آشنایی با بزرگترین بازارهای مالی جهانی
مهم نیست که در کدام یک از بازارهای مالی فعالیت دارید. برای اینکه بتوانید به خوبی تمامی اخبار و وقایع اقتصادی را رصد کنید می بایست با سایر بازار های مالی جهان نیز آشنا باشید. این امر برای شما که در یک بازار بین المللی مانند ارزهای دیجیتال فعالیت می کنید اهمیت بیشتری نیز پیدا می کند. به همین منظور تیم آموزشی کوین گراف این مقاله را برای آشنایی بیشتر با مهم ترین بازار های مالی در سراسر جهان تدارک دیده است.
بازارهای مالی یا Financial Market چیست؟
قبل از هرچیزی بهتر است کمی بیشتر با مفهوم بازارهای مالی (Financial Market) آشنا شویم. اگر بخواهیم بازارهای مالی را در یک جمله تعریف کنیم می توان این چنین گفت: به محلی که افراد حقیقی مانند خانوارها ،تریدرها و سرمایه گذاران خرد، همچنین افراد حقوقی مثل شرکت ها و کمپانی ها و یا حتی دولت ها می توانند به خرید و فروش یک دارایی با هزینه خیلی پایین بپردازند بازار مالی گفته می شود. حال این دارایی می تواند سهام یک شرکت، یک ارز دولتی و یا حتی کالا باشد.
در گذشته تمامی این مبادلات به صورت مستقیم صورت می گرفت. به طور مثال اگر می خواستید در فروش یک کمپانی سهیم باشید، می بایست مستقیماً سرمایه خود را به دست آنان می سپاردید و یک قرارداد شخصی تنظیم می کردید. با گذشت زمان و رشد جمعیت، کمبود یک مرجع برای داد و ستد بیش از پیش احساس شد و نتیجه آن پیدایش بازارهای مالی بود.
یکی از ویژگی ها و امتیازاتی که بازارهای مالی به وجود آوردند تعیین قیمت بود. قیمت ها در بازارهای مالی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شوند و از آنجا که هر شخصی به این قیمت ها دسترسی دارد، امکان تقلب و تغییر در آن به حداقل می رسد. از دیگر خصوصیات بازارهای مالی می توان به جمع شدن حجم زیادی از سرمایه اشاره نمود که نتیجه آن رشد سرمایه بازار و قدرت گرفتن آن می باشد.
دیگر امتیاز استفاده از این مکان ها برای تجارت این است که هر شخصی با هر میزان توانایی مالی می تواند شروع به سرمایه گذاری و یا معامله کرده و در کل یکی از مهم ترین وظایف بازارهای مالی این است که اشخاصی که نیاز به سرمایه دارند را با سرماگذاران متصل کند.
معرفی بازارهای مالی جهانی؛
حال که با مفهوم بازارهای مالی آشنا شدید به معرفی مهم ترین این بازارها در سطح جهان می پردازیم:
۱- بازار سهام (Stock market)
بازار سهام که این روزها از محبوبیت بالایی در میان کاربران ایرانی برخوردار است به مکانی گفته می شود که در آن می توانید با خرید اوراق بهادار در مایملک و سود یک شرکت سهیم شوید. تمامی شرکت هایی که در این بازار شروع به فعالیت می کنند، نخست می بایست از فیلترهای دولتی رد شده و حوزه فعالیت و همچنین میزان دارایی آن ها کاملاً شفاف شود.
برای معیارسنجی ارزش یک گروه از شرکت ها، معامله گران و سرمایه گذاران به شاخص ها مراجعه می کنند. شاخص ها در واقع میانگینی از قیمت و ارزش سهام چند شرکت می باشند. از مهم ترین شاخص های بین المللی می توان به شاخص NAZDAQ ،S&P500 و DOW اشاره نمود.
۲- بازار تبادلات ارزی یا فارکس (Foreign Exchange)
بازار تبادلات ارزی که به اختصار Forex نامیده می شود بزرگترین بازار مالی حال حاضر جهان است. در این بازار بزرگترین شرکت های چند ملیتی، بانک ها و موسسات مالی بزرگ، انواع شرکت های بیمه و صادر کنندگان و وارد کنندگان فعالیت می کنند.
بخشی از این معاملات با هدف تأمین یک ارز صورت می گیرد. اما بیشترین حجم معاملات در این بازار متعلق به معامله گران بوده که با هدف کسب سود از نوسانات میان دو ارز انجام می شود. واسط مالی بین معامله گران در این بازار مانند بازار سهام کارگزاران هستند که با دریافت مبلغی به عنوان کارمزد، امکاناتی نظیر معاملات آتی، پوزیشن شورت و یا مارجین تریدینگ را در اختیار معامله گران قرار می دهند.
۳- بازار کالا (Commodity)
در این بازار همانطور که از اسمش پیداست، معامله گران به خرید و فروش انواع کالا می پردازند. این خرید و فروش هم جهت کسب سود از بالا رفتن یک کالای خاص مانند نفت و همچنین در جهت تأمین آن کالا صورت می پذیرد. سه دسته بندی کلی برای کالاهای این بازار در نظر گرفته شده است که شرح ذیل است:
– دسته Hard یا کالاهای سخت مانند طلا، نقره، سیمان و سایر فلزات گرانبها.
– دسته Soft مانند قهوه، غلات و انواع اقلام خوراکی.
– دسته Energy مانند نفت، گاز، بنزین، برق و زغال سنگ.
۴- بازار اوراق بهادار (Bond Market)
در این بازار سرمایه گذار می تواند در یک پروژه با محوریت خاصی که معمولاً از طرف دولت و یا هولدینگ های قدرتمند برای آن یک اوراق بهادار یا قرضه صادر می شود، مشارکت کند. این اوراق می توانند در خصوص اجرای یک پروژه اشتغال زایی، زیرساخت شهری و یا حتی تکنولوژی باشند. در مجموع این بازار بیشتر مناسب برای افرادی است که قصد سرمایه گذاری بلند مدت دارند و مثال ایرانی آن، اوراق مشارکت وزارتخانه ها در ایران است.
۵- بازار ارزهای دیجیتال (Cryptocurrency Market)
بازار ارزهای دیجیتال نسبت به سایر بازارهای مالی جهانی از وسعت و سرمایه کمتری برخوردار بوده که البته یک امر کاملاً طبیعی است. پیدایش بازار سهام به بیش از ۲۰۰ سال قبل باز می گردد در حالی که از تولد این بازار تنها کمتر از یک دهه گذشته است.
اما دلیلی که این بازار را نسبت به سایر بازارهای مالی متمایز کرده و باعث شده تا تبدیل به آینده دار ترین بازار مالی بین المللی شود، خود اقلامی هستند که در این بازارها معامله می شوند. وقتی در بازارهایی مانند بازار کالا به معامله می پردازید، اقلامی که شروع به خرید آن ها می کنید در انبارهایی دور از دسترس شما قرار داشته و شما هیچگاه نیازی به دریافت و استفاده از آنها ندارید.
حتی وقتی در بازاری مانند Forex شروع به خرید یک ارز مثل یورو می کنید، خرید شما صرفاً جنبه سرمایه گذاری داشته و اگر بخواهید این ارز را واقعا دریافت کرده و از آن استفاده کنید، باید یک سری مراحل خیلی پیچیده و هزینه بر را از سر بگذرانید که نتیجه اش این می شود که شما خرید همان مقدار ارز از صرافی شهر خودتان را ترجیح دهید. اما در بازار ارزهای دیجیتال با خرید یک رمزارز دقیقاً آن را دریافت کرده و می توانید با کمترین کارمزد به کیف پول شخصی خود منتقل کنید.
موضوع مهم دیگر مبحث کاربرد رمزارزها می باشد که روز به روز درحال پیشرفت بوده و بنا به سهولت در استفاده و انتقال آنان، از آینده درخشانی برخوردارند. شاید امروز شما نتوانید با در اختیار داشتن یک ارزدیجیتال به سوپرمارکت محلتان رفته و مایحتاج روزانه خود را تهیه کنید، اما با توجه به رشدی که این بازار و حتی تکنولوژی پشتیبان آن در حال تجربه است، هیچ بعید نیست که در ده سال آینده این امکان نیز برای شما فراهم گردد.
بازار مالی چیست؟
بازارهای مالی به طور گسترده به هر بازاری اطلاق میشود که در آن معاملات اوراق بهادار انجام میشود؛ از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه و بازار مشتقات و غیره. بازارهای مالی برای عملکرد روان اقتصادهای سرمایه داری حیاتی هستند.
درک بازار مالی
بازارهای مالی با تخصیص منابع و ایجاد نقدینگی برای کسب و کارها و کارآفرینان، نقشی حیاتی در تسهیل عملکرد روان اقتصاد های سرمایه داری ایفا می کنند. بازارها نقل و انتقال دارایی های مالی را برای خریداران و فروشندگان آسان می کنند. بازارهای مالی محصولات اوراق بهاداری را ایجاد می کنند که برای کسانی که وجوه اضافی دارند (سرمایه گذاران / وام دهندگان) بازدهی ایجاد می کند و این وجوه را در اختیار کسانی قرار می دهد که به پول اضافی (قرض گیرندگان) نیاز دارند.
بازار سهام تنها یکی از انواع بازارهای مالی است. بازارهای مالی با خرید و فروش انواع مختلفی از ابزارهای مالی از جمله سهام، اوراق قرضه، ارزها و مشتقات ساخته می شوند. بازار مالی به شدت به شفافیت اطلاعاتی متکی است تا اطمینان حاصل کند که بازارها قیمت هایی را که کارآمد و مناسب هستند، تعیین می کنند. قیمت بازار اوراق بهادار ممکن است به دلیل نیروهای اقتصاد کلان مانند مالیات، نشان دهنده ارزش ذاتی آنها نباشد.
برخی از بازارهای مالی کوچک با فعالیت اندک هستند و برخی دیگر مانند بورس نیویورک (NYSE) روزانه تریلیون ها دلار اوراق بهادار معامله می کنند. بازار سهام یک بازار مالی است که سرمایه گذاران را قادر می سازد تا سهام شرکت های سهامی عام را خرید و فروش کنند. بازار سهام اولیه جایی است که انتشارات جدید سهام، به نام عرضههای اولیه عمومی (IPO) به فروش میرسند. هر گونه معامله بعدی سهام در بازار ثانویه اتفاق می افتد؛ جایی که سرمایه گذاران اوراق بهاداری را که قبلاً توسط شرکت عرضه اولیه شده اند، خرید و فروش می کنند.
انواع بازارهای مالی
بازار سهام
شاید فراگیرترین بازار مالی، بازار سهام باشد که شرکتها سهام خود را در آن فهرست میکنند و سهام آنها توسط معاملهگران و سرمایهگذاران خرید و فروش میشوند. بازارهای سهام، توسط شرکتها برای تامین سرمایه از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) استفاده میشوند و سهام متعاقباً بین خریداران و فروشندگان مختلف در بازاری که به عنوان بازار ثانویه شناخته میشود، معامله میشود.
سهام ممکن است در بورس های فهرست شده، مانند بورس نیویورک (NYSE) یا نزدک، یا خارج از بورس (OTC) معامله شود. بیشتر معاملات سهام از طریق بروکرها یا کارگزاری های مورد تایید قانون انجام می شود و اینها نقش مهمی در اقتصاد به عنوان معیاری برای سنجش سلامت کلی در اقتصاد و همچنین تأمین بازده سرمایه گذاری و سود تقسیمی برای سرمایه گذاران ایفا می کنند. شرکتکنندگان معمولی در بازار سهام شامل سرمایهگذاران و معاملهگران (هم خردهفروشی و هم نهادی) و همچنین بازارسازها (MM) و متخصصانی هستند که نقدینگی را حفظ میکنند و بازارهای دوطرفه را ارائه میکنند. کارگزاران نیز اشخاص ثالثی هستند که معاملات بین خریداران و فروشندگان را تسهیل میکنند.
بازارهای خارج از بورس
بازار خارج از بورس (OTC) یک بازار غیرمتمرکز است - به این معنی که مکان های فیزیکی ندارد و معاملات به صورت الکترونیکی انجام می شود - که در آن فعالان بازار، اوراق بهادار را مستقیماً بین دو طرف بدون کارگزار معامله می کنند. در حالی که بازارهای خارج از بورس ممکن است معاملات سهام خاصی را انجام دهند (به عنوان مثال، شرکت های کوچکتر یا پرریسک تر که معیارهای فهرست بندی بورس ها را ندارند)، بیشتر معاملات سهام از طریق بورس انجام می شود. با این حال، برخی از بازارهای مشتقه منحصراً خارج از بورس هستند و بنابراین بخش مهمی از بازارهای مالی را تشکیل می دهند. به طور کلی، بازارهای خارج از بورس و معاملاتی که در آنها رخ می دهد، بسیار کمتر تنظیم و قانونگذاری شده و دارای نقدشوندگی و شفافیت کمتر هستند.
بازارهای اوراق قرضه
اوراق قرضه، اوراق بهاداری است که در آن سرمایه گذار پول را برای مدت معینی با نرخ بهره از پیش تعیین شده وام می دهد. ممکن است یک اوراق قرضه را به عنوان توافقی بین وام دهنده و وام گیرنده در نظر بگیرید که شامل جزئیات وام و پرداخت های آن است. اوراق قرضه توسط شرکت ها و همچنین توسط شهرداری ها، ایالت ها و دولت های مستقل برای تامین مالی پروژه ها و سایر موارد منتشر می شود. به عنوان مثال، بازار اوراق قرضه، اوراق بهاداری مانند اسناد صادر شده توسط خزانه داری ایالات متحده را می فروشد. بازار اوراق قرضه، بازار بدهی، اعتباری یا با درآمد ثابت نامیده می شود.
بازار پول
معمولاً بازارهای پول محصولاتی با سررسید کوتاه مدت بسیار نقدشونده (کمتر از یک سال) را معامله میکنند و با درجه بالایی از ایمنی و بازده نسبتاً کم مشخص میشوند. در سطح عمده فروشی، بازارهای پول شامل معاملات با حجم بالا بین مؤسسات و معامله گران است. در سطح خرده فروشی، آنها شامل صندوق های متقابل بازار پول هستند که توسط سرمایه گذاران فردی خریداری می شوند و حساب های بازار پول که توسط مشتریان بانک افتتاح می شوند. افراد همچنین ممکن است با خرید گواهی سپرده کوتاه مدت (CD) یا اسناد خزانه داری ایالات متحده، در میان نمونه های دیگر، در بازار پول سرمایه گذاری کنند.
بازارهای مشتقات
مشتقه قراردادی است بین دو یا چند طرف که ارزش آن بر اساس یک دارایی مالی اساسی مورد توافق (مانند اوراق بهادار) یا مجموعه ای از دارایی ها (مانند یک شاخص) است. اوراق مشتقه، اوراق بهادار ثانویه ای هستند که ارزش آنها صرفاً از ارزش اوراق بهادار اساسی که به آن مرتبط هستند، ناشی می شود. یک مشتقه به خودی خود بی ارزش است. به جای معامله مستقیم سهام، در یک بازار مشتقه قراردادهای آتی و اختیار معامله و سایر محصولات مالی پیشرفته معامله می شود که ارزش خود را از ابزارهای اساسی مانند اوراق قرضه، کالا ها، ارزها، نرخ های بهره، شاخص های بازار و سهام به دست می آورند.
بازارهای آتی جایی هستند که قراردادهای آتی فهرست شده و مورد معامله قرار می گیرند. بازارهای آتی از مشخصات قراردادهای استاندارد شده استفاده میکنند، به خوبی تنظیم میشوند و از اتاقهای پایاپای برای تسویه و تایید معاملات استفاده میکنند. بازارهای اختیار معامله، به طور مشابه قراردادهای اختیار معامله را فهرست و تنظیم می کنند. هر دو بازار آتی و اختیار معامله ممکن است قراردادهایی را در طبقات مختلف دارایی، مانند سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت، کالاها و غیره فهرست کنند.
بازارهای کالا
بازارهای کالا مکان هایی هستند که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برای تبادل کالاهای فیزیکی مانند محصولات کشاورزی (مانند ذرت، دام، سویا)، محصولات انرژی (نفت و گاز)، فلزات گرانبها (طلا، نقره، پلاتین)، یا کالاهای دیگر (مانند پنبه، قهوه و شکر) با یکدیگر رو به رو می شوند. اینها به عنوان بازارهای کالای اسپات شناخته می شوند، جایی که کالاهای فیزیکی با پول مبادله می شوند.
با این حال، عمده معاملات در این کالاها در بازارهای مشتقه انجام می شود که از کالاها به عنوان دارایی های اساسی استفاده می کنند. معاملات آتی و اختیار خرید کالاها هم در خارج از بورس و هم در بورس های فهرست شده در سراسر جهان مانند بورس کالای شیکاگو (CME) و بورس بین قاره ای (ICE) مبادله می شوند.
بازار ارزهای دیجیتال
در چند سال گذشته شاهد معرفی و ظهور ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم، دارایی های دیجیتال غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بلاک چین، بوده ایم. امروزه، صدها توکن ارزهای دیجیتال در دسترس هستند و در سراسر جهان در مجموعه ای از صرافی های ارز دیجیتال مستقل آنلاین معامله می شوند. این صرافی ها میزبان کیف پول های دیجیتالی هستند تا معامله گران بتوانند یک ارز دیجیتال را با ارز دیگر یا پول های فیات مانند دلار یا یورو مبادله کنند.
از آنجایی که اکثر صرافی های رمزنگاری پلتفرم های متمرکز هستند، کاربران در معرض هک یا کلاهبرداری هستند. صرافی های غیرمتمرکز نیز در دسترس هستند که بدون هیچ مرجع مرکزی کار می کنند. این صرافی ها امکان تجارت مستقیم همتا به همتای (P2P) ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به یک مرجع واقعی مبادله برای تسهیل تراکنش ها فراهم می کنند. معاملات آتی و اختیار معامله در برخی از ارزهای دیجیتال نیز موجود است.
مثالهایی از بازارهای مالی
مطالب فوق روشن می کند که بازارهای مالی از نظر دامنه و مقیاس گسترده هستند. برای ارائه دو مثال عینی دیگر، نقش بازارهای سهام را در آوردن یک شرکت به عرضه اولیه عمومی سهام و نقش بازار مشتقه خارج از بورس در بحران مالی 09-2008 را در نظر خواهیم گرفت.
بازارهای سهام و عرضه اولیه های عمومی
هنگامی که یک شرکت تأسیس می شود نیاز به دسترسی به سرمایه ی سرمایه گذاران دارد. همانطور که شرکت رشد می کند، اغلب خود را نیازمند دسترسی به مقادیر بسیار بیشتری از سرمایه ای می بیند که می تواند از عملیات جاری یا وام بانکی سنتی به دست آورد. شرکت ها می توانند این حجم از سرمایه را با فروش سهام به مردم از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) تامین کنند. این وضعیت شرکت را از یک شرکت "خصوصی" که سهام آن در اختیار چند سهامدار است به یک شرکت سهامی عام تغییر می دهد که سهام آن متعاقباً در اختیار افراد زیادی از عموم مردم خواهد بود.
IPO همچنین به سرمایه گذاران اولیه در شرکت فرصتی را ارائه می دهد تا بخشی از سهام خود را نقد کنند و اغلب در این فرآیند پاداش های بسیار خوبی را دریافت می کنند. در ابتدا، قیمت IPO معمولاً توسط پذیره نویسان از طریق فرآیند قبل از بازاریابی تعیین می شود.
هنگامی که سهام شرکت در بورس عرضه می شود و معاملات در آن آغاز می شود، قیمت این سهام با ارزیابی مجدد ارزش ذاتی و عرضه و تقاضای آن سهام در هر لحظه از زمان توسط سرمایه گذاران و معامله گران، تغییر می کند.
بازارهای مشتقه خارج از بورس و بحران مالی 09-2008
در حالی که بحران مالی 09-2008 در ایالات متحده توسط چندین عامل ایجاد و بدتر شد، یکی از عواملی که به طور گسترده شناسایی شده است، بازار اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن (MBS) است. اینها نوعی مشتقات خارج از بورس هستند که در آن جریانهای نقدی ناشی از وامهای مسکن فردی دستهبندی میشوند و به سرمایهگذاران فروخته میشوند. این بحران نتیجه توالی وقایع بود که هر کدام محرک خاص خود را داشت و با فروپاشی تقریبی نظام بانکی به اوج خود رسید. استدلال شده است که بذرهای این بحران در دهه 1970 با قانون توسعه جامعه کاشته شد که بانک ها را ملزم می کرد اعتبارات مورد نیاز خود را برای مصرف کنندگان کم درآمد کاهش دهند و بازاری برای وام های مسکن ویژه ایجاد کنند.
مقدار بدهی وام مسکن ویژه که توسط Freddie Mac و Fannie Mae تضمین شده بود، تا اوایل دهه 2000، زمانی که هیئت مدیره فدرال رزرو شروع به کاهش شدید نرخ بهره برای جلوگیری از رکود کرد، ادامه یافت. ترکیبی از الزامات اعتباری سست و بی پایه و پول ارزان باعث رونق مسکن شد که باعث افزایش سفته بازی، افزایش قیمت مسکن و ایجاد حباب در املاک شد. در این میان، بانکهای سرمایهگذاری که به دنبال سود های آسان در پی رکود سال 2001 بودند، نوعی MBS به نام تعهدات بدهی وثیقهشده (CDOs) از وامهای خرید شده در بازار ثانویه ایجاد کردند.
از آنجایی که وامهای مسکن ویژه با وامهای اصلی همراه بودند، هیچ راهی برای سرمایهگذاران وجود نداشت که ریسک های مرتبط با محصول را درک کنند. زمانی که بازار CDO ها شروع به گرم شدن کرد، حباب مسکن که چندین سال ایجاد شده بود، سرانجام ترکید. با کاهش قیمت مسکن، وام گیرندگان با قیمت پایین شروع به کوتاهی در پرداخت وام هایی کردند که ارزش آن ها بیشتر از خانه هایشان بود و کاهش قیمت ها را تسریع کرد.
زمانی که سرمایه گذاران متوجه شدند که MBS و CDO به دلیل بدهی مسمومی که نمایندگی می کنند، بی ارزش هستند، سعی کردند تعهدات را تخلیه کنند. با این حال، بازاری برای CDO ها وجود نداشت. آبشار بعدی ورشکستگی وامدهندگان وام های ویژه، سرایت نقدینگی ایجاد کرد که به سطوح بالای سیستم بانکی رسید. دو بانک بزرگ سرمایهگذاری، Lehman Brothers و Bear Stearns، تحت فشارِ قرار گرفتن در معرض بدهیهای وام های ویژه سقوط کردند و بیش از 450 بانک طی پنج سال آینده شکست خوردند. چندین بانک بزرگ در آستانه شکست بودند و با کمک مالی مالیات دهندگان نجات پیدا کردند.
سوالات پرتکرار در مورد بازارهای مالی
انواع مختلف بازارهای مالی چیست؟
برخی از نمونههای بازارهای مالی و نقشهای آنها شامل بازار سهام، بازار اوراق قرضه، کالاها و بازار املاک و مستغلات و چندین مورد دیگر است. این بازارها را می توان به بازار سرمایه در مقابل بازار پول، بازارهای اولیه در مقابل ثانویه و بازارهای فهرست شده در مقابل بازارهای خارج از بورس تقسیم کرد.
بازارهای مالی چگونه کار می کنند؟
علیرغم پوشش بسیاری از طبقات دارایی های مختلف و داشتن ساختارها و مقررات مختلف، همه بازارهای مالی اساساً با گرد هم آوردن خریداران و فروشندگان در یک دارایی یا قرارداد و اجازه دادن به آنها برای تجارت با یکدیگر کار می کنند. این اغلب از طریق یک مزایده یا مکانیزم کشف قیمت انجام می شود.
کارکردهای اصلی بازارهای مالی چیست؟
بازارهای مالی به دلایل مختلفی وجود دارند، اما اساسی ترین کارکرد این است که امکان تخصیص کارآمد سرمایه و دارایی ها در یک اقتصاد مالی را فراهم کنند. بازارهای مالی با اجازه دادن به یک بازار آزاد برای جریان سرمایه، تعهدات مالی و پول، اقتصاد جهانی را روانتر میکنند و در عین حال به سرمایهگذاران اجازه میدهند تا با هدف رشد سرمایه خود در طول زمان مشارکت کنند.
چرا بازارهای مالی مهم هستند؟
بدون بازارهای مالی، سرمایه نمی تواند به طور کارآمد تخصیص یابد و فعالیت های اقتصادی مانند بازرگانی و تجارت، سرمایه گذاری و فرصت های رشد به شدت کاهش می یابد.
شرکت کنندگان اصلی در بازارهای مالی چه کسانی هستند؟
شرکت ها از بازارهای سهام و اوراق قرضه برای جذب سرمایه از سرمایه گذاران استفاده می کنند. سفته بازان به طبقات مختلف دارایی نگاه می کنند تا روی قیمت های آینده شرط بندی کنند. پوششدهندهها از بازارهای مشتقه برای کاهش ریسکهای مختلف استفاده میکنند و آربیتراژورها به دنبال سود بردن از قیمتگذاری نادرست یا ناهنجاریهای مشاهده شده در بازارهای مختلف هستند. کارگزاران اغلب به عنوان واسطه ای عمل می کنند که خریداران و فروشندگان را با هم جمع می کنند و برای خدمات خود کارمزد یا هزینه ای را دریافت می کنند.
جمع بندی
در این مطلب به طور کامل با بازارهای مالی، کارکردهای آنها، نقش مهم آنها در اقتصاد و انواع آنها آشنا شدیم. بازارهای مالی را به روش های مختلف می توان دسته بندی کرد؛ مثلا بازار مالی را می توان به دو دسته ی بازار پول و بازار سرمایه تقسیم کرد. دسته بندی بر اساس دیگر موارد نیز وجود دارد. همچنین بعضی از این بازارها مانند بازار بورس به طور کامل قانونگذاری و تنظیم می شوند. برخی دیگر مانند بازار های خارج از بورس ویا ارزهای دیجیتال از قانونگذاری کمتری برخوردار هستند. در هر صورت فعالیت در هر کدام از آنها نیازمند دانش کافی و مهارت های لازم می باشد.
بازار مالی چیست و انواع آن کدام است؟
یکی از مهم ترین سوال های همه ما اینکه بازار مالی چیست و انواع بازار مالی کدام است؟ بازارهای مالی یکی از مهم ترین بخش های اقتصادی هرکشور هستند که وظیفه اصلی تامین مالی بنگاه های بزرگ را به دوش می کشند. هم چنین به تازگی شاهد شکل گیری بازارهای جدید مالی مانند بازار رمز ارزها هستیم. در آموزش فوق به معرفی بازارهای مالی و کارکرد آن پرداخته و در ادامه خواهیم گفت که انواع بازارهای مالی و سرمایه گذاری کدامند؟
بازار مالی چیست؟
بازار مالی چیست ؟ بازار مالی یا به انگلیسی Financial Market هر بازاری است که در آن معامله دارایی ها صورت می گیرد. به عنوان مثال بازار سهام که درآن سهام شرکت های مختلف داد و ستد می شود، یکی از انواع بازار مالی است. بازار های مالی برای هر اقتصاد روبه رشد و تکشورهای توسعه یافته، یک ابزار حیاتی برای عملکرد مناسب اقتصادی و تامین مالی بنگاه ها محسوب می شود.
اهمیت بازارهای مالی به قدری است که در بحران اقتصادی سال 2008 آمریکا همراه با رکود و سقوط سنگین بازارهای مالی، شاهد ایجاد مشکلات اساسی برای کشور آمریکاو اقتصاد جهانی بودیم.
وظیفه بازار مالی چیست؟
وظیفه اصلی بازار های مالی، تخصیص بهینه منابع مالی برای بنگاه ها و کسب و کارهای اقتصادی است. درواقع این بازار ها تجارت و کسب و کار را برای خریداران، فروشندگان، تولید کنندگان و تامین کنندگان را تسریع و تسهیل خواهد کرد.
بازارهای مالی از ابزارهای متعددی برای خرید و فروش تشکیل شده اند که بازار سهام فقط یکی از آن ها است. بازارهای دیگری مثل فارکس، اوراق مشتقه، کالاها و. از انواع دیگر بازار های مالی هستند.
مهم ترین خصوصیت بازارهای مالی، شفافیت بالای اطلاعاتی و معاملاتی است که آن را از بازارهای دیگر جدا می کند.
برای آشنایی با انواع و بازارهای مالی در ادامه همراه ما باشید.
انواع بازارهای مالی چه هستند؟
انواع بازار مالی کدام هستند؟ برای درک مفهوم بازارهای مالی باید انواع بازارهای مالی را بشناسیم. همانطور که گفتیم انواع مختلفی از بازارهای مالی به تناسب ابزار و زمان سر رسید داریم که مهم ترین آن ها بازار سرمایه است.
در زیر انواع مختلف بازار های مالی را بررسی خواهیم کرد:
1.بازار سهام (Stock Market)
فراگیرترین بازار مالی، بازار سهام است. در بازار سهام به خرید و فروش سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس توسط معامله گران و شرکت های سرمایه گذاری پرداخته می شود. هم چنین از این بازار برای تامین سرمایه شرکت ها از طریق عرضه اولیه بخشی از سهام خودشان نیز استفاده می شود. بعد از عرضه اولیه سهام شرکت ها در بازاری که به نام بازار ثانویه شناخته می شود معامله شده و بین خریداران و فروشندگان دست به دست می شود.
معاملات بازار سهام در بازارهای تعیین شده ای انجام میگیرد که معروف ترین آن ها بورس و فرابورس هستند.
بازار سهام هر کشور از آن جهت حائز اهمیت است که معمولا سهام بزرگترین شرکت های هر اقتصاد در آن معامله شده و صورت های مالی و فاکتورهای بنیادی و عملکردی شرکت ها تحت قوانین بازار سهام منتشر می شود.که این انتشار صورت های مالی در پیش بینی وضعیت کلی اقتصادی کشورها نیز تاثیر گذار است.
2.بازار اوراق قرضه (Bond Market)
اوراق قرضه اوراقی هستند که سرمایه گذاران آن ها را خریده و بعد از مدت معین با بهره ای که از پیش تعیین شده پول خود را دریافت می کنند.
اوراق قرضه را می توان به نوعی یک مدل از وام دانست. که وام گیرنده اصل پول به اضافه بهره آن را در زمان مشخص پرداخت می کند. اصلی ترین نهادهایی که اوراق قرضه را منتشرکرده و از طریق آن ها به تامین مالی برای اجرای طرح ها و اهداف خود می پردازند: شهرداری ها، دولت ها و دیگر ارگان هایی که برای تامین مالی نیاز به انتشار اوراق قرضه دارند.
بازارهای اوراق قرضه همچنین تحت عنوان بازارهای بر پایه بدهی (Debt markets (Credit markets و یا بازارهای درآمد ثابت (Fixed – income markets) نیز شناخته میشود.
3.بازارهای پولی
بازار پول چیست؟ در بازارهای پولی کالاهایی با نقدشوندگی بالا و سر رسیدهای کوتاه (معمولا کمتر از 1 سال) معامله می شوند.به دلیل نقدشوندگی بالا، امنیت سرمایه گذاری در این بازارها بسیار بالا بوده و به تناسب از بازدهی کمتری برخوردار هستند. عموم معاملات در بازار پولی بین نهادها و معامله گران با حجم کلان است.
4.بازار مشتقات (Derivative Market)
ابزار مشتقه قراردادهایی بین 2 (یا چند نفر) هستند که ارزش هر ورقه براساس کالای پایه تعیین می شود. کالای پایه می تواند یک کالای فیزیکی مثل زعفران، سهام شرکت ها و صندوق ها و یا بعضا شاخص ها باشد.
این اوراق به تنهایی فاقد ارزش هستند و ارزش ذاتی آن ها نشآت گرفته از ابزارهای مالی مانند اوراق قرضه (Bonds)، کالاها (Commodities)، ارزها (Currencies)، نرخهای بهره (Interest rates)، شاخصهای بازار (Market indexes) و همچنین سهام (Stocks) است که روی آن معامله می شوند. به همین دلیل بجای اینکه معاملات مستقیم روی سهام شکل بگیرد، شاهد قراردادهای اختیار خرید و فروش و اهرمی هستیم.
5.بازار تبادل ارزهای خارجی (Foreign exchange)
بازار فارکس یکی از معروف ترین بازارهای مالی است که در آن مشارکت کنندگان به خرید و فروش و معامله گری روی جفت ارزها می پردازند. منظور از جفت ارز، نسبت دو ارز به همدیگر است.
به عنوان مثال جفت ارز EURUSD بیانگر نسبت ارزش یورو به دلار است. معامله گران در بازار فارکس روی بالا و پایین رفتن این نسبت (نوسان دلار نسبت به یورو) اقدام به معامله می کنند.
به دلیل فراگیری جهانی این بازار، یکی از نقدشونده ترین و بزرگترین بازارهای مالی است که حجم معاملات روزانه آن تا 500 میلیارد دلار نیز می باشد.
بازار فارکس از بانکها (Banks)، شرکتهای تجاری (Commercial Companies)، بانکهای مرکزی (Central Banks)، شرکتهای مدیریت سرمایهگذاری (Investment management firms)، صندوقهای سرمایهگذاری (Hedge funds)، کارگزاریهای خرد فارکس (Retail forex brokers) و همچنین سرمایهگذاران تشکیل شده است.
6.بازار کالاها (Commodities Market)
بازار کالاها یا درکشور خودمان بورس کالا، بازاری است که تولید کنندگان مواد اولیه و کالا، محصولات خودرا به متقاضیان میفروشند. انواع کالاها از کشاورزی و صنعتی تا نفت و گاز در این بازارها مبادله می شوند.
7.بازار مستقیم (Over – the – counter Markets, OTC)
بازار OTC یا بازار مستقیم، یک بازار غیرمتمرکز بوده به گونه ای که هیچ مکان فیزیکی نداشته و دارایی های کوچک در آن مبادله می شوند.
در این بازار، فعالان اوراق بهادار را مستقیما و بدون حضور کارگزاران معامله می کنند. در برخی مراجع این نوع بازار هارا با نام فرابورس نیز ترجمه کرده اند. بازاری که شرکت های کوچک تر با ریسک مالی بیشتر حضور داشته و معامله کنندگان بدون نیاز به کارگزاران اقدام به خرید و فروش می کنند.
8.بازار رمزارزها (Cryptocurreny Market)
در طی چند سال گذشته شاهد ظهور و گسترش بازار جدیدی به نام بازار ارزهای دیجیتال بوده ایم. این بازار که از دارایی های دیجیتال غیرمتمرکز تشکیل شده و بر فناوری بلاک چین سوار است، هدف اصلی خودرا راحت کردن مبادلات و زندگی روزمره و حرکت به سمت نوآوری هایی مانند متاورس قرارداده است. از معروف ترین ارزهای دیجیتالی که درحال حاضر معامله می شوند، بیت کوین، اتریوم و تتر هستند.
بازارهای مالی براساس زمان واگذاری
بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری به دو دستهی بازار آتی و بازار نقدی تقسیم میشوند:
بازار آتی (Future Market)
بازار آتی کالا بازاری است که در آن طبق قرارداد، فروشنده و خریدار یک کالا متعهد میشوند در سررسید معین (در آینده)، مقدار مشخصی از آن کالا را با استانداردهای از قبل تعیینشده و با قیمت توافقشده معامله کنند. به بیان دیگر تمامی توافقها در زمان حال، اما معامله در زمان آینده صورت میگیرد.
بازار نقدی (Spot Market)
بازاری که برای انجام فوری معاملات شامل خرید و فروش کالاها و اوراق بهادر ایجاد شده است، بازار نقدی گفته میشود. در بازار نقدی، مبادله کالاها و پول بین فروشنده و خریدار در زمان حال صورت میگیرد، چنانکه این امر در مقابل بازار آتی قرار دارد که در آن چنین مبادلاتی در تاریخ مشخصی در آینده رخ میدهد. بازار نقدی همچنین بهعنوان بازار نقطهای شناخته میشود، زیرا معاملات “در یک نقطه از زمان” انجام میشود.
بازارهای مالی بر اساس ساختار سازمانی
بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانونمندی به چهار دستهی زیر تقسیم می شوند:
1- بازارهای رسمی یا همان بورس اوراق بهادار
2- بازارهای خارج از بورس که در قبل توضیح دادیم.
3- بازار سوم:
معمولاً سازمانها و موسسات بزرگ سرمایهگذاری به دلیل حق کمیسیون و کارمزد کمتری که در بازار سوم وجود دارد، مشغول به فعالیت در این بازار هستند.
4- بازار چهارم
شرکتها و سازمانهایی در این بازار فعال هستند که قصد انجام معاملات عمده و بلوکی را دارند. این شرکتها برای اینکه در معاملات خود کارمزدی پرداخت نکنند، معمولاً به صورت مستقیم و بدون دخالت کارگزار وارد معامله میشوند.
بازارهای مالی بر اساس حق مالی
بازارهای مالی بر اساس حق مالی یا همان انواع بازار مالی بر اساس ماهیت مبادلات به دو دستهی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم میشوند:
بازار بدهی (Debt Market)
بازاری که در آن ابزارهایی مانند اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت معامله میشود، بازار بدهی میگویند. اوراق بدهی خود انواع مختلفی مانند شرکتی، دولتی و بعضا شهری دارند که باتوجه به ماهیت صادر کننده گواهی ها تقسیم بندی می شوند.
بازار سهام (Stock Market)
به بازاری که در آن سهام از طریق بازارهای منسجم و قانونمند مانند بورس؛ توزیع و مبادله میشود، بازار سهام یا به اصطلاح بازار بورس گفته میشود. بازار سهام که خود زیر مجموعه بازار سرمایه نیز محسوب می شود یکی از بزرگترین بازارهای مالی است که سهام شرکت های کوچک و بزرگ پذیرفته شده در بورس مطابق با قوانین و مقررات آ« مورد معامله قرار می گیرد. بازار سهام خود متشکل از گروه ها و صنایع مختلف اقصتادی، معدنی و تولیدی است که دربرگیرنده چرخه اقتصادی یک کشور است.
بازارهای مالی بر اساس سررسید ابزار مورد معامله
بازارها بر اساس سررسید ابزار مورد معامله به دو دستهی بازار پول و سرمایه تقسیم میشوند:
بازار پول (Money Market)
بازار سرمایه (Capital Market)
بازار سرمایه چیست
برای اینکه بدانیم بازار سرمایه چیست؟ باید به تعریف آن دقت کنیم. تعریف بازار سرمایه به طور خلاصه بازاری است که در آن دارایی های بلندمدت (با سررسید بیش از یک سال) معامله می شوند. بطور کلی این بازار فرایند هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل میکند و خود به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم میشود. که این 2بازار اولیه و ثانویه، تقسیمبندی بازار سرمایه به لحاظ مرحله عرضه اوراق بهادار محسوب می شود.
البته بازار سرمایه در ایران با نام بازار بورس نیز شناخته می شود که به دلیل فراگیری آن، تشکیل شده از بازارهای بورس، فرابورس، کالا و انرژی است.
بازارهای سرمایه در کشور های مختلف( از جمله بازار سرمایه ایران) یکی از اصلی ترین اجزای اقتصادی هر کشور هستند که وظیفه تامین مالی و شفاف سازی شرکت ها و بنگاه های بزرگ هر کشور را به دوش می کشد.
تفاوتهای بازار پول و بازار سرمایه در سررسید ابزارهای داخل آن است که در بازار پول کمتر از یک سال و در بازار سرمایه بیش از یک سال است.
ماجرای سقوط بازارهای مالی در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸
در بحران اقتصادی که در سال 2008 ایجاد شد، اهمیت و نقش پر رنگ بازارهای مالی در اقتصاد هرکشور به خوبی حس شد. ریشه های این بحران از بازار اوراق بهادار با پشتوانه وام مسکن شکل گرفت و در ادامه با سفته بازی هایی که در حوزه املاک شکل گرفت موجب بدتر شدن وضع شد.
سخن پایانی
در آموزش فوق به معرفی و تعریف بازار مالی که از مهم ترین بازار سرمایه گذاری نیز محسوب می شوند پرداختیم و انواع آن را به صورت کامل بررسی کردیم. هم چنین انواع بازار سرمایه که یکی از مهم ترین عناصر هر اقتصاد است را توضیح داده و کمک کردیم تا درک بازار مالی و مهمترین کارکردهای بازار مالی برای شما راحت تر شود. هم چنین یکی از اصلی ترین کاربرد بازارهای مالی، شفافیت اطلاعاتی اقتصادهاست.
آشنایی کامل با بازارهای مالی و انواع آن
بازار مالی، واژهای است که در بسیاری از بازارها به کار میرود. به بازارهایی که در آنها تجارت، خرید و فروش انجام میشود، بازار مالی میگویند. معاملات اوراق بهادار مانند: اوراق سهام، اوراق قرضه، ارز و… در بازارهای مالی انجام میشود. از ویژگیهای این بازار میتوان به مشخص بودن قیمت و قوانین مربوط به هزینه معاملات اشاره کرد. قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی با توجه به عرضه و تقاضا تعیین میشود. با استفاده از بازارهای مالی ، شرکتها سرمایه مورد نیاز خود را برای انجام فعالیتهای جدید تامین میکنند.
زمانی که از بازارهای مالی صحبت میشود، اولین گزینه ای که به ذهن ما میرسد، بازار بورس و اوراق بهادار است، در صورتی که بازارهای مالی متعددی نیز مانند: بازار بورس، بازار طلا، بازار پول، بازار مسکن و… وجود دارد. یکی از راههای سرمایهگذاری، خرید دارایی های مالی است. از انواع داراییهای مالی میتوان به: سپردهگذاری در بانکها، صندوقهای بازنشستگی و انواع بیمهنامهها اشاره کرد.
بازارهای مالی بر اساس معیارها
بازارهای مالی بر اساس معیارها به سه دسته تقسیم میشوند:
- طبقهبندی بر اساس نوع دارایی
- طبقهبندی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
- طبقهبندی بر اساس سررسید تعهدات مالی
1- بازار مالی بر اساس نوع دارایی
بازار مالی بر اساس نوع دارایی به چند دسته تقسیم میشود. بازار سرمایه نیز بخشی از این بازارها میباشد. نمونهای از این بازارها عبارتند از:
بازار سهام: که در آن، سهام شرکتها عرضه میشود.
بازار اوراق بدهی: بازاری که در آن، داد و ستد ابزارها با درآمد ثابت صورت میگیرد.
بازار ابزارهای مشتق: بازار معاملات ابزارهای مبتنی بر دارایی های مالی يا فيزيكی (كه از آن جمله میتوان به قرارداد اختيار معامله و قرارداد آتی اشاره كرد) میباشد.
در ادامه به طور کامل بازارهای مالی را به شما معرفی میکنیم.
2- بازار مالی بر اساس مرحله عرضه اوراق بهادار
بازارهای مالی بر این اساس به دو بازار اولیه و بازار ثانویه تقسیم میشوند.
بازار اولیه (Primary Market)
بازاری است که در آن داراییهای مالی خود با منابع بلندمدت را میتوانید مبادله کنید. در این بازار، فروشنده اوراق بهادار با فروش این اوراق، وجه مورد نیاز خود را به دست میآورد.
بازار ثانویه (Secondary Market)
در این بازار، اوراق بهاداری که قبلاً منتشر شده، خرید و فروش میشوند. این بازار، سبب میشود که افراد از فروش اوراق خود و تبدیل آن به نقدینگی اطمینان یابند؛ همچنین این بازار، قیمت سهامهای منتشر شده به عنوان عرضه اولیه را نیز مشخص میکند.
بازار ثانویه به دو دسته تقسیم می شود:
بازار سازمان یافته بورس اوراق بهادار (Stock Market)
بازار رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکتها و اوراق قرضه مؤسسات دولتی و خصوصی انجام میشود. بازار بورس اوراق بهادار نیز در این بازار قرار میگیرد. قیمت سهام در این بازار، با توجه به عرضه و تقاضا تعیین میشود.
بازار فرابورس (Over the Center Market)
دومین بازار سرمایه ایران، بازار فرابورس میباشد. این بازار همانند بازار بورس است، با این تفاوت که شرایط پذیرش در آن راحت تر از بازار بورس میباشد. این بازار به چهار دسته بازارا ول، بازار دوم، بازار پایه (زرد، نارنجی و قرمز) و بازار سوم تقسیم میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بازار فرابورس و تفاوت آن با بازار بورس به مقاله تفاوت بورس و فرابورس مراجعه کنید.
3-بازارهای مالی بر اساس سررسید تعهدات مالی
بازار پول
بازار پول، بازاری برای داد و ستد پول و ديگر داراییهای مالی جانشین نزدیک به پول (كه سررسيد كمتر از يك سال دارند) می باشد؛ همچنین از بازار پول، میتوان با عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاهمدت با ریسک کم در عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی بالا نام برد.
در ادامه بازار پول را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
انواع بازارهای مالی
بازارهای مالی به دو دسته تقسیم میشوند:
1 – بازار سرمایه (Capital market)
2 – بازار پولی (Money market)
بازار سرمایه (Capital market)
بازار سرمایه، نمونهای از بازارهای مالی است که در آن داد و ستد ابزارهای مالی با سررسید بیشتر از یک سال و همچنین داراییهای که سررسید ندارند، انجام میشود. بازار سرمایه از مهمترین بازارها برای پسانداز و تأمین سرمایه شرکتها میباشد. از متداولترین شکل مبادله مالی در بازار سرمایه، تامین مخارج مالی دولت میباشد.
ابزارهای بازار سرمایه
بازار سرمایه از دو ابزار برای داد و ستد استفاده میکند: ابزارهای تامین مالی دراز مدت و ابزارهای ویژه مدیریت خطر
ابزارهای تامین مالی دراز مدت
این ابزارها در بازارهای مالی به چند دسته تقسیم میشوند که در ادامه هرکدام را به طور کامل توضیح خواهیم داد.
سهام: بخشی از داراییهای یک شرکت یا واحد تولیدی است که دارندگان آن به اندازه سهمی که خریداری کرده اند، مالک آن شرکت میشوند.
سهام عادی: نوعی ابزار سرمایهگذاری است که نشانگر مالکیت دارندگان آن میباشد و به دو دسته سهام بانام و سهام بی نام تقسیم میشود.
سهام ممتاز: اوراق بهاداری است که دارندگان آن با توجه به درآمد و دارایی شرکت، در آن شریک میشوند. زمانی که قیمت سهام عادی بیشتر باشد، این سهام انتشار پیدا میکند.
اوراق قرضه: اسنادی هستند که به موجب آن، شرکت موظف است سالانه، سودی را به دارندگان آن پرداخت کرده و در زمان سررسید، اصل مبلغ را پرداخت کند.
اوراق مشارکت: اوراقی با سود علیالحساب است که در آن، شرکت متعهد میشود طی زمان مشخصی، سود و اصل پول را پرداخت کند.
ابزارهای ویژه مدیریت خطر
مقابله با ریسک ناشی از نوسانات قیمتی از کارکردهای مهم بازار سرمایه است. این کارکرد از طریق به کارگیری ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتق انجام میشود. معامله گران این ابزارها، با پذیرش هزینهای کم، از ریسک زیاد نوسان قیمت جلوگیری کرده و آن را به سایر سرمایهگذاران منتقل میکنند.
از مهمترین ابزارهای مشتق بازار سرمایه که جزء بازارهای مالی میباشد، می توان به قرارداد اختیار معامله اشاره کرد. اختیار معامله، قراردادی بین خریدار و فروشنده است. در این قرارداد، خریدار حق خرید یا فروش مقداری معینی از دارایی درج شده در قرارداد را دارد. به عبارت دیگر، در این قرارداد، خریدار به ازای پرداخت هزینه حق معامله، دارایی درج شده در این قرارداد را خریداری کرده و در زمان مشخص و به قیمت تعیین شده، حق خرید و فروش آن را دارد.
از دیگر ابزارهای مشتق بازار سرمایه میتوان به قرارداد تحویل آتی اشاره کرد. در این قرارداد، تحویل کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا با قیمت و زمان مشخص، تنظیم میشود. همچنین طبق این قرارداد، خریدار، مقدار مشخصی از یک کالا را با قیمت معینی از فروشنده تحویل میگیرد و فروشنده متعهد میشود این کالا را در زمان مشخص به خریدار تحویل دهد. تسویه قراردادهای آتی به صورت تحویل فیزیکی کالا میباشد.
بازار پولی (Money market)
بازاری است که در آن به داد و ستد پول و داراییهای دیگر (که سررسید آنها کمتر از یک سال است) میپردازند؛ همچنین ابزار مالی کوتاه مدت با ریسک کم و نقدشوندگی بالا نیز میباشد. این بازار با استفاده از ابزارها امکان نقدشوندگی را در مدت کم و به میزان مطلوب برای اشخاص و معامله گران فراهم میکند.
محل خاصی برای بازار پول در نظر گرفته نشده است. بطور کلی بانکها و موسسات غیر بانکی که در آنها داد و ستد ابزارهای مالی انجام میشود، بازار پول را تشکیل میدهند.
نهادهای بازار پول
بانک مرکزی و دیگر بانکها از قبیل، بانکهای تجاری و مؤسسات اعتباری غیربانکی از مهمترین نهادهای بازار پول به شمار میآیند. علاوه بر بانکها، شرکتهای تجاری، موسسات دولتی، صندوقهای سرمایهگذاری، کارگزاران و معاملهگران و در نهایت سرمایهگذاران نیز در این بازار نقش مهمی ایفا میکنند.
ابزارهای بازار پول
اسناد خزانه: اوراق بهادار کوتاه مدتی هستند که توسط دولت منتشر میشوند و سررسید آنها سه ماه، شش ماه و یا یک سال میباشد. این اسناد هنگام فروش، کمتر از قیمت اسمی به فروش می رسند. این مهم ترین بازارهای مالی اوراق توسط بانک مرکزی منتشر میشود. اسناد خزانه، دارای ریسک کمتری هستند. در نتیجه، موسساتی که به دنبال سرمایهگذاری موقت در مکانی مطمئن هستند، این اسناد را خریداری میکنند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه مقاله اسناد خزانه را مطالعه نمایید.
پذیرش بانکی: از جمله ابزارهای قدیمی و کوچک (به لحاظ حجم و مبلغ) پذیرش بانکی میباشد. این ابزار برای تأمین مالی کالاهایی که هنوز از فروشنده به خریدار منتقل نشده ند، مورد استفاده قرار میگیرد.
اوراق تجاری: اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید کمتر از یک سال میباشند. این اوراق، توسط شرکتهای مالی و غیرمالی منتشر میشوند. اوراق تجاری، روشی برای تأمین مالی شرکتها و همچنین به عنوان سرمایه میان مدت و کوتاه مدت مورد استفاده قرار میگیرند.
گواهی سپرده: از جدیدترین و مهمترین ابزارهای بازار پول و همچنین از مهمترین منابع تأمین مالی بانکهای تجاری به شمار میرود. در واقع، گواهی سپرده سندی است که توسط بانک منتشر میشود. این نوع سرمایهگذاری دو مزیت عمده دارد:
- سرمایهگذار میتواند بازده پول خود را به دقت محاسبه کند.
- زمان سررسید اصل و بهره گواهی نیز مشخص است.
گواهیهای سپرده به دو بخش قابل انتقال و غیرقابل انتقال تقسیم میشوند. دارنده گواهی سپرده قابل معامله، میتواند آن را قبل از تاریخ سررسید در بازار به فروش برساند. به همین دلیل، این گواهیها از نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. گواهیهای غیرقابل مبادله، قابل فروش مجدد نیستند و دارندگان آنها در صورت نیاز به وجه نقد، تنها با مراجعه به موسسه سپردهپذیر و با پرداخت جریمه در نظر گرفته، میتوانند سپرده خود را از مؤسسه خارج کنند.
ساختار بازار سرمایه کشور
ساختار بازار سرمایه به زیرمجموعه های زیر تقسیم میشود:
- سازمان بورس و اوراق بهادار
- شورای عالی بورس
- شركت بورس اوراق بهادار
- شركت بورس كالای ايران
- شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسويه وجوه
- نهادهای مالی شركت مديريت فناوری بورس تهران
1.سازمان بورس و اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار، اولین نهاد مربوطه به بازار سرمایه در نظر گرفته میشود. این سازمان در سال ۱۳۴۰ تأسیس شد و مؤسسهای غیردولتی است که دارای حقوقی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سایر درآمدها اداره میشود.
2. شورای عالی بورس و اوراق بهادار
شورای عالی بورس و اوراق بهادار، برای ساماندهی و توسعه بازار بورس و اوراق بهادار و همچنین نظارت عالیه بر اجرای قانون بورس و اوراق بهادار، تشکیل شده است.
از وظایف مهم شورای عالی بازار سرمایه میتوان به تصویب سیاستهای کلان و خط مشی بازار و همچنین اعمال نظارت بر اجرای قانون بازار اوراق بهادار اشاره کرد.
3.شركت بورس اوراق بهادار
سازمان بورس و اوراق بهادار تهران در سال ۱۳۴۶ با عنوان ابزارهای متکی به بازار آزاد تأسیس شد. این شرکت به منظور تشویق بخش خصوصی برای حضور در اقتصاد تشکیل شد. مأموریت اصلی این شرکت، ایجاد بازاری منصفانه و شفاف با ابزارهای متنوع میباشد؛ همچنین نظارت بر فعالیت ناشران اوراق بهادار پذیرفته شده را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
4.شركت بورس كالای ايران
شرکت بورس کالای ایران در مهر ماه سال 1386 با ادغام سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و بورس کالای کشاورزی، فعالیت خود را آغاز کرد. این بازار به چهار دسته تقسیم میشود:
1- بازار فیزیکی : در این بازار، انواع کالاهای قابل عرضه در بورس کالا مانند: مواد پتروشیمی، مواد شیمیایی، انواع مس، انواع مقاطع آهنی و. عرضه میشود.
2- بازار فرعی: کالاهایی مانند: ضایعات فلزی، املاک و . که در بازار فیزیکی پذیرش نمیشوند، در این بازار عرضه میگردند.
3- بازار مشتقه: در این بازار، قراردادهای اختیار معامله و آتی (که از نمونه های آن میتوان به آتی سکه و آتی زعفران اشاره کرد) معامله میشود.
4- بازار مالی: این بازار که قراردادهای سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی و صندوق سرمایهگذاری کالایی و… در آن داد و ستد میگردد، نمونه ای از بازار بورس کالا می باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بورس کالا به مقاله چگونه وارد بورس کالا شویم مراجعه کنید.
5.شركت سپرده گذاری مركزی اوراق بهادار و تسويه وجوه
سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، شرکتی است که امور مربوط به ثبت، نگهداری، انتقال مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه را انجام میدهد. این شرکت از طریق افزایش کارایی پایاپای، تسویه معاملات و کاهش هزینه های معاملاتی، نقش مهمی برعهده دارد.
مهم ترین بازارهای مالی
آلت کوین چیست؟ مزایا، معایب، انواع و آینده
آشنایی با تاریخچه، بنیانگذارن و ایمنی ارز دیجیتال دسنترالند (MANA)
چیلیز (CHZ) ارز دیجیتال پیشرو برای ورزش و سرگرمی
ارز دیجیتال مونرو (XMR): ایمنی، بنیانگذاران و نحوه خرید
معرفی ارز دیجیتال زی کش (ZEC)
صرافی و ارز دیجیتال یونی سواپ (Uniswap) چیست؟
Aave چیست؟ تاریخچه و بنیانگذاران ارز دیجیتال آوه
چطور میشه در سریع ترین زمان آب را تصفیه کرد؟
درمان افتادگی پلک در کمترین زمان و بدون جراحی !
آشنایی با انواع بازار مالی
بازار مالی چیست؟
بازار سرمایه یا بازار مالی چیست و انواع بازارهای مالی
به بیانی ساده تر باید خدمت تان عرض کنیم که خرید و فروش تعداد زیادی از ابزارهای مالی شامل سهام، اوراق قرضه، ارزها و همچنین مشتقات مربوط به آن ها، کاری است که عموما در یک بازار مالی انجام می شود
بازار مالی چیست؟
بازار مالی را Financial markets نیز می نامند. این بازر مجموعه ی وسیعی از انواع بازارها را دربر می گیرد که در تمامی این مارکت ها، اوراق بهادار خرید و فروش می شود. بازار مبادله سهام، بازارهای اوراق قرضه، بازار فارکس (Forex Market – FX) و بازارهای مشتقات (Derivative Markets) و دیگر انواع بازارها، از انواع بازارهایی هستند که در زمره ی بازار مالی مهم ترین بازارهای مالی قرار می گیرند.
اقتصاد حیاتی برای عملکرد صحیح و جذب سرمایه مورد نیازشان به بازار مالی احتیاج دارند. بازار مالی بستری را برای خریداران و فروشندگان فراهم می کند تا در این بستر بتوانند به مبادله ی کالا و خرید و فروش بپردازند. بازار مالی با ارائه ی اوراق بهادار، برای کسب و کارهایی که نیازمند پول هستند ، سرمایه فراهم می کند و هم رده با این فعالیت خود، برای افرادی که پول زیادی را در این بازارها سرمایه می کنند، نیز در نظر می گیرند.
به بیانی ساده تر باید خدمت تان عرض کنیم که خرید و فروش تعداد زیادی از ابزارهای مالی شامل سهام، اوراق قرضه، ارزها و همچنین مشتقات مربوط به آن ها، کاری است که عموما در یک بازار مالی انجام می شود. به عنوان مثال، بورس را می توانیم یکی از ملموس ترین مثال ها برای نشان دادن بازارهای مالی به شما در نظر بگیریم.
با تصور بورس و شرایط معامله در آن متوجه خواهید شد که بازارهای مالی برای اینکه بتوانند در بستری امن به فعالیت بپردازند نیاز دارند تا قیمت ها و اطلاعات مورد نیاز تمامی کاربران بازار به طور کامل و بدون دست کاری به دست آن ها برسد.
نکته ی جالب درباره ی بازار مالی این است که این بازارها خودشان از انواع مختلفی تشکیل می شوند که هر کدام از این موارد، ویژگی های خاص خودشان را دارند. در ادامه به شرح هر کدام از این انواع خواهیم پرداخت :
آیا می دانید بازار مالی چیست؟
انواع بازار مالی
بازار مستقیم (Over – the – counter Markets, OTC)
در این مدل بازارها تمامی مبادلات به شکل الکترونیکی انجام می شوند و هیچگ ونه مرکز فیزیکی برای این مبادلات تعریف نمی شود. به همین دلیل به این بازارها، بازارهای غیر متمرکز نیز گفته می شود. در بازارهای مستقیم، هیچ شخص سومی با نام کارگزار ظاهر نمی شود و دو طرف معامله به صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط خواهند گرفت.
سهام هایی که در بازار مستقیم عرضه می شوند و مبادله می شوند عموما سهام هایی هستند که به صورت عمومی در بازار بورس نیویورک NYSE)، نزدک (NASDAQ) و یا بازار بورس آمریکا (American Stock Exchange – ISE) به نمایش گذاشته نشده اند.
در بازار مستقیم شرکت هایی مبادله می شوند که بسیار کوچک تر از شرکت هایی هستند که در بازارهای مالی اصلی مبادله می گردند. از این رو، بازارهای فرابورس نیازمند قوانین نظارت کمتری بوده که در نتیجه هزینه استفاده از آن ها نیز به مراتب کمتر خواهد شد.
بازارهای اوراق قرضه (Bond Markets)
اوراق قرضه نوعی اوراق بهادار هستند که به صورت وام در اختیار یک فرد قرار میگیرند تا با استفاده از آن فرد بتواند کارهای مالی خود را انجام دهد. در مهم ترین بازارهای مالی ازای پرداخت این اوراق بهادار به وام گیرنده، طبیعتا یک سری شروط بین وام دهنده و وام گیرنده لیست می شوند که طی این شروط، یک درصد معینی به عنوان سود پول وام دهنده، تعریف می شود.
شرکت ها و همچنین شهرداری ها (Municipalities)، دولت های محلی ایالتی (States) و دولت های مرکزی (Sovereign Governments) با هدف تأمین مالی پروژه ها و عملیات ها، اوراق قرضه را منتشر می کنند. خیلی ها، بازارهای اوراق قرضه را با عنوان بازارهای بر پایه بدهی (Debt markets (Credit markets و یا بازارهای درآمد ثابت (Fixed – income markets) می شناسند.
اوراق بهادار یا همان اوراق قرضه عموما شامل اوراق و لوایح می شوند که این موارد باید از جانب خزانهداری ایالات متحده آمریکا (Notes and bills issued by the United States Treasury) صادر شوند. در نهایت هم این اوراق در بازارهای اوراق قرضه به فروش می رسند.
همه چیز درباره ی بازار مالی
بازارهای پولی (Money Markets)
در بازارهای پولی عموما به مبادله ی کالاهایی می پردازند که دارای تاریخ انقضای کم، سود از پیش تعیین شده و امنیت بالا بالا باشند. در واقع در بازار پولی، هدف این است که دو طرف خیلی زود بتوانند به نقدینگی ناشی از فروش محصول دست پیدا کنند.
بازارهای پولی در سطح عمومی و عمده فروشی، شامل حجم معاملاتی بالایی بین مؤسسات و معامله گران می شوند. اما در سطح خرده فروشی این طور نیست و این بازارها شامل صندوق های سرمایه گذاری مشترکی (Mutual Funds) می شوند که توسط سرمایهگذاران منفرد و حساب های باز شده در این بازارها توسط مشتریان بانکی خریداری شده اند.
در کل، سرمایه گذاری در بازارهای پولی عموما برای خرید گواهی های سپرده کوتاه مدت (Certificate of deposit – CD’s) و یا خرید اوراق منتشر شده توسط شهرداری ها و یا اوراق منتشر شده توسط خزانه داری و غیره انجام می شود.
بازارهای مشتقات (Derivatives Market)
ارزش قراردادی که بین دو یا چند طرف معامله نوشته می شوند در بازارهای مشتقات نوشته می شوند، بر پایه ی یک دارایی مالی پایه (مانند یک اوراق قرضه) و یا یک دارایی خاص (مانند یک شاخص) تعیین می شود. یک قرارداد مشتقات به صورت تکی، قراردادی بی ارزش محسوب می شود.
در بازارهای مشتقات سهام ها به صورت مستقیم مبادله نمی شوند و عموما به صورت قراردادهای آتی و یا قراردادهای اختیاری، معامله، خرید یا فروش و یا به صورت انواع دیگری از محصولات مالی (Financial Products) مبادله می گردند.
ارزش اوراق مشتقات به عنوان یک اوراق بهادار ثانویه، از ابزارهای مالی مانند اوراق قرضه (Bonds)، کالاها (Commodities)، ارزها (Currencies)، نرخهای بهره (Interest rates)، شاخصهای بازار (Market indexes) و همچنین سهام (Stocks) دریافت می شود.
بازار فارکس
بازار فارکس (Foreign exchange market, FOREX, FX) یک بازار مالی تعریف می شود. افراد در این بازار می توانند به خرید، فروش، مبادله و معامله گری بر روی ارزها مشغول شوند. در بازار فارکس، پول به عنوان نقد پذیرترین نوع تمامی دارایی ها شناخته میشود. و اصلا به همین دلیل است که بازار فارکس نقدینه ترین بازار در کل دنیا می شناسند.
فارکس نیز مانند بازارهای مستقیم، نوعی بازار غیر متمرکز است و برای مبادله، به هیچ کارگزار و نفر سومی، احتیاج نیست چرا که تمامی معاملات در این بازار از طریق شبکه ای بین المللی از کامپیوترها و کارگزاری ها در سراسر جهان انجام می شود.
شرکت های تجاری (Commercial Companies)، بانک های مرکزی (Central Banks)، شرکت های مدیریت سرمایه گذاری (Investment management firms)، صندوق های سرمایه گذاری (Hedge funds)، کارگزاری های خرد فارکس (Retail forex brokers) و همچنین سرمایه گذاران مختلف دیگر، در کنار یکدیگر، بازار فارکس را تشکیل می دهند.
تعریف بازار مالی
سخن آخر و جمع بندی
با توجه به اینکه حالا با انواع بازار مالی، ویژگی ها و فاکتورهای مختلف آن آشنا شدید، حالا لازم است بدانید که به طور گسترده به هر نوع بازاری که در آن عملیات مبادلات اوراق قرضه انجام می گیرند، بازارهای مالی گفته می شود.
این بازارها برای عملیات روان تر و همچنین تأمین سرمایه جامعه بسیار مهم هستند و تمامی انواع اوراق قرضه را معامله می نمایند. در نهایت شما با شناخت انواع بازار مالی مانند بازار فارکس، بازار پولی، بازار سهام و بازار اوراق قرضه، می توانید با توجه به شرایط و بودجه و زمینه ی فعالیت خودتان، تصمیم بگیرید که می توانید در کدام زمینه فعالیت نمایید.
دیدگاه شما