتی و چه غیر دولتی برای اینکه عملکرد هر سال خود را ارزیابی نمایند برنامه ای مالی که اهداف مشخص انجام عمل بودجه ریزی را برای یک سال مالی تهیه و تنظیم می نمایند که از انواع آن میتوان به بودجه جاری و عمرانی اشاره نمود که تهیه آن برگرفته از عملکرد گذشته و ارزیابی شرایط آینده می باشد . البته پیش بینی های آینده با توجه به خصوصیات هر صنعت و رشته فعالیت آن و همچنین بسیاری از شرایط دیگر دچار تغییرات می شود . اما ابتدا باید به رکن اصلی بودجه ریزی که خصوصیات اساسی انجام بودجه ریزی در آن نهفته است و از آن بسیار تغییر می پذیرد اشاره نمود :

مالیه عمومی

مالیه عمومی بررسی عملیات و فعالیتهای مربوط به چگونگی انجام هزینه های دولتها، روشهای جمع آوری در آمدها و نحوه اداره وجوه و منابع مالی است. یکی از مسائلی که فکر اقتصاددانان امروز را بخود مشغول کرده است و در تمامی کشورهای جهان، چه کشورهای توسعه یافته و چه کشورهای در حال توسعه موضوع داغ روز است مباحث موجود تحت عنوان مالیه عمومی است. دلیل اهمیت آن را می توان گسترش روز افزون وظایف دولت ها، گسترش نیازهای ملت ها و منابع محدود در حال کاهش کشور خلاصه کرد. و این باعث علم جدیدی بنام علم مالیه عمومی گردید.

* ماهیت مالیه عمومی :

بیش از هرچیز، شناخت دولت و نقش دولت ها لازم و ضروری است . عوامل متعددی، ماهیت و اندازه مالیه عمومی در هر جامعه را تبیین می نماید که عبارت‌اند از:

1. درجه و میزان حضور دولت در جامعه
2. درجه توسعه و پیچیدگی اقتصاد جامعه
3. بینش و نگرش حاکم بر جامعه
4. شرایط خاص

تعریف مالیه عمومی

یکی از موضوعاتی که مرز بیان اقتصاد و سیاست است، موضوع مالیه عمومی است. که معادل اصطلاح انگلیسی Public Finance است. که در معنای تدارک مالی بکار گرفته می شود که در آن رابطه با یک فرد یا خانوار، یک بنگاه و یا یک جامعه و یا در سطح بین المللی مورد استفاده قرار دارد. برخی از صاحب نظران اعتقاد دارند که مالیه عمومی بررسی عملیات و فعالیت های مربوط به چگونگی انجام هزینه های دولت ها، روشهای جمع آوری درآمدها و چگونگی نحوه اداره وجوه و منابع مالی را مورد بحث قرار میدهد. حوزه مطالعاتی مالیه عمومی، هزینه های عمومی، درآمدهای عمومی واداره وجوه و منابع مالی است . در مسیر حرکت و تحولات مالیه عمومی فرازهایی وجود دارد که میتوان چهار فراز را نام برد: 1. فراز انقلاب صنعتی
2. جنگ جهانی اول و بحران 1929 میلادی
3. ایجاد شرکت های و موسسات اقتصادی بزرگ
4. تحولات چند دهه اخیر

اهمیت مالیه عمومی

در تکامل جوامع بشری حضور جوامع بشری حضور دولتها چه از نظر کمی و چه از لحاظ کیفی در زمینه مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی بطور مداوم افزایش یافته و این افزایش حضور طبیعتاً به افزایش اهمیت مالیه عمومی منجر شده است.

وظایف مالیه عمومی:

برای رسیدن به اهداف اقتصادی مالیه عمومی، چند وظیفه برای دولتهای مطرح است:

از نظر ماسگرپو:

1. وظیفه تخصیص منابع
2. وظیفه توزیع درآمد و ثروت
3. وظیفه تثیبت اقتصادی
4. تدارک خدمات اساسی
5. تشویق ها و کنترل بخشه ای مخصوص اقتصادی
6. انجام دادن سیاست اجتماعی در برابر خدمات اجتماعی
7. تشویق رشد اقتصادی روی هم رفته

موانع عمده سیاست تثبیت اقتصادی

1. درنگ در تأثیر سیاست تثبت
2. انتظارات مردم نسبت به سیاست تثبیت
3. بی اعتمادی به سیاست تثبیت

اهداف اقتصادی مالیه عمومی

1. رشد و توسعه اقتصادی هماهنگ
2. توازن تراز پرداخت
3. عدالت اقتصادی و اجتماعی

مالیه از دیدگاه کلاسیک

1. حفظ بودجه در حداقل ممکن
2. حفظ توازن بودجه
3. اجازه استقراض برای اهداف تولیدی
4. لزوم تأدیه فوری بدهی ها
5. تاکید بر مالیات بر مصرف و اجتناب از مالیات پس انداز
6. نادیده انگاشتن سیاست های مالی

اصول مالیه از دیدگاه نوین

1. عدم ضرورت همیشگی حفظ بودجه در حداقل ممکن و حفظ توازن بودجه
2. تأکید بر سیاست کسر بودجه
3. پذیرش نقش مثبت استقراض
4. تأکید بر جنبه های منفی مالیات بر مصرف

اصول اختلاف نظریه کینزینها و کلاسیک ها

1. تعادل مطلوب، خود بخودی و همیشگی
2. کارکرد عقلایی عوامل اقتصادی
3. انعطاف پذیرش قیمت
4. آثار توزیع در آمد
5. کشش انتظارات قیمت

مالیه تبعی یا اقتصایی

مالیه تبعی یا اقتضایی را باید از تبعات تجزیه و تحلیل و تحلیل های کینز در اقتصاد تلقی نمود اصطلاح مالیه تبعی اولین بار توسط پروفسور لرنر بکار گرفته است. اصل پایه در مالیه تبعی این است که مالیه عمومی باید به‌عنوان ابزاری جهت دستیابی به اهداف اصلی اقتصادی و اجتماعی مدنظر قرار گیرد. مطابق تحلیلهای نظری این دانشمند، تغییرات تقاضا، از راه ضریب تکاثری، اثری بسیار فزونتر از کمیت این تغییر بر میزان درآمد و اشتغال در کشور دارد.

ضریب تکاثری:

ضریبی است با پنچ کمیت که در آن، درآمد ملی، در پی تغییر یکی از متغییرهای موثر براندازه تقاضای کل تغییر می نماید، اصلی ترین این متغییرها، مصرف خانوارها،سرمایه گذاری، مخارج دولتی، مالیاتها صادرات و واردات وپرداخت های انتقالی است.

* فرمول ضریب تکاثری:

* Δy= تغییرات در آمد ملی
* kA = ضریب تکاثری متغییر A
* ΔA= ضریب متغیر A
* A=متغییر موثر بر تقاضای کل

منظور از معاملات فارکس چیست؟

بازار فارکس شناخته شده‌ترین بازار سرمایه در سطح بین‌الملل است که همه ما بارها نام آن را شنیده‌ایم اما شناخت ما از این بازار چقدر است؟ آیا می‌دانیم منظور از معاملات فارکس چیست؟ در این معاملات چه چیزی تبادل می‌شود؟ و اصلا چرا بازار فارکس تا این حد شناخته شده و محبوب است؟

در ادامه این مقاله به صورت کامل با مفهوم فارکس، چگونگی انجام معامله در آن، مزایا و معایب این بازار آشنا خواهید شد.

فارکس چیست؟

کارگزاران فارکس

مفهوم کلی کارگزاری در همه بازارها تقریبا مشترک است اما قوانین، نحوه نظارت، میزان کارمزد و… کارگزاری‌ها می‌تواند با هم متفاوت باشد. کارگزاران فارکس به دو دسته کلی «کارگزاران بازار اصلی» و «کارگزاران بازارساز» تقسیم می‌شوند. در ادامه زیرمجموعه‌های این دو دسته را بررسی می‌کنیم.

کارگزاران بازار اصلی (No Dealing Desk)

کارگزاران بازار اصلی به صورت آنلاین به هسته معاملات متصل هستند و می‌توانند در لحظه بهترین شرایط معاملاتی را برای طرفین فراهم کنند. کارگزاران بازار اصلی فارکس بر اساس «شرایطی معاملاتی که فراهم می‌کنند» به دو گروه تقسیم می‌شوند:

کارگزاران بازارساز (Market Maker)

این کارگزاران صرفا برای خدمات‌دهی به معامله‌گران کشورهای تحریم که نمی‌توانند به هسته مرکزی فارکس متصل شوند، ایجاد شده‌اند.کارگزاران بازارساز بر اساس قیمت‌های حاشیه بازار، برای جفت ارزی مورد معامله قیمت تعیین می‌کنند و کارمزد آن‌ها معمولا ثابت و از پیش تعیین شده است.

جفت ارزی

در پاراگراف‌های قبلی چندین مرتبه از عبارت «جفت ارزی» استفاده شد، اما جفت ارزی چیست؟ به دو ارز مورد معامله در بازار فارکس جفت ارزی می‌گوییم. جفت‌های ارزی بر اساس میزان اعتبارشان به سه دسته «ماژور»، «مینور» و «اگزوتیک» تقسیم می‌شوند. در ادامه هر سه مورد را بررسی می‌کنیم.

جفت ارزی اصلی یا ماژور (Majors)

ارز اصلی در معاملات فارکس «دلار آمریکا» است. بنابراین در معاملات جفت ارزی ماژور، ارز یک طرف معامله حتما باید دلار آمریکا باشد. همچنین ارز طرف مقابل هم یکی از ارزهای معتبر مانند یورو یا پوند است. معامله‌گران و کارگزاران برای انجام معاملات جفت ارزی ماژور از نام‌های مستعار آن‌ها مثل: Cable برای دلار آمریکا و پوند انگلیس، Fiber برای دلار آمریکا و یورو، Gopher برای دلار آمریکا و ین ژاپن استفاده می‌کنند.

جفت ارزی فرعی یا مینور (Minors)

جفت ارزی که در آن، هر دو ارز معتبر و شناخته شده باشند، اما ارز هیچ یک از طرفین دلار آمریکا نباشد مینور می‌گویند. معاملات جفت ارزی مینور اصطلاحا کراس هم خوانده می‌شوند. از نمونه جفت‌های ارزی مینور می‌توان یورو – پند انگلیس، یورو – ین ژاپن، پوند انگلیس – دلار کانادا را نام برد.

جفت ارزی ناشناس یا اگزوتیک (Exotic)

زمانی که فردی بخواهد یک ارز کم‌اعتبار را با ارز شناخته شده معامله کند، به آن جفت ارزی اگزوتیک می‌گویند. مثلا معامله لیر ترکیه با یورو، از نوع اگزوتیک است. این معاملات در بازار فارکس چندان پرطرفدار نیستند.

دقت کنید که در معاملات فارکس، ارزش ارز اهمیت بالایی دارد. چرا که بالا رفتن ارزش ارز یک طرف، می‌تواند باعث کم شدن ارزش ارز طرف مقابل شود. به همین دلیل جفت‌های ارزی با توجه به میزان اعتبار و ارزش دسته‌بندی می‌شوند.

نظارت بر بازار فارکس

معاملات بازار فارکس بر اساس میزان عرضه و تقاضا انجام می‌شوند. در بازار فارکس دامنه نوسان تعیین نمی‌شود و خرید و فروش می‌تواند با اختلاف قیمت زیادی صورت بگیرد و اتفاقا بهره بردن از همین نوسان قیمت، یکی از راه‌های کسب درآمد در فارکس است. بنابراین نهادی مانند سازمان بورس و اوراق بهادار در حوزه بازار فارکس وجود ندارد.

نظارت بر بازار فارکس از طریق نظارت بر کارگزاران آن انجام می‌شود. به عبارت دیگر اگر افراد حقیقی یا حقوقی در معامله خود تخلفی انجام دهند، نهاد نظارتی ناظر بر کارگزار واسط معامله، آن را پیگیری می‌کند. این نهاد نظارتی اصطلاحا رگولاتور نامیده می‌شوند.

داشتن رگولیشن از طرف یک کارگزار، به معنای معتبر بودن آن و تضمین‌کننده وجود ناظر بر عملکرد کارگزار است. پس معامله‌گران می‌توانند زمان انجام معامله، از کارگزاران دارای رگولیشن استفاده کنند و امنیت معامله خود را افزایش دهند. البته رگولاتورها دارای درجه‌بندی هستند. همچنین هر رگولاتور زیر نظر دستگاه اقتصادی کشور مبدا خود فعالیت می‌کند و می‌تواند بر معاملات مربوط به کارگزاران همان کشور نظارت داشته باشد.

معروف‌ترین رگولاتورها NFA آمریکا، FCA انگلستان، BAFIN آلمان، ASIC استرالیا و mifid اتحادیه اروپا هستند.

مزایا و معایب فارکس

وقتی صحبت از مزایا و معایب در بازارهای سرمایه‌گذاری می‌کنیم، صرفا منظورمان یک مورد خوب یا بد نیست. مثلا یک بازار پرریسک و پر سود، از نظر فردی که ریسک‌پذیری کمی دارد، گزینه مناسب سرمایه‌گذاری نیست، اما برای فردی با درجه ریسک‌پذیری بالا، همین بازار، انتخاب خوبی به حساب می‌آید. برای بررسی مزایا و معایب فارکس هم باید ویژگی‌های آن را بررسی کنیم. بنابراین در ادامه به برخی از این ویژگی‌ها اشاره می‌شود.

• یکی از ویژگی‌های اصلی فارکس که می‌توان به عنوان مزیت به حساب آورد، 24 ساعته بودن آن است. از آنجایی که معاملات فارکس بین‌المللی هستند و کارگزاران و سیستم‌های بانکی جهانی با یکدیگر به تبادل ارز می‌پردازند، معامله در این بازار از یکشنبه تا جمعه هر هفته به صورت 24 ساعته جریان دارد.
• در بازار فارکس میلیون‌ها معامله‌گر در لحظه به تبادل ارز می‌پردازند و این به معنای بالا بودن نقدینگی در معاملات فارکس است.
• فارکس یک بازار غیر متمرکز است و قیمت‌گذاری در آن بر اساس میزان عرضه و تقاضا انجام می‌شود. از طرف دیگر ریسک‌های سیستماتیک در بازار فارکس پررنگ‌تر از دیگر بازارها هستند. این دو ویژگی باعث بالا رفتن ریسک معاملات می‌شود. به عبارتی معامله‌گر علاوه توانایی تحلیل بازار و پیش‌بینی قیمت، باید از اخبار جهانی و وضعیت کشورهای مختلف باخبر باشد تا بتواند کاهش یا معاملات خارجی چیست؟ افزایش ارزش ارز مورد نظر را تخمین بزند.
• معامله‌گران پس از مدتی می‌توانند از خدمات اعتباری کارگزاران فارکس استفاده کنند. منظور از خدمات اعتباری، وامی است که کارگزاران فارکس در اختیار معامله‌گران میگذارند. گاهی کارگزاران حتی تا 100 برابر موجودی معامله‌گر را در اختیار او می‌گذارند. البته این رقم بیشتر مخصوص معامله‌گران قَدَر است.
• فارکس برای تازه‌واردان بازار سرمایه، یکی از پرریسک‌ترین گزینه‌‌ها است. بنابراین برای این افراد بهره بردن از ویژگی دمو انتخاب خوبی است. البته این ویژگی در سامانه معاملاتی کارگزاران فراهم می‌شود. در واقع کارگزار یک حساب دمو برای معامله‌گر ایجاد می‌کند. فرد بدون استفاده از سرمایه واقعی وارد بازار فارکس می‌‌شود و با اطلاعات جاری بازار، به صورت مجازی معامله می‌کنند. سپس معامله‌گر می‌تواند متوجه شود که اگر این معامله را واقعا انجام داده بود چقدر سود و زیان می‌برد.
• کارمزد معاملات فارکس بر اساس جفت ارزی معامله‌گران تعیین می‌شود و هر چه ریسک معامله بیشتر باشد، کارمزد آن بالاتر خواهد بود. اما در حالت کلی کارمزد معاملات فارکس از بازارهای سرمایه دیگر مانند بورس کمتر است.

فارکس در ایران

فارکس در ایران از طرف روحانیون و مراجع تقلید ربوی دانسته می‌شود. به همین دلیل مراجع قضایی، شرکت در معاملات فارکس را در کشور ایران غیر قانونی اعلام کرده‌اند. در واقع در بازار فارکس چندین مورد از نظر مسائل شرعی تایید نمی‌شود. اول اینکه تغییر قیمت بدون دامنه نوسان و تنها بر مبنای عرضه و تقاضا است. اگر سودی که فرد کسب می‌کند از حد خاصی بیشتر باشد، در حلال بودن آن شبه وجود دارد.

معمولا افراد با سرمایه اندک وارد بازار فارکس می‌شوند و با اعتباری که از کارگزاران دریافت می‌کنند، می‌توانند معاملات پرحجم و سودده داشته باشند. اگرچه کارگزاری‌ها شرایط مختلفی برای اعطا و بازپرداخت وام دارند، اما از آنجایی که در هر شرایطی در درصدی از سود معامله شریک می‌شوند، ربوی به حساب می‌آیند.

در نهایت به جز مسائل شرعی، خروج ارز از کشور را می‌توان دلیل دیگر مخالفت دولت برای انجام معاملات فارکس در ایران دانست.

سخن آخر

اگرچه پس از مطالعه این مقاله متوجه می‌شویم که منظور از معاملات فارکس چیست اما برای فعالیت در این بازار، موضوع اصلی میزان دانش مالی و تسط بر روش‌های تحلیلی است. معاملات فارکس می‌توانند سود کلان و زیان جبران‌ناپذیر را برای معامله‌گر در پی داشته باشند و این موضوع کاملا بستگی به توانایی مدیریت و مهارت‌های معامله‌گری سرمایه‌گذار دارد. دقت داشته باشید که سرمایه‌گذاری در فارکس به معنای سرمایه‌گذاری در واحدهای پولی مختلف است و شما برای انجام این این سرمایه‌گذاری، باید بر مسائل اقتصاد کلان کشورها آگاهی داشته باشید.

نحوه ورود به بورس بین المللی+ [16 قدم از ثبت نام تا درآمد]

اگر سؤال چگونه وارد بازار بورس جهانی شویم در ذهن شما هم مطرح شده است باید بگوییم نحوه ثبت نام در بورس جهانی و ورود به بورس بین‌المللی، خواسته‌­ای است که بیشتر افراد به دنبال آن هستند. ثبت‌نام بورس جهانی و سرمایه‌گذاری در این بازار می­‌تواند بسیار جذاب و هیجان انگیز باشد و سود حاصل از سرمایه‌گذاری را برای اشخاص بیشتر کند. پس از آشنایی با بازار بورس جهانی لازم است افراد نحوه ورود به بازار بورس بین المللی و نحوه سرمایه‌گذاری در بورس جهانی را بدانند تا بتوانند ثبت نام بورس جهانی را انجام داده و ورود به بازار بورس جهانی را به دستی انجام داده و در نهایت سرمایه‌­گذاری کنند.

بورس پیشینه‌­ای بسیار طولانی دارد و به 400 سال پیش برمی‌گردد و در کشورهای مختلف دنیا افراد در این بازار فعال هستند اما بازار بورس بین المللی تشکیل شده از 60 بازار است که سرمایه‌گذاری در آن می‌­تواند بسیار جالب باشد. لازم است افرادی که می‌خواهند وارد بازار بورس جهانی شوند از اطلاعات کافی برخوردار باشند تا با نحوه ورود به بورس بین‌المللی با مشکلی مواجه نشوند.

ویژگی‌‌های خاص بازار فارکس باعث شده تا سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در بازار بورس، به بازار فارکس روی آورده و قصد ورود به بازار فارکس را داشته باشند تا به‌راحتی به معاملات ارزی خود بپردازند. ما در مقاله «بورس ارز فارکس چیست» تفاوت بازار بورس و فارکس و نحوه ورود به بازار فارکس و شرایط ورود به فارکس را نوشتیم که حتماً مطالعه کنید.

آشنایی با بازار بورس جهانی

اگر بخواهیم تعریف کلی از بازار بورس ارائه دهیم می­‌توان گفت بازار بورس شامل مجموعه‌ای از مبادلات و بازارها است که خرید و فروش سهام در بورس جهانی و همچنین صدور سهام در آن انجام می­‌گیرد. این بازار دارای قوانینی است و همه مبادلات در چهارچوبی رسمی انجام می­‌شود.

در یک کشور معمولاً چند مکان برای معاملات سهام وجود دارد که افراد از طریق آن کارهای خود را انجام می­‌دهند. بازار بورس جهانی در واقعی تعریفی کلی از بازار بورس را به ما می­‌دهد. بازار بورس جهانی یکی از بزرگ­ترین پدیده‌ها در دنیا است و هر سرمایه‌گذاری علاقه دارد روزی در آن فعالیت کند. خوشبختانه امروزه نحوه ورود به بازار بورس بین المللی و ارز جهانی با وجود تکنولوژی‌های پیشرفته کار بسیار آسانی است و برای انجام آن فقط کافی است به اینترنت وصل شوید و شروع به ثبت نام بورس جهانی و شرکت در بورس جهانی کنید.