عرضه اولیه یا IPO چیست؟

پیش از مشارکت در ICO، جزئیات آن را به‌طور کامل بررسی کنید.

عرضه اولیه کوین (ICO) چیست؟ تأمین مالی سریع پروژه‌ها

امور مالی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره ماست؛ پول برای هرگونه مبادله در دنیای واقعی ضرورتی بی چون و چراست. وجود این ابزار مالی به عنوان واسطه‌ای برای مبادله، چه در قالب پول نقد باشد یا چک‌های کاغذی که قبل از این روشی برای مبادله بود و چه در قالب ارزهای دیجیتال باشد که اخیراً روندی رو به رشد داشته‌اند، امری ضروری است. علاوه براین، با ظهور فناوری‌هایی چون بلاکچین، جهان کاملاً جدیدی از رمزارزها همچون بیت‌کوین به وجود آمده که مردم کم‌کم و به تدریج با آن آشنایی پیدا کرده‌اند. عرضه اولیه کوین (ICO) جدیدترین پدیده بزرگ در حوزه امور مالی است که توجه همگان را به خود جلب کرده است.

• 1) عرضه اولیه کوین در جهان رمزارز چیست؟
• 2) وایت ‌پیپر چیست؟
• 3) ICO چگونه کار می‌کند؟
• 4) پیش عرضه اولیه کوین (pre-ICO) به چه معناست؟
• 5) عرضه توکن اوراق بهادار در برابر عرضه توکن کاربردی
• 6) چگونه یک پروژه عرضه اولیه کوین را بررسی کنیم؟
• 7) مزایا و معایب ICO
• 8) کلام آخر

در حال حاضر گزینه‌های زیادی برای جذب سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌ها وجود دارد اما ظهور و توسعه سریع فناوری بلاکچین و رمزارزها راه جدیدی برای جذب سرمایه‌گذاری همراه خود آورده و آن راه عرضه اولیه کوین (Initial Public Offering) نام دارد. برای توسعه‌دهندگان پروژه‌های بلاکچین، عرضه اولیه کوین راهی نسبتاً آسان برای جذب سرمایه و برای سرمایه‌گذاران ابزاری برای یک سرمایه‌گذاری سودآور (هرچند بسیار پرریسک) است.

عرضه اولیه کوین در جهان رمزارز چیست؟

ICO به چه معناست؟ ICO مخفف عبارت Initial Public Offering و به معنای عرضه اولیه کوین است و عبارت است از نوعی جذب سرمایه‌ که به لطف توسعه رمزارزها پدیدار شده و استارتاپ‌های بلاکچین به طور گسترده از آن استفاده می‌کنند.

عرضه اولیه کوین به عرضه اولیه یا IPO چیست؟ معنای فروش مقدار مشخصی از توکن‌های پروژه به سرمایه‌گذاران است. این اصطلاح ریشه در اصطلاح مالی IPO یا عرضه اولیه سهام دارد. با این وجود برخلاف IPOها، سرمایه‌گذاران در ICOها برخی حقوقی که سهامداران از آن برخوردارند را ندارند. به طور مشخص مشارکت در ICO به سرمایه‌گذار، سهام مالکیت در شرکت عرضه‌کننده را نمی‌دهد.

مقایسه IPO (عرضه اولیه سهام) و ICO (عرضه اولیه کوین) علیرغم شباهت کمی که دارند، به درک چگونگی تفاوتشان کمک کند. IPO عرضه اولیه یا IPO چیست؟ توسط یک شرکت منتشر می‌شود تا بخشی از سهام/سهم خود را به عموم مردم بفروشد. افراد علاقمند می‌توانند سهام را با قیمت معینی خریداری کرده و بعداً هرگاه که قیمت سهام افزایش یافت، (در صورت تمایل) آن را بفروشند. این مشارکت هم برای خریدار و هم برای شرکت سودآور است چرا که شرکت به جمع‌آوری سرمایه پرداخته و سرمایه‌گذاران را جذب می‌کند در حالی که خریداران پول بیشتری به دست می‌آورند.

عرضه اولیه کوین (ICO) روشی برای سرمایه‌گذاری جمعی در جهان رمزارزهاست. در ICO مبادله توکن‌های ICO یا کوین‌های ICO در میان است. هر زمان که یک شرکت تازه‌کار مایل به عرضه کوین متعلق به خود یا هرگونه پروژه جدید باشد، یک ICO در ازای سایر رمزارزها مانند بیت‌کوین یا اتریوم برگزار می‌کند تا بتواند سرمایه‌ مورد نیاز خود را جمع‌آوری کند.

نخستین عرضه اولیه کوین در سال 2013 انجام و در آن بیش از 5 میلیون دلار برای پروژه مسترکوین (Mastercoin) جمع‌آوری شد. موفق‌ترین نمونه ICO تا به امروز اتریوم است که 18.5 میلیون دلار در سال 2014 جمع‌آوری کرد و از آن زمان میلیون‌ها دلار سود به جیب سرمایه‌گذاران خود رسانده است.

وایت ‌پیپر چیست؟

وایت ‌پیپر سندی است که شرح مفصلی از پروژه ارائه می‌دهد. به طور کلی وایت‌ پیپر علاوه بر شرح کلی پروژه، به توضیح جنبه‌های فنی، مدل مالی، نقشه راه توسعه، تیم توسعه و موارد دیگر نیز می‌پردازد. وجود وایت ‌پیپر نوعی استاندارد عرضه اولیه یا IPO چیست؟ برای پروژه‌های ICO است.

وایت ‌پیپر به نوعی یک ابزار بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذاران بالقوه است و به گونه‌ای طراحی شده که از بابت جدی بودن و پتانسیل پروژه برای این سرمایه‌گذاران متقاعدکننده باشد. به عبارت دیگر، وایت ‌پیپر می‌تواند به سرمایه‌گذاران بالقوه در تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری بر مبنای پیشینه، وضعیت برند و سایر ملاحظات حائز اهمیت کمک کند.

ICO چگونه کار می‌کند؟

ICOها معمولاً به شرح زیر انجام می‌شوند:

1. توسعه‌دهندگان ایده‌ای برای محصولی ارائه می‌دهند که معمولاً به فناوری بلاکچین مربوط می‌شود.
2. توسعه‌دهندگان، پروژه خود را در نشریات آنلاین، شبکه‌های اجتماعی و فروم‌ها به عموم مردم اعلام می‌کنند. در این مرحله معمولاً پروژه صرفاً در حد یک ایده وجود دارد. پس از آن توسعه‌دهندگان میزان علاقه سرمایه‌گذاران به پروژه را ارزیابی می‌کنند.
3. توسعه‌دهندگان یک Initial Public Offering عمومی ایجاد می‌کنند که مهم‌ترین شرایط قرارداد را به تفصیل شرح می‌دهد. آن‌ها همچنین یک شخصیت حقوقی برای انجام عرضه ایجاد می‌کنند.
4. پس از اعلام عرضه در وب‌سایت پروژه، یک کمپین بازاریابی برای جذب سرمایه‌گذاران انجام می‌شود.
5. توکن‌های پروژه، در بیشتر موارد از طریق وب‌سایت پروژه، به سرمایه‌گذاران فروخته می‌شود. علاوه بر این، توسعه‌دهندگان در این مرحله یا مرحله بعدی ICO سعی می‌کنند تا توکن خود را در یک صرافی رمزارز لیست کنند.
6. پس از جذب میزان مورد نیاز از سرمایه‌گذاری، توسعه‌دهندگان پروژه بر اساس نقشه راه روی پروژه کار می‌کنند.

پیش عرضه اولیه کوین (pre-ICO) به چه معناست؟

پیش عرضه اولیه کوین (که به پیش‌فروش هم شناخته می‌شود) مرحله‌ای از جذب سرمایه‌گذاری در یک پروژه حتی قبل از شروع واقعی ICO است. در دوره پیش عرضه اولیه کوین، قیمت توکن در پایین‌ترین سطح خود قرار داشته و در مقابل ریسک برای سرمایه‌گذاران در بالاترین حد خود است.

عرضه توکن اوراق بهادار در برابر عرضه توکن کاربردی

توکن‌ها بسته به نحوه عملکردی که دارند، در زمان عرضه اولیه کوین به دو نوع تقسیم می‌شوند: توکن‌های اوراق بهادار یا توکن‌های کاربردی.

• توکن‌های اوراق بهادار، توکن‌هایی هستند که تست هاوی (Howey Test) را با موفقیت پشت سر گذاشته اند و معمولاً ارزش خود را از یک دارایی خارجی و قابل معامله به دست می‌آورند. این توکن‌ها سود دارایی زیربنایی خود را به هولدرهای خود می‌رسانند. این عملکرد از نظر اقتصادی مشابه سهام یا اوراق قرضه است. در بسیاری از کشورها، نهادهای نظارتی عرضه چنین توکن‌هایی را به عنوان روشی برای دور زدن قوانین اوراق بهادار تلقی کرده و بر این مبنا با آن رفتار می‌کنند.
• توکن‌های کاربردی دسترسی به کالاها و خدماتی را که پروژه پس از راه‌اندازی خود ارائه می‌دهد فراهم می‌نماید. این توکن‌ها را همچنین می‌توان برای کسب تخفیف یا دسترسی پریمیوم به کالاها و خدمات پروژه استفاده کرد.

چگونه یک پروژه عرضه اولیه کوین را بررسی کنیم؟

سرمایه‌گذاری در ICO نوعی سرمایه‌گذاری بسیار سودآور و بسیار پرریسک است. برای کاهش ریسک از دست دادن سرمایه، ابتدا باید تجزیه و تحلیل اولیه را انجام دهید. هنگام بررسی عرضه اولیه کوین مورد علاقه خود به موارد زیر توجه داشته باشید:

تیم پروژه:

تا آنجا که ممکن است درباره توسعه‌دهندگان پروژه، به ویژه تجربه اعضای تیم، و این که قبلاً در کدام پروژه‌ها و در چه سمت‌هایی مشارکت داشته‌اند کسب اطلاع کنید.

وایت‌پیپر:

وایت‌پیپر پروژه را با دقت مطالعه کنید. از پروژه‌هایی که این سند را ندارند باید اجتناب شود. پس از خواندن وایت‌پیپر باید درک کنید که پروژه چه چشم‌اندازهایی دارد، چه ویژگی‌هایی دارد و چه مزایایی ارائه می‌دهد که از دیگر پروژه‌ها متفاوت است. زبان روشن و واضح، عبارات دقیق و مدل کسب و کار جذاب و قابل فهم نشانه‌های خوبی هستند. پروژه‌ای که با هدف حل یک مشکل واقعی در صنعت انجام می‌شود، چشم‌اندازهای بهتری خواهد داشت.

نقشه راه:

یک نقشه راه خوب برای پروژه باید مراحل تامین مالی را توضیح دهد و جزئیات چگونگی برنامه‌ریزی پروژه برای صرف بودجه جمع‌آوری شده، زمان‌بندی هر مرحله، و همچنین اثبات امکان‌پذیری و چشم‌انداز اهداف انتخاب‌شده آن را بیان کند.

وضعیت حقوقی (شامل یک شخصیت حقوقی که به طور رسمی ثبت شده):

مطمئن شوید که پروژه مشکلات قانونی بالقوه‌ای ندارد.

اجتماع و رسانه‌های اجتماعی:

فروم‌های برجسته و مطرح را کاوش کنید تا ببینید نظر غالب سرمایه‌گذاران در مورد پروژه چیست. از چگونگی پوشش رسانه از پروژه مطلع شوید.

کیفیت کد:

بیشتر پروژه‌های رمزارز، متن باز (Open Source) هستند. اگر تجربه برنامه‌نویسی دارید می‌توانید خودتان کد پروژه را تجزیه و تحلیل کنید. با نگاهی به کیفیت کد می‌توان از مهارت توسعه‌دهندگان و میزان جدی بودن پروژه آن‌ها مطلع شد.

لیست شدن توکن‌ها در یک صرافی مطرح:

اگر لیست شدن یک توکن، به ویژه در یک صرافی شناخته‌شده، برای آینده نزدیک برنامه‌ریزی شده باشد نشانه خوبی برای پروژه است.

مشارکت‌کنندگان احتمالی ICO:

دانستن این که آیا هیچ سرمایه‌گذار مطرحی مشارکت خود در ICO را اعلام کرده است یا خیر، به شما در تصمیم‌تان کمک می‌کند.

با این حال به خاطر داشته باشید که سرمایه‌گذاری در ICOها بسیار پرریسک است. فقط آن چیزی که توان از دست دادنش را دارید سرمایه‌گذاری کنید.

مزایا و معایب ICO

عرضه اولیه کوین می‌تواند در مدت زمان کوتاهی میلیون‌ها دلار کمک مالی جمع‌آوری کند و به همین دلیل افراد بیشتری به سرمایه‌گذاری در ICOها علاقه نشان می‌دهند. از آنجا که در عرضه اولیه سهام مقدار زیادی کاغذبازی وجود دارد، شرکت‌ها توجه خود را بر ICOها متمرکز کرده‌اند که تنها مستلزم ارسال یک وایت ‌پیپر برای هر پروژه جدید جهت شروع سرمایه‌گذاری جمعی است. به طور خلاصه Initial Public Offering توافقی سودمند برای هر دو طرف است.

اگرچه کاغذبازی بیش از حد، دردسرساز است اما IPO امنیت بیشتری فراهم می‌کند. از آنجایی که ICO فاقد این کاغذبازی است، کلاهبرداران و هکرها را جذب می‌کند تا برای به دست آوردن پول سریع و بی‌دردسر، وایت ‌پیپرهای نامعتبر و جعلی ایجاد کنند. بنابراین بسیار اهمیت دارد که قبل از سرمایه‌گذاری، فارغ از وایت ‌پیپر، تحقیق کاملی در مورد پروژه انجام دهید و پروژه را عاقلانه انتخاب کنید.

کلام آخر

عرضه اولیه کوین روش فوق‌العاده و جدیدی برای جمع‌آوری سرمایه است که از عرضه اولیه سهام الهام گرفته و همه سعی دارند خود را با روش‌های جدید وفق دهند بدون این که به دردسر بیفتند. دنیای رمزارز یعنی ریسک زیاد و پاداش زیاد و ICO هم از این قاعده مستثنی نیست.

عرضه اولیه ترکیبی چیست؟ امکانی برای سهام‌داران ریسک‌گریز و کم‌تجربه

توضیح کامل روش عرضه اولیه ترکیبی و مزایای آن

عرضه اولیه (IPO) در بسیاری از مواقع با حرف و حدیث‌های فراوانی همراه بوده است. چه در گذشته که روال آن با اکنون فرق داشت و چه پس از انجام اصلاحات. این امر به ویژه در یکی دو سال اخیر و با توجه به افزایش تعداد فعالان بازار بیش از پیش به چشم می‌خورد. عدم رعایت مساوات در عرضه‌ی سهام بزرگ‌ترین مشکلی است که در عرضه‌ اولیه به چشم می‌خورد. چرا که این قضیه معمولا با رانت‌ گره خورده است. اما اکنون به منظور کمتر کردن این مسائل و رعایت انصاف در این زمینه، عرضه به صورت ترکیبی انجام می‌شود. در این روش جدید به میزان زیادی جلوی محدودیت‌های قبلی گرفته شده و می‌توان گفت رقابت برای خرید عرضه اولیه منصفانه‌تر از گذشته انجام خواهد شد. در این آموزش از اخبار بورس، بررسی می‌کنیم که روند روش جدید عرضه اولیه ترکیبی دقیقاً چیست و چه مزایایی دارد.

فهرست مطالب این آموزش با دسترسی سریع

عرضه اولیه ترکیبی چیست؟

عرضه اولیه ترکیبی یک روش جدید است که به تازگی در بورس ایران مطرح شده است. اولین بار در مرداد ماه بود که مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس خبر از اضافه شدن روش ترکیبی به دستورالعمل جدید عرضه‌های اولیه داد. در این روش ثبت سفارش طی دو مرحله انجام می‌شود. ابتدا سهام در اختیار صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرد و پس از کشف قیمت سهام‌داران می‌توانند اقدام به خرید کنند. در این روش سهام شرکت‌های پرریسک تنها در اختیار سهام‌داران حرفه‌ای قرار می‌گیرد.

عرضه اولیه ترکیبی برای شرکت‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که سهام شناور آن‌ها ارزشی کمتر از ۵۰۰ میلیارد تومان دارد. افزون بر این، اگر شرکتی که قصد دارد وارد بازار بورس شود شرکتی پرریسک باشد، عرضه اولیه آن به صورت ترکیبی انجام خواهد شد.

حال سوال مهم این‌جاست که دلیل استفاده از روش عرضه اولیه ترکیبی چیست؟ تا پیش از سال ۹۵، عرضه اولیه به صورت گروهی انجام می‌شد. در آن زمان شیوه‌ی حراج مرسوم بود و کارگزاری‌ها در کشف قیمت سهام دخیل بودند. در چنین شرایطی اگر قیمت کشف‌شده قیمت پایینی بود، قطعاً برای سرمایه‌گذاران جذاب به نظر می‌رسید. همین امر موجب می‌شد این سهام جذاب تنها در انحصار سرمایه‌گذاران خاصی قرار گیرد و سایرین از داشتن آن محروم باشند.

به همین دلیل در سال ۱۳۹۵ بازنگری‌هایی انجام شد و نتیجه آن شد که IPO به صورت ثبت سفارش یا بوک بیلدینگ انجام شود. یعنی همان روندی که اکنون نیز در حال انجام است. در این روش خرید گروهی ممنوع است و سهام‌داران با کد معاملاتی خود تعداد سهام مدنظر را با قیمتی که در اطلاعیه‌ی عرضه درج می‌شود، ثبت می‌کنند. در این روش دیگر کسی از سفارش و قیمت پیشنهادی سایر سهام‌داران خبر ندارد.

بیشتر بخوانید

اما مشکل زمانی بروز پیدا می‌کند که تعداد متقاضیان در فرایند عرضه اولیه بیشتر از تعداد سهام تخصیصی است. در چنین شرایطی تخصیص سهام از طریق روش تسهیم به نسبت انجام می‌شود. یعنی با توجه به میزان شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه، به هر یک تعدادی سهم اختصاص داده می‌شود. پس استقبال بیشتر مساوی است با تعداد سهام کمتر برای هر سهام‌دار و در نتیجه سود کمتر.

از آن‌جا که عرضه‌ اولیه به این روش موجب شده است که سهام‌داران مستقیما اقدام به خرید کنند، این امر باعث سخت‌گیری‌های بیشتر سازمان بورس در فرایند عرضه اولیه شده است چرا که ممکن است بسیاری از سهام‌داران بدون اطلاع از میزان ریسک سهام، اقدام به شرکت در عرضه‌ی اولیه سهام کنند. به همین دلیل سازمان قوانین سخت‌گیرانه‌تری را در خصوص پذیرش شرکت‌ها اعمال می‌کند تا مبادا سهام‌داران کم‌تجربه از این جهت آسیب ببینند.

هم‌چنین شرکت‌های کوچک نیز در این میان مشکل دیگری هستند. چرا که تعداد سهام آن‌ها کم است و تعداد متقاضیان زیاد. از این رو این شرکت‌های کوچک با انبوهی از سهام‌داران روبرو می‌شوند که هر یک تعداد کمی سهام در اختیار دارند. مدیریت این تعداد سهام‌دار موجب اختلال در روند عادی سهام شرکت می‌شود و در بسیاری از موارد به مشکلات نقدینگی می‌انجامد. تمام این عوامل دست به دست هم دادند تا مسئولان فکری کنند و این نواقص را برطرف سازند. در نتیجه تصمیم بر آن شد که علاوه بر شیوه‌های موجود، روش عرضه اولیه ترکیبی نیز برای سهام برخی شرکت‌ها در دستور کار قرار گیرد.

روند عرضه اولیه ترکیبی چگونه است؟

همان‌طور که اشاره شد، روند عرضه اولیه ترکیبی متشکل از یک فرایند دومرحله‌ای است. این روش، ترکیبی از ثبت سفارش و عرضه به قیمت ثابت است. در این روش صندوق‌های سرمایه‌گذاری نقش بسیار پررنگی دارند. چرا که فرایند قیمت‌گذاری که مبحث مهمی است توسط آنان انجام می‌شود. در مرحله‌ی نخست ۷۰ تا ۱۰۰ درصد سهام با توجه به نظر سازمان بورس به صندوق‌های سرمایه‌گذاری نظیر ETFها و صندوق‌های مشترک اختصاص داده می‌شود. در این مرحله و با حضور این عوامل کشف قیمت انجام می‌شود. این قیمت همان قیمت ثابتی است که در مرحله‌ی بعدی به خریداران اعلام می‌شود. به این ترتیب قیمت به شکلی منصفانه مشخص می‌شود. در چنین شرایطی امکان کاهش قیمت بلافاصله پس از عرضه کم‌رنگ می‌شود. اتفاقی که در روش بوک بیلدینگ بعضا شاهد آن هستیم. یعنی فروش آبشاری سهام‌داران طی یک روز موجب می‌شود که قیمت به میزان زیادی کاهش پیدا کند.

بیشتر بخوانید

اما در این شیوه مدیران صندوق‌ها سعی می‌کنند با وسواس تمام قیمت‌گذاری را به شکلی حرفه‌ای انجام دهند. چرا که عرضه اولیه به شیوه ترکیبی می‌تواند در بلندمدت برای آن‌ها نیز سودهای خوبی به همراه داشته باشد. پس از کشف قیمت نوبت به سهام‌داران می‌رسد که بتوانند عرضه اولیه را با قیمت ثابت مشخص‌شده خریداری کنند. این همان مرحله‌ی دوم است که پس از اتمام مرحله‌ی نخست انجام می‌شود.

روش عرضه اولیه ترکیبی برای اولین بار در عرضه‌ی اولیه نماد توسن در تاریخ ۲۴ شهریورماه ۱۴۰۰ به کار گرفته شد. این شرکت ۱۰ درصد سهامش را از طریق عرضه اولیه وارد بازار بورس کرد. در مرحله‌ی اول پنج درصد از سهام این شرکت بین صندوق‌های سرمایه‌گذاری به روش ثبت سفارش عرضه شد تا کشف قیمت صورت گیرد. پنج درصد باقی‌مانده نیز مربوط به مرحله‌ی دوم و با قیمت ثابت بود که به سرمایه‌گذاران عرضه شد. هر دو مرحله در یک روز و به فاصله‌ی چند ساعت برگزار شد و اطلاعیه‌های آن به سرمایه‌گذاران ابلاغ شد.

عرضه اولیه ترکیبی چه مزایایی دارد؟

تا این‌جا دریافتیم که عرضه اولیه ترکیبی چیست و لابلای همین تعاریف به مزایای آن نیز اشاره کردیم. در این بخش چند مزیت این روش را به صورت مختصر با هم مرور می‌کنیم. به این ترتیب درمی‌یابیم که این شیوه تا چه اندازه می‌تواند مشکلات فعلی را برطرف کند و کارآمد باشد.

• رعایت عدالت در تخصیص سهام و جلوگیری از ضایع شدن حق سهام‌داران مشتاق به خرید
• جلوگیری از وارد شدن ضرر و زیان به سهام‌داران غیرحرفه‌ای و افرادی که با مدیریت ریسک آشنایی ندارند.
• تشویق مردم به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و توجه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری که موجب حفظ سرمایه‌ی سهام‌داران در برابر ریسک‌های موجود در بازار خواهد شد.
• انجام فرایند کشف قیمت به صورت کارشناسی‌شده، دقیق‌تر و واقعی‌تر
• افزایش تعداد سرمایه‌گذاران
• استقبال شرکت‌های کوچک از ورود به بازار سهام و در نتیجه رونق این بازار
• تسریع و تسهیل در فرآیند پذیرش شرکت‌ها در بورس
• جلوگیری از رفتارهای هیجانی به دلیل سرمایه‌گذاری غیرمستقیم

مقایسه عرضه اولیه ترکیبی با عرضه اولیه به روش ثبت سفارش

در پایان بهتر است نگاهی مقایسه‌ای به دو روش عرضه اولیه ترکیبی و عرضه اولیه بوک بیلدینگ داشته باشیم تا بیشتر متوجه چیستی روش جدید شویم.

تفاوت‌ها

• در عرضه اولیه ترکیبی دیگر چیزی به نام رقابت وجود ندارد. چرا که سهمیه‌بندی نداریم و خبری از تسهیم به نسبت نیست.
• قیمت در مرحله‌ی دوم روش عرضه اولیه ترکیبی به صورت ثابت است.
• محدودیت در معاملات ثانویه دیگر تفاوت این دو روش است. در روش بوک بیلدینگ محدودیتی وجود ندارد اما در روش ترکیبی در صورت تشخیص کارشناسان سازمان بورس، سهام تنها در اختیار افراد حرفه‌ای قرار می‌گیرد.
• در روش ثبت سفارش باید حداقل ۵۰٪ از سهام عرضه‌شده در تاریخ عرضه اولیه معامله شود تا بتوان آن عرضه را موفق قلمداد کرد. این میزان در روش ترکیبی برابر ۸۰٪ در مرحله‌ی نخست است.
• در روش ترکیبی اولویت نخست برای فروش سهام با صندوق‌هاست.

شباهت‌ها

• کشف قیمت در در مرحله‌ی نخست عرضه اولیه ترکیبی با روش ثبت سفارش یکسان است. یعنی صندوق‌های سرمایه‌گذاری به همان شیوه‌ی کنونی کشف قیمت را با ثبت سفارش در یک محدوده‌ی قیمتی مشخص انجام می‌دهند.
• محدودیت حجمی در هر دو روش وجود دارد و هر کد معاملاتی تنها می‌تواند تعداد مشخصی خریداری کند.
• پیش‌تر دامنه‌ی رقابت هنگام ثبت سفارش در روش بوک بیلدینگ ۱۰٪ بالاتر از قیمت پیشنهادی بود. اما اکنون هم در روش ترکیبی و هم در روش ثبت سفارش این دامنه دوبرابر دامنه‌ی نوسان فعلی است. یعنی ۱۰+ و ۱۰- درصد.
• در هر دو روش ثبت سفارش به صورت Dark است. یعنی قیمت‌ها و به طور کلی سفارش‌ها از دید سایرین مخفی است و این امر مانع از تقلید سهام‌داران از یک‌دیگر می‌شود.

جمع‌بندی

عرضه اولیه ترکیبی روش جدیدی است که سازمان بورس از مرداد ۱۴۰۰ آن را به دستورالعمل عرضه‌‌‌اولیه‌‌ها اضافه کرده است. در این روش سهام در طی دو مرحله در اختیار سرمایه‌گذاران واجد شرایط قرار می‌گیرد. در مرحله‌ی اول صندوق‌های سرمایه‌گذاری از طریق ثبت سفارش اقدام به خرید و کشف قیمت می‌کنند. در مرحله‌ی بعدی قیمت کشف‌شده به عنوان قیمت ثابت در نظر گرفته می‌شود. سپس سهم با این قیمت به سایر سرمایه‌گذاران عرضه می‌شود. این روش به طور مشخص برای عرضه اولیه شرکت‌های پرریسک و کوچک تنظیم شده است. روی آوردن مردم به صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کاهش ریسک، پرهیز از تصمیمات هیجانی، افزایش تعداد سرمایه‌گذاران و تسهیل در روند مراحل پذیرش شرکت‌ها از مزایای روش عرضه اولیه ترکیبی به شمار می‌روند.

سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه

روشی جدید در عرضه اولیه است که طی دو مرحله انجام می‌شود. در مرحله اول نیمی از سهام به روش ثبت سفارش به صندوق‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های ETF و صندوق‌های مشترک عرضه می‌شود. کشف قیمت سهام در این مرحله باعث می‌شود که در مرحله‌ی دوم، سهم به قیمت ثابت در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد.

روش ترکیبی دومرحله‌ای است ولی روش ثبت سفارش تک‌مرحله‌ای است. در روش ترکیبی، عرضه موفق عرضه‌ای است که ۸۰٪ سهام در مرحله‌ی اول معامله شود اما در روش عرضه اولیه یا IPO چیست؟ ثبت سفارش این رقم برابر است با ۵۰٪. در روش ترکیبی خبری از رقابت نیست. در این روش هم‌چنین با تشخیص کارشناسان سازمان محدودیت در انجام معاملات ثانویه وجود خواهد داشت.

خیر. روش ترکیبی در کنار روش ثبت سفارش انجام می‌شود و هنوز برخی از سهام به همان شیوه‌ی قبلی عرضه می‌شوند. روش جدید ترکیبی بیشتر برای شرکت‌های پرریسک و کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تنها سهام شرکت‌های کوچک به این طریق عرضه می‌شوند. یعنی شرکت‌هایی که ارزش بازار سهام شناور آن‌ها کمتر از پنج هزار میلیارد ریال است. هم‌چنین اگر کارشناسان هیئت پذیرش، شرکت‌ها را پرریسک قلمداد کنند، عرضه‌ی آن‌ها به صورت ترکیبی و محدود به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای خواهد بود.

استقبال مردم از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و روش‌های غیرمستقیم سهام‌داری، کاهش ریسک، پرهیز از تصمیمات هیجانی و احساسی، حفظ سرمایه، رعایت عدالت در تخصیص سهام، افزایش تعداد سهام‌داران، تسهیل ورود شرکت‌ها به بازار بورس، کشف قیمت کارشناسی‌شده.

در این روش سهام‌داران تنها به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری جذب می‌شوند. حال آن‌ که نهادهای مالی دیگر از جمله هلدینگ‌ها و یا شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم باشند. هم‌چنین اگر عملکرد صندوق سرمایه‌گذاری نامطلوب باشد، مدیر صندوق با شرکت در عرضه اولیه می‌تواند این عملکرد نامطلوب را تا حدی پوشش دهد و مانع از انتشار تصویری صحیح از آن شود.

در هر دو شیوه جزئیات سفارش برای سایرین مخفی است. در هر دو روش دامنه‌ی رقابت در ثبت سفارش برابر است با دو برابر دامنه‌ی نوسان فعلی؛ یعنی ۱۰+ و ۱۰-. هم‌چنین کشف قیمت در مرحله‌ی اول عرضه اولیه ترکیبی هم‌چون روش بوک بیلدینگ از طریق ثبت سفارش انجام می‌شود.

عرضه اولیه ارزهای دیجیتال (ICO) چیست و مزایا و معایب آن کدام است؟

ICO یا همان عرضه اولیه ارزهای دیجیتال روشی برای جمع آوری سرمایه یا بودجه یک پروژه ارز دیجیتال به کمک سرمایه گذاران و حامیان پروژه است.

توسعه دهندگان یک پروژه از طریق عرضه اولیه سکه (ICO) با جذب تعدادی از سرمایه گذاران از سراسر جهان هزینه توسعه پروژه خود را فراهم می کنند. در ادامه می خواهیم به طور کامل با مفهوم ICO در ارز دیجیتال آشنا شویم.

ICO در ارز دیجیتال چیست؟

ICO مخفف عبارت (Initial Coin Offering) است و به طور کلی به روشی گفته می شود که بتوان سرمایه سرمایه داران را برای تهیه بودجه پروژه ای در ارز دیجیتال جذب کرد. در این روش توکن های مربوط به پروژه قبل از راه اندازی پروژه به فروش می رسند.
در ICO در صورت موفقیت پروژه ارزش توکن های آن نیز افزایش می یابد.
افراد شرکت کننده در ICO از طریق سایر ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین یا اتریوم و یا ارزهای فیات مانند دلار یا یورو روی پروژه سرمایه گذاری می کنند. این افراد در مقابل سرمایه خود توکن دریافت می کنند. ICO ها مشابه عرضه اولیه سهام (IPO) در بازار بورس هستند.

بیشتر بخوانید: ارز فیات چیست؟

نحوه خرید عرضه اولیه ارز دیجیتال

معمولا تیم توسعه دهنده یک ارز دیجیتال برای جمع آوری پول از طریق ICO در ابتدا یک وایت پیپر ایجاد می کند. در این وایت پیپر مشخص می شود پروژه در چه زمینه ای است و پس از اتمام آن قادر است چه نیازی را تامین کند؟ مدت زمان کمپین ICO چقدر زمان می برد و چه مقدار پولی برای این پروژه لازم است؟ بنیانگذاران عرضه اولیه یا IPO چیست؟ قرار است چه تعداد توکن هایی را نگه داری کنند؟
در مدت زمان برگزاری کمپین، افراد علاقمند و یا حامیان پروژه با پول فیات مانند دلار و یا یورو و ارزهای دیجیتال خود مانند بیت کوین و اتریوم برخی از توکن های پروژه را می خرند. در واقع سکه ها تحت عنوان توکن در اختیار خریداران قرار می گیرند و مشابه سهام یک شرکت در عرضه اولیه سهام به سرمایه گذاران فروخته می شود.
زمانیICO ناموفق خواهد بود که بودجه مورد نیاز پروژه با پولی که جمع آوری شده است تامین نگردد. در این صورت این احتمال وجود دارد که پول سرمایه گذاران به آنها بازگردانده شود. اما در صورت تامین بودجه مورد نیاز، پول جمع آوری شده برای تامین اهداف پروژه مورد استفاده قرار می گیرد.
از آنجا که ICO ها هیچ قانون و ضوابطی ندارند، امکان تنظیم قوانین توسط کمسیون بورس و اوراق بهادار(SEC) وجود دارد. برای مثال شرکت سازنده تلگرام از طریق ICO در سال 2018 و 2019 بودجه ای حدود 1.7 میلیارد دلار جمع آوری کرد. اما به دلیل انجام فعالیت غیرقانونی توسط تیم توسعه از سوی SEC به صورت موقت منع گردید. در مارس سال 2020 طی تشکیل دادگاهی در جنوب نیویورک، تلگرام ملزم به برگرداندن مبلغی حدود 1.2 میلیارد دلار به سرمایه گذاران گردید و 18.5 میلیون دلار جریمه مدنی پرداخت کرد.

تفاوت عرضه اولیه ارز دیجیتال (ICO) و عرضه عمومی اولیه (IPO)

روش های توسعه و گسترش برای شرکت های سنتی بسیار زیاد است. به عنوان مثال یک شرکت می تواند با شروع یک کار کوچک به اندازه سودی که از آن کسب کرده رشد کند. در این روش ها زمان زیادی برای جمع آوری بودجه مورد نیاز جهت توسعه لازم است. روش دیگر بکارگیری سرمایه گذاران خارجی برای حمایت مالی اولیه است که با واگذاری مقداری از سهام خود بخشی از آن را جبران می کنند. سومین روش فروش سهام از طریق IPO است که سهام شرکت را به صورت عمومی عرضه می کنند تا پول لازم از طریق سرمایه گذران جمع آوری گردد.
IPO ها فقط با سرمایه گذاران در ارتباطن، در حالی که ICO ها با افراد حمایت کننده ای برخورد داشته باشند که فقط مشتاق سرمایه گذاری در پروژه ای جدید هستند. درICO ها تامین کنندگان سرمایه با بازگشت سرمایه خود انگیزه می گیرند. به همین خاطر ICO ها به فروش جمعی نیز شناخته می شوند.
دو تفاوت ساختاری مهم دیگر ICO ها با IPO ها این است که در ICO ها قوانین و مقرراتی وجود ندارد. این به این مفهوم است که هیچ یک از سازمان های دولتی نظیر کمسیون بورس و اوراق بهادار روی آن نظارتی ندارند. بنابراین از آنجا که ICO ها غیرمتمرکز هستند و هیچ قانون و مقرراتی ندارند از نظر ساختار بسیار آزادتر از IPO ها هستند.

مزایا و معایب عرضه اولیه ارز دیجیتال

در IPO یا همان عرضه عمومی اولیه سرمایه گذاران سهام یک شرکت را در ازای سرمایه گذاری در آن دریافت می کنند. اما در ICO هیچ سهمی وجود ندارد. در مقابل شرکت های ارائه دهنده ICO ها بلاک چین معادل یک رمزارز را ارائه می دهند. پرداخت در این روش ها با ارزهای دیجیتالی نظیر بیت کوین و یا اتریوم صورت می گیرد. که در ازای آن مقدار زیادی توکن جدید دریافت خواهند کرد.
سرمایه گذاران قطعا می دانند یک توکن هیچ ارزش ذاتی در مقابل سهام ندارد.
بنابراین سرمایه گذاران ICO تنها به امید موفقیت پروژه و افزایش ارزش توکن های خریداری شده اقدام به سرمایه گذاری می کنند. این مهم ترین مزیت ICO به شمار می رود.
بسیاری از سرمایه گذاران از طریق ICO ها میلیونر شدند. برای مثال در سال 2017 حدود 435 عرضه اولیه رمزارز موفق وجود داشت که هر کدام میانگین حدود 12.7 میلیون دلار کسب درآمد کردند. در نتیجه کل میزان مبلغی که در سال 2017 به دست آمد چیزی معادل 5.6 میلیارد دلار بود. همچنین توکن های خریداری شده توسط سرمایه گذاران حدود 12 برابر سود به همراه داشتند.
با رشد عرضه اولیه رمزارزها در بلاک چین، خطرات و چالش های غیرقابل پیش بینی هم به وجود آمد. در ICO ها کلاهبرداری های زیادی هم ممکن است وجود داشته باشد. مبالغی که با کلاهبرداری در ICO از دست رفته اند هیچ گاه قابل برگشت نیستند.
به دنبال افزایش ناگهانی عرضه اولیه رمزارزها در سال 2017 بانک مرکزی چین با اعلام ممنوع بودن ICO ها، آنها را برای ثبات اقتصاد کشور زیان آور دانست. بنابراین بانک مرکزی چین استفاده از توکن ها را به عنوان ارز ممنوع کرد. و از ارائه خدمات بانک ها به ICO ها جلوگیری کرد. این کار در نهایت منجر به کاهش ارزش بیت کوین و اتریوم شد. علاوه بر بانک ها در سال 2018 گوگل، توییتر و فیس بوک هم تبلیغات عرضه اولیه رمزارزها را ممنوع اعلام کردند.

از آنجا که هیچ تضمینی برای جلوگیری از کلاهبرداری ICO وجود ندارد سرمایه گذاران لازم است:

1. با مطالعه وایت پیپرها اطمینان پیدا کنند که تیم توسعه دهنده پروژه باید هدف های خود را از پروژه در آن به وضوح مشخص نمایند.
2. تیم توسعه دهنده پروژه را به طور کامل بشناسند.
3. کسب اطمینان از مشروعیت و قانونی بودن ICO ها وظیفه سرمایه گذاران است. بنابراین باید به دنبال ضوابط تعیین شده برای ICO ها باشند.

بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال چیست؟

در این مطلب با مفهوم ICO یا همان عرضه اولیه ارزهای دیجیتال آشنا شدیم و دریافتیم که به منظور جمع آوری بودجه لازم جهت راه اندازی یک پروژه ارز دیجیتال استفاده می گردد. که در آن به ازای سرمایه تعداد مشخصی توکن به سرمایه گذاران تعلق می گیرد. به منظور عرضه اولیه یا IPO چیست؟ خرید ICO سرمایه گذاران باید به طور کامل با فضای ارزهای دیجیتال آشنا شوند. همچنین برای جلوگیری از کلاهبرداری در ICO ها نکات زیادی برای سرمایه گذاران وجود دارد که در این مقاله به آنها اشاره کردیم.

عرضه اولیه سهام در بورس ایران

عرضه اولیه (IPO) (Initial Public Offering) یعنی وقتی سهام یک شرکتی برای اولین بار در بورس عرضه می شود. عرضه اولیه به معنی آغاز فعالیت‌های یک شرکت نیست بلکه به تازگی مجوز خرید و فروش سهام آن شرکت در بورس صادر شده است. در این هنگام سرمایه گذاران درصد مشخصی از کل سهام این شرکت را از طریق بورس خریداری می کنند. عرضه اولیه همیشه برای فعالین بازار جذابیت داشته چون تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% آنها، سودآور بوده اند. شرایط خرید و فروش این نوع سهام نسبت به سهام عادی کمی متفاوت است. اما بعد از آن دیگر تفاوتی با بقیه سهام موجود در بورس ندارد.

چگونه عرضه اولیه خریداری کنیم؟

عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس تا مدتی پیش انجام می‌شد به روش حراج با اولویت زمان صورت می‌گرفت. به این ترتیب که ابتدا سهم‌ها طی فرآیندی کشف قیمت می شد و قیمتی که سرمایه ‌گذاران برای اولین بار می‌توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می‌گشت. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می‌گردید. بنابراین در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص می‌شد و سرمایه گذار باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می‌کرد. اگر هم تعداد سهم‌های تقاضا شده از تعداد سهم‌های عرضه شده بیشتر می‌شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است.

خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ

با توجه به ماهیت روش بوک بیلدینگ، قیمتی به عنوان حداقل قیمت مورد تایید قرار می‌گیرد و سقف قیمتی که معمولا ۱۰ درصد بیشتر از حداقل قیمت است مشخص می‌گردد تا تمام سرمایه گذاران علاقه‌مند به شرکت در اولین عرضه، متناسب با تحلیل شان درخواست قیمتی خود را ثبت کنند. حداقل ۴۸ ساعت کاری قبل از انجام اولین عرضه، اطلاعیه آن در سایت سازمان بورس یا فرابورس منتشر می‌شود. در آن اطلاعیه حداکثر تعداد سهام قابل سفارش، تاریخ انجام اولین عرضه و دامنه قیمت مجاز تعیین می‌گردد. برای عرضه در روز مشخص شده، اطلاعیه شروع دوره معاملات عرضه اولیه در سایت سازمان بورس و توسط ناظر بازار اعلام می‌شود. پس از آن، سرمایه گذار به مدت ۲ ساعت فرصت دارد تا درخواست خود را ثبت کند. پس از پایان دوره سفارش سرمایه گذاران، سازمان بورس متناسب با تعداد متقاضیان و سقف تعداد سهام قابل عرضه، عرضه اولیه یا IPO چیست؟ شروع به تخصیص سهام به تمام متقاضیان می‌کند.

بنابراین در عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ، برای خرید سهام به‌صورت آنلاین یک بازه زمانی مشخص، حداقل و حداکثر قیمت قابل خرید و حداکثر سهمیه برای هر کد معاملاتی مشخص می‌شود. و سرمایه‌گذاران می‌بایست وارد حساب کاربری خود در سامانه معاملاتی شوند و سفارش خریدشان را به‌صورت آنلاین ثبت کنند. که مهم‌ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش با قیمت‌های متفاوت است.

چرا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از اولین عرضه رشد می‌کند؟

یکی از علت‌های رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده. گذشته از این‌ها معمولا برای جذابیت بیشتر سرمایه گذاران، سهام شرکت کمی ارزان‌تر از ارزش ذاتی که توسط تحلیل‌گران برآورد شده، عرضه می‌شود. این کار باعث می شود تقاضا برای آن سهم افزایش یابد. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، موجب می‌شود تا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد کند. بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و همچنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده‌اند کم‌کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می‌کند. در این هنگام می‌گویند که سهم، متعادل شده است. و پس از آن سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهم‌های بازار برخورد می‌کنند.

چه زمانی بهترین وقت برای فروش سهام عرضه اولیه است؟

برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌ شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه ‌شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیل‌گری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
• بررسی روند فعلی بازار بورس

یکی از مهمترین نشانه‌های خروج از سهم تازه‌وارد به بازار، برچیدن صف‌های خرید است. از آنجا که در روز نخست عرضه تعداد سهم محدودی نصیب هر کد معاملاتی می‌شود. بنابراین سهامداران در روزهای آتی به خرید سهم اقدام می‌کنند. به همین دلیل تشکیل صف خرید به صورت روزانه انجام می شود. شاید سهامدار عمده شرکت با عرضه سهم بتواند صف خرید را کوتاه‌تر کند اما این صف دوباره تشکیل می‌شود. هنگامی که دیگر صف خریدی برای سهم باقی نماند و به تعادل برسد، می‌توان آن را نشانه‌ای برای فروش در نظر گرفت.

اولین عرضه، همیشه سودآور نیست!

در بالا گفته شد که در بیشتر موارد، اولین عرضه برای سرمایه گذاران سودآور است. اما گاهی خرید سهم در عرضه اولیه به ضرر سرمایه گذار تمام می شود. بازار بورس ایران شاهد چندین نمونه از عرضه‌های اولیه بوده که نه تنها سهام ها بعد از عرضه رشد زیادی نکردند بلکه دچار افت قیمت هم شده‌اند. این افت قیمت دلایل گوناگونی دارد. به عنوان مثال قیمت سهم در هنگام اولین عرضه، تفاوت چندانی با ارزش واقعی آن سهم نداشته یا سهم هنگامی که عرضه شده شرایط کلی بازار مناسب نبوده است. بنابراین باور سودآور بودن عرضه اولیه سهام ها نباید مانع از بررسی دقیق قبل از خرید شود.

چگونه می‌توان بدون نقدینگی، سهام اولین عرضه را خریداری کرد؟

برخی از کارگزاری‌ها با هدف جذب مشتری به آنها اعتبار می دهند یعنی بدون داشتن موجودی ریالی از سوی سرمایه گذاران به نمایندگی ازآنها عرضه اولیه را خریداری می‌کنند. و معمولاً افراد باید طی چند روز کاری بعد با این کارگزاری‌ها تسویه حساب نمایند تا صاحب سهام شوند. در غیر این صورت کارگزاری عرضه اولیه را خواهد فروخت تا بدهی آنها تسویه گردد.

خرید عرضه اولیه به صورت خودکار

برخی از کارگزاری‌ها ، امکاناتی فراهم کرده‌اند که سهامداران از قبل با تایید فرم‌های مربوطه و اعلام رضایت، خرید هر عرضه اولیه‌ای را به‌صورت خودکار انجام می‌دهند و دیگر نیازی نیست تا سهامداران در روز عرضه اولیه اقدام به صرف وقت برای خرید داشته باشند.

یک نمونه آگهی اولین عرضه

در ادامه می‌توانید آگهی عرضه اولیه سهام شرکت تولید نیروی برق آبادان «نماد آبادا» را مشاهده کنید. در این اطلاعیه موارد زیر آورده شده است:

تاریخ عرضه
تعداد سهام و معادل درصد از سهام کل شرکت
بخش، گروه و طبقه سهام
نماد
کف و سقف قیمتی
مدیر و متعهد عرضه
حداکثر سقف خرید عرضه اولیه یا IPO چیست؟ حقیقی و حقوقی

عرضه اولیه کوین یا ICO چیست؟

ما در عصر پربرکت دیجیتال زندگی می‌کنیم. ابتدا ساعت دیجیتال، بعد عکس دیجیتال، تلویزیون دیجیتال، بازاریابی دیجیتال و بخش‌های بسیاری از زندگی کنونی ما، همگی در حال دیجیتالی‌شدن هستند. جهان برای پول و ارز دیجیتال آماده بود و بیت کوین متولد شد. بنابراین، دور از ذهن نیست که در عرض مدتی کوتاه سهام دیجیتال نیز به این جمع بپیوندد. عرضه اولیه کوین یا همان ICO بسیار شبیه به همتای کاملاً شناخته‌شده‌ی آن، یعنی عرضه اولیه سهام (IPO) است. با این حال، عرضه اولیه کوین دو تفاوت اساسی با عرضه اولیه سهام دارد.

• قرار نیست در آینده‌ی شرکت سهمی داشته باشید.
• رویدادِ ICO باید به‌نوعی به بلاک چین متصل باشد.

چرا استارتاپ‌ها به ICO علاقه‌مندند؟

عرضه اولیه کوین مفهوم نسبتاً جدیدی است و احتمالاً عرضه اولیه سهام گزینه ایمن‌تری به نظر می‌رسد. با این حال، برخی مزایای عرضه اولیه کوین بی‌نظیر و بی‌سابقه هستند، از جمله:

• حفظ کنترل: شما شرکت خود را با سرمایه‌گذار تقسیم نمی‌کنید بلکه خدماتی را به او می‌فروشید که در آینده ارائه خواهند شد. این تفاوتِ بسیار بزرگی است؛ شما پول را دریافت می‌کنید اما کنترل کسب‌وکار هنوز در دست خودتان است.
• جهانی‌شدن: برخی شرکت‌ها باید در به در پی سرمایه‌گذار بگردند. اما عرضه اولیه کوین به شما اجازه می‌دهد تا طی زمانی اندک سرمایه مورد نیاز شرکت خود را به دست آورید. علاوه بر این، سرمایه‌گذارها بدون هیچ محدودیت جغرافیایی، می‌توانند از هر کشور در سرتاسر جهان در رویداد تأمین سرمایه شما شرکت کنند.
• عدم وجود قوانین دست ‌و پاگیر: در فضایی که قوانین سفت و سختی وجود ندارند، کاغذبازی اداری که می‌تواند ماه‌ها به طول انجامد نیز وجود نخواهد داشت. اگر می‌خواهید فعالیت استارتاپ شما در حوزه فناوری با موفقیت همراه شود، باید در نوع خود جزو اولین‌ها در بازار باشید. در غیر این صورت، تبدیل به اخبار قدیمی خواهید شد و شرکت دیگری برنده بازی خواهد بود.

عرضه اولیه کوین چگونه انجام می‌شود؟

اولین مرحله این است که گروهی از افراد با ایده‌ای خلاقانه و جذاب که به‌ نوعی به بلاک چین مرتبط است گرد هم جمع شوند. به عنوان مثال، استارتاپی که به شما پیشنهاد می‌دهد با پرداخت یک بیت کوین، درختی با اصلاح ژنتیکی بخرید و وعده می‌دهد که پس از رشد درخت، نام شما روی برگ‌های درخت حک خواهد شد. ایده مسخره‌ای به نظر می‌رسد اما در این حوزه، ایده‌های بسیار عجیب‌تر هم می‌توانند به کسب‌وکاری موفق تبدیل شوند.

سپس این گروه خلاق کمپینی برای تبلیغات و بازاریابی شکل می‌دهند و از عموم افراد دعوت می‌کنند تا توکن آنها را بخرند.

توکن ICO چیست؟

خرید توکن شبیه به خرید ماشین مسابقه یا کفش نیست، بلکه بیشتر شبیه به بازی مونوپولی به نظر می‌رسد. شما چیزی را معامله می‌کنید که وجود خارجی ندارد. با این حال، در این بین فردی برنده می‌شود و فردی دیگر می‌بازد.

خرید توکن عرضه اولیه کوین، اساساً مساوی با سرمایه‌گذاری شما در استارتاپ مربوطه است. هرچه پول بیشتری پرداخت کنید، توکن بیشتری در ازای آن دریافت خواهید کرد. با این توکن‌ها می‌توانید از خدمات آینده شرکت بهره‌مند شوید ویا صرفاً از فروش آن‌ها سود به دست آورید.

اما اگر مانند عرضه اولیه سهام، با خرید توکن مالک بخشی از شرکت نمی‌شوید اصلاً چرا باید پولی سرمایه‌گذاری کنید؟ قطعاً هیچ‌کس مایل به دورریختن پول خودش نیست! به همین دلیل است که در ازای خرید توکن می‌توانید از مزایای یک قرارداد هوشمند (smart contract) برخوردار شوید.

قرارداد هوشمند ICO چیست؟

گروهی که این درخت‌های عجیب ژنتیکی را ارائه می‌دهند، باید وعده چیزی ارزشمند را به سرمایه‌گذاران داده باشند. این وعده می‌تواند درختی رایگان برای همسرتان، دو درصد از درآمد آینده شرکت یا هر ارزش و خدمات دیگری باشد.

قرارداد هوشمند در واقع توافقی بین شرکت عرضه‌کننده‌ی توکن و فردی است که توکن را می‌خرد. قرارداد هوشمند کُدی کامپیوتری است که به موجب آن «اگر» اتفاق خاصی رخ دهد، «سپس» اتفاق خاص و مشخص دیگری در پی آن رخ خواهد داد. به عنوان مثال، قرارداد تعیین می‌کند که اگر فرد «درخت ژنتیکی» را پیش از سال ۲۰۲۱ بخرد، سپس می‌تواند آن را با قیمت ثابتی بفروشد.

قرارداد هوشمند توافق‌نامه‌ای بین شما و عرضه‌کننده‌ی توکن است که به صورت خودکار اجرا می‌شود.

چگونه یک قرارداد هوشمند ایجاد کنیم؟

اولین قرارداد هوشمند توسط ویتالیک بوترین (Vitalik Buterin)، خالق اتریوم، عرضه شد و اکنون نیز اغلب قراردادهای هوشمند هنوز روی پلتفرم اتریوم ایجاد می‌شوند. اما، پلتفرم‌های دیگری نیز برای ایجاد قرارداد هوشمند وجود دارند، از جمله کانفیدیل (Confideal)، چین لینک (ChainLink) و بلاک کت (BlockCAT). هر کدام از این پلتفرم‌ها نیز مزایا و معایب خود را دارند.

چرا باید روی توکن‌های ICO سرمایه‌گذاری کرد؟

• بر اساس قراردادهای هوشمند، فرد می‌تواند در آینده از مزایایی ویژه برخوردار شود.
• قیمت توکن نیز ممکن است به‌سرعت افزایش یابد و شما می‌توانید با خرید و فروش به‌موقع این توکن، کسب درآمد کنید. این بخش بسیار شبیه به بازار بورس و سهام است.

چه عاملی موجب شهرت ICO می‌شود؟

برای درک بهتر علت شهرت عرضه اولیه کوین و قراردادهای هوشمند این حوزه بیایید به بررسی دو مورد از آمار و ارقام چشمگیر این حوزه بپردازیم.

پلوتوس (Plutus)، یک اپلیکیشن پرداخت آسان بیت کوین است که در ژوئن ۲۰۱۶ (خرداد ۹۵) با قیمت اولیه ۱.۱۸۳ دلار توکن‌های خود را فروخت. قیمت این توکن در نوامبر ۲۰۱۶ (آبان ۹۵) با رشدی ۴,۵۵۵ درصدی به ۵۵.۰۸ دلار رسید! اگر تصور کنید که در آن زمان و با این قیمت اندک چه تعداد از این توکن را می‌توانستید خریداری کنید، بهتر متوجه سودی خواهید شد که در صورت خرید این توکن عاید شما می‌شد. در حال حاضر و پس از گذر از دوره‌ای رکود، این توکن هنوز طرفداران خود را دارد و در آخرین دوره رشد آلت کوین‌ها در اوت ۲۰۲۰ (مرداد ۹۹) به حدود ۲۲ دلار رسید.

نئو (NEO)، ارز دیجیتال دیگری است که از اواخر سال ۲۰۱۶ آغاز به کار کرد و عملکردی حتی بهتر از این داشت. توسعه‌دهندگان آن برای هر توکن رقم ناچیز ۳۳ سنت را در نظر گرفتند. در ژانویه ۲۰۱۸ (دی ۹۸)، قیمت این توکن با سودی ۵۹,۵۹۶ درصدی در عرض یک سال و نیم، به حدود ۱۹۷ دلار رسید! و حتی اکنون، با وجود افت قیمت، ۱۸.۲۸ دلار ارزش دارد. اکنون، خودتان بهتر می‌توانید سود احتمالی خرید اولیه تعداد بسیار زیادی نئو را محاسبه کنید!

به همین ترتیب، بازده سرمایه (ROI) برخی از محبوب‌ترین پروژه‌هایی که کار خود را با ICO آغاز کردند، عبارتند از: NXT با ۱,۲۶۵,۵۵۵ درصد، IOTA با ۴۲۴,۰۸۴ درصد و اتریوم با ۲۷۹,۸۴۳ درصد سود برای سرمایه‌گذاران اولیه!

با توجه به اعداد و ارقام نجومی فوق، بهتر متوجه می‌شویم که چرا مشارکت در عرضه اولیه کوین و خرید توکن‌های عرضه‌شده می‌تواند معامله خوبی باشد.

چطور فریب ICOهای جعلی را نخوریم؟

اصلِ شما در سرمایه‌گذاری باید این باشد: “همه دروغ می‌گویند مگر اینکه خلاف آن ثابت شود!“

گروه‌ها و استارتاپ‌های بسیاری صادقانه وارد میدان شده‌اند و با موفقیت عملی سرمایه‌گذاران خود را به بازده و درآمد کلانی رسانده‌اند. با این حال، همیشه افراد خوب و بد وجود دارند.

به عنوان مثال، استارتاپی به نام کاندیدو (Condido)، مبلغ ۳۷۵,۰۰۰ دلار به جیب زد و همراه با پول‌ها ناپدید شد. وب‌سایت آنها پاک شد و هیچ‌کس بنیان‌گذاران این استارتاپ جعلی را پیدا نکرد. در سرقت‌های قدیمی، سارقان باید جوراب‌های خنده‌دار روی صورت خود می‌کشیدند و تا نزدیک‌ترین بانک محل زندگی رانندگی می‌کردند. امروزه، شما می‌توانید همین کار را در اتاق‌تان و بدون خروج از منزل انجام دهید!

پیش از مشارکت در ICO، جزئیات آن را به‌طور کامل بررسی کنید.

در این بخش، فهرست کوتاهی از مواردی را با هم مرور می‌کنیم که در صورت مشاهده آنها بهتر است از ICO مربوطه چشم‌پوشی کنید.

• تیم و گروه این استارتاپ ناشناس است. همه‌چیز غیرمتمرکز است و قانون مشخصی بر آن نظارت نمی‌کند. اما آیا جرأت می‌کنید پول خود را به یک فرد کاملا ناشناس بسپارید؟ من ترجیح می‌دهم که حداقل بدانم بنیان‌گذاران این استارتاپ چه افرادی هستند.
• پیشنهاد بیش از حد خوبی ارائه شده است. اگر درصد سودِ وعده‌داده‌شده بسیار بالاتر از حد میانگین است، باید دلیل خوبی برای آن وجود داشته باشد. در غیر این صورت، بهتر است این پیشنهاد را نپذیرید.
• نقشه مسیر مشخص نیست. اگر این استارتاپ در کار خود جدی باشد، حداقل برای یک سال آینده، نقشه مسیری (Road map) همراه با جزئیات تنظیم خواهد کرد. اگر آن‌چه در وب‌سایت خود نوشته‌اند صرفاً این است:

این استارتاپ بسیار زیاد جالب خواهد بود. خیلی خیلی جالب. به ما اعتماد کنید و پول‌تان را به ما بسپارید.

در تصمیم خود برای سرمایه‌گذاری روی این استارتاپ تجدید نظر کنید.

پیش ‌فروش عرضه اولیه کوین چیست؟

نکته مهم دیگری که باید بدانید این است که می‌توانید پیش از عرضه اولیه کوین، توکن خریداری کنید. احتمال دارد برایتان عجیب باشد اما باید بدانید که در فضای ارزهای دیجیتال همه چیز ممکن است.

در حقیقت گاهی شرکتی برای راه‌اندازیِ خودِ ICO، برای اموری همچون تبلیغات و سایر آماده‌سازی‌ها احتیاج به سرمایه دارد. در این صورت، رویدادی پیش از ICO برگزار می‌کند که به آن «پیش‌فروش ICO» گفته می‌شود. توکن پیش‌فروش ICO ارزان‌تر است و خرید آن می‌تواند سود کلانی برای شما به همراه داشته باشد. پیش‌فروش‌ها اغلب بسیار محدود هستند و ممکن است به معنای واقعی کلمه در عرض چند ثانیه تمام شوند. بنابراین، اگر تصمیم دارید توکن پیش‌فروش ICO بخرید، باید رویدادهای آینده را دائماً بررسی کنید.

پیش‌فروش ICO سرمایه لازم برای اجرای آن ICO را تأمین می‌کند.

البته، شرکت در پیش‌فروش عرضه اولیه کوین چندان آسان نیست. روش رایج این است که این رویداد برای تعداد محدودی از سرمایه‌گذاران اجرا می‌شود. این افراد فرشتگان نجات کسب‌وکارها هستند، سرمایه‌گذارانی که پیش از اکثریت افراد وارد گود می‌شوند و سرمایه اصلی شروع استارتاپ‌ها را فراهم می‌کنند. به این صورت، استارتاپ می‌تواند از پولِ جمع‌آوری شده در پیش‌فروش ICO برای کسب پول بیشتر از خود ICO استفاده کند.

سخن پایانی

عرضه اولیه کوین (ICO) رویدادی تقریباً مشابه با عرضه اولیه سهام (IPO) در صنعت ارزهای دیجیتال است. تأمین سرمایه عمومی جهت راه‌اندازی ایده‌ای ابتکاری مانند ایجاد کوین، اپلیکیشن‌ یا خدماتی جدید که به‌نوعی مربوط به بلاک چین و ارزهای دیجیتال است. گروه پشتیبان و مسئول ICO باید جزئیاتی کامل در مورد نقشه مسیر کار خود ارائه دهند.

پس از بررسی کامل و جامع، سرمایه‌گذاران می‌توانند در موعد تعیین‌شده‌ی عرضه اولیه کوین، توکن ICO را خریداری کنند. با این کار افراد نه‌تنها در پیش‌برد این ایده مشارکت می‌کنند، بلکه از سود و مزایای نگهداری توکن و یا تحقق ایده اصلی استارتاپ در آینده برخوردار می‌شوند. با این حال، با توجه به اینکه فعلاً قانون مشخص و سخت‌گیرانه‌ای در مورد ICOها اِعمال نمی‌شود، سرمایه‌گذاران باید پیش از شرکت در هر عرضه اولیه کوین از نقشه مسیر و جزئیات آن به‌طور کامل آگاه باشند.